Vera - 01.03.1995, Blaðsíða 16

k nbundinn launamunur
Mánudaginn 13. febrúar var kynnt
skýrsla um kynbundinn launamun á ís-
landi sem allar konur hafa verið að
bíða eftir frá því í sumar. í henni
fékkst staðfesting á því sem við viss-
um svo sem allar, konum er mismunað
á vinnumarkaðnum vegna kynferðis
síns og launamunur kynjanna er mest-
ur meðal menntafólks, því háskóla-
menntaðar konur hafa einungis 2/3 af
launum háskólamenntaðra karla.
Skýrslan, sem var unnin ? samvinnu Skrif-
stofu jafnréttismála og Félagsvísindastofn-
unar Háskóla íslands, er byggð á könnun á
fjórum opinberum fyrirtækjum og fjórum
einkareknum fyrirtækjum, bæöi í Reykjavík
og úti á landsbyggðinni. 1250 manns fengu
spurningalista um kaup og kjör og 685 skil-
uöu þeim inn. Auk þess voru tekin ýtarleg
viötöl við tíu manns hjá hverju fyrirtæki, eöa
alls um áttatíu manns þar sem megináhersl-
an var lögö á aðfáfram viöhorftil launamun-
arins, af hverju launamunur kynjanna væri
til staðar og hvaö væri hægt aö gera til aö
bæta þar úr.
Niðurstöður könnunarinnar koma T raun ekki
á óvart, þær staðfesta frekar almenna vit-
neskju um mismunandi aöstööu kvenna og
karla á vinnumarkaðnum, framþróun starfa
þeirra og viðhorf til karla og kvenna sem eru
alþekkt bæði á íslandi og í flestum löndun-
um í kringum okkur. í könnuninni kom
þannig fram aö launamunurinn er minnstur
hjá þeim sem minnsta menntunina hafa en
fer síðan vaxandi og er mestur hjá þeim sem
hafa lengsta skólagöngu að baki. Þannig
mælist fólk með grunnskólamenntun eða
minna með áþekk laun á meðan karlar með
háskólamenntun mælast með hærri laun
en konur sem hafa svipaða menntun.
Betri staða í einkafyrirtækjunum
Þaö sem er kannski athyglisverðast við nið-
urstöðurnar er að launabilið á milli karla og
eftir Drífu Hrönn Kristjánsdóttur
kvenna mælist hér mest hjá opinberu fyrir-
tækjunum, þar sem auðveldara ætti að vera
aö koma í veg fyrir beina kynferöislega mis-
munun en hjá einkafyrirtækjunum þar sem
einkum vel menntaðir starfskraftar eru ráðn-
ir framhjá töxtum. Segir þetta okkur að kon-
ur eigi að yfirgefa traustan faðm ríkisfýrir-
tækja sem hafa verið aðalatvinnuveitendur
þeirra á undanförnum árum og hella sér út í
samkeppnina við karlana I einkageiranum?
í öllu falli virðast þær greiöa dýru veröi ýmis
hlunnindi sem opinberir starfsmenn hafa
fram yfir þá sem vinna á almennum markaði
eins og t.d. betri kjör í fæðingarorlofi og
möguleika á hlutastörfum. Þaö virðist eftir
nokkru að slægjast því konurí einkageiranum
eru með 35% hærri laun aö meðaltali en þær
sem vinna sambærileg störf hjá því opinbera.
Viðhorfin breytast seint
Þrátt fyrir að konur hafi nú um langa hríð ver-
ið úti á vinnumarkaðinum í svipuðum mæli
og karlar virðast viðhorf til hefðbundinna
hlutverka kynjanna breytast ótrúlega seint.
Þannig kom fram í þessari könnun að karlar
eru enn álitnir aðalfyrirvinnur fjölskyldna
sinna meðan litiö er á laun kvenna sem upp-
bót fyrir heimilið. Börn teljast körlum til
tekna og hækka frekar laun þeirra ef eitt-
hvað er á meðan konur sem eiga börn und-
ir sex ára aldri eru álitnar ótraustari vinnu-
kraftur þar sem þær séu oftar frá vinnu
vegna veikinda barna. Konur sjálfar álíta að
þær þurfi að leggja sig meira fram til þess
aö eiga kost á sama starfsframa og karlar
og samkvæmt könnuninni sækja háskóla-
menntaðar konur og karlarí svipuðum mæli
um launa- og stöðuhækkanir, - körlum eru
hins vegar veittar þær í meira mæli. Einn
(stór) þáttur I því er það viðhorf sem kemur
fram í könnuninni og við konur könnumst all-
ar við, en það er að karlar leggi sig meira
fram í sínu starfi, þeir séu tilbúnir að leggja
meira á sig og eyði meiri tíma á vinnustað
en konur sem eru bundnari heimili og börn-
um. Bestu starfskraftarnir eru þeir sem
hægt er að kalla út allan sólahringinn. Já
hangsið í kringum kaffivélina fram eftir öll-
um kvöldum skilar sér í hærri launum og
stöðuhækkunum!!! Annað mikilvægt atriði í
þessu sambandi er eflaust að karlar hafa til-
hneigingu til þess að ofmeta mikilvægi
starfa sinna á meðan konur vanmeta fram-
lag sitt - og sætta sig kannski við lægri laun
fyrir bragöið.
„...þær greiða dýru verði ýmis hlunnindi sem
opinberir starfsmenn hafa fram yfir þá sem
vinna á almennum markaöi eins og t.d. betri
kjör í fæöingarorlofi og möguleika á hlutastörf-
um. Konur í einkageiranum eru með 35% hærri
laun að meðaltali en þær sem vinna sambæri-
leg störf hjá því opinbera."
Ný kynslóð - ný von
Eini Ijósi punkturinn við þessa skýrslu er sá
að viðhorfin sem þar koma fram virðast
nokkuð breytileg eftir aldri. Þannig sætta
yngri karlar sig ekki jafn vel við og þeir eldri
að helga sig starfi sínu eingöngu og yngri
konur telja það sjálfsagðara að þær hafi
sömu möguleika og karlar til starfsframa.
Spurningin er hins vegar sú hvort við sætt-
um okkur við að bíða eftir að þessi kyn-
slóöaskipti gangi yfir á vinnumarkaðnum og
1