Einherji - 28.01.1965, Blaðsíða 4

4
EINHERJI
Firamtudagiur 28. jan. 1965.
S AMVINN A
„Enn voru það dugimiklir
og bjartsýnir bændur, sem
hófust handa uim ræítotiun og
nýtízlku búskaparhætti, tóku
tæknina í þágu ilandlbúnaðar-
ins og stórjuku framleiðslu
hans, þrátt fyrir geysilega
fólbsfæikkun í sveitum lands-
ins.“
Þetta er réttilega sagt hjá
ritstjóra Morguublaðsins, 29.
nóv. sl. En ritstjórinn rekur
málið ekki til upphafs síns,
kærir sig ef til vill elkki um
það. Eða hvað var það, sem
gerði bændurn kleift að rétta
sig úr meslta kútnum? Var
það framkvæmd iþeirrar
stefnu, sem Morgunblaðið er
fulltrúi fyrir? Voru það aft-
urhaldsöfl þjóðfélagsins, sem
lyftu bændastéttinni ?
Sú var tíðin, að bændur
voni flestir hálfgildings þræl
ar. Kaupmenn, oftast er-
lendir, héldu þeim löngum í
harðgreipum kúgunar og
skulda. Aðeins örfáir efna-
bændur stóðu upp úr sem
sjálfstæðir menn og nutu
þeirrar náðarsólar fcaup-
mannsins ,sem ekki náði að
skína á ahnenning.
En svo kom hugsjón sam-
vinnustefnunnar Itii sögunn-
ar. Eátækir bændur tóku
henni opnum örmum og
gerðu að veruleika. Sam-
vinnustefnan er tvímælalaust
merkasta, áhrifaríkasta og
affarasælasta félagsmála-
hreyfing, sem hér hefur náð
að festa rætur. Pyrir hennar
atbeina hefur m.a. öll verzl-
un færzt í siðmennilegt horf.
Samvinnufélögin hafa jafn-
an haft — og hafa enn —
alla .forgöngu um æ full-
komnari og haigfielldari þjón-
usltu við alla viðskiptavini,
bæði framleiðendur og neyt-
endur. Það eru samvinnufé-
lögin fyrst og fremst, sem
gert hafa bændum kleift að
ráðast í þær óhemju fram-
fcvæmdir, sem þeir hafa unn-
ið að á undanförnum áratug-
um. Til samvinnustefnunnar
má relkja þá gerbyltingu í
byggingum og ræíktun, sem
orðið hefur í sveitum lands-
ins.
Sagan mun sanna æ betur,
eftir því sem lengur líður,
og mönnum lærist að sfcoða
liðna atburði í réttu ljósi og
iíta þá ihlutlausum augum,
hversu stóPkostlega veiga-
miikinn og gifturíkan þátt
samvinnustefnan ihefur átt í
þeim árangri, sem bóndinn
— og raunar allur þorri
manna — hefur náð í bar-
áttu sinni fyrir bættum hag
og beltra lífi.
Ritstjóri Morgunblaðsins
rakti málið 'ekki til rótar.
Hann kann að hafa brostið
til þess bæði skilning og
vilja.
Enn hefur engin stefna
uppi verið í heiminum, sú
er fram horfði, að teigi hafi
mætt mikilli andspyrnu aft-
urhaldsafla, er einskis svif-
ust. En jafnvel afturhalds-
öflin verða, nauðug viljug,
að breyta afstöðu sinni
smátt og smátt. Þau eru að-
eins aldir eða áratugi á eftir
tímanum.
Alkunn er sú gífurlega
andstaða, sem fyrstu kaup-
félögin 'hér á landi mættu.
Er af því ófögur saga. Þá
voru félögin veik og van-
máttug. Nú, 50—100 árum
síðar, telja fjandmenn sam-
vinnustefnunnar þessi fyrstu
félög hafa verið hin mestu
þarfaþing og forgöngumenn
þeirra milkla ágætismenn. En
þegar félögin náðu að eflast
og þroskaSt, svo að þau eru
löngu orðin ihin önxggasta
brjóstvörn aimennings og
verður trauðla komið á kné,
þrátt fyrir margháttaða
flugumennsku og linnulaus-
ar árásir ófyrirlátssamra
afturhaldsmanna, og nú, hin
síðustu ár, hatursfullar at-
hafnir misviturra valdstjórn-
armánna, — þá eru þau orð-
in hinar mestu skaðsemdar-
átoifnanir, og forráðamenn
þeirra ausnir auri og taum-
lausum svívirðingum.
Uim aldamótin 2000 mun
Morgunblað þeirra tímamóta
og önnur af sama sauðahúsi,
vafalaust vegsama kaupfé-
lögin, eins og þau vom um
öldina miðja, og hlaða lofi á
forystumenn þeirra fyrir
unnin afrek. 'Hins vegar má
ganga að því vísu, að á máli
þeirra ágætu íhaldsblaða, er
leiða munu þjóðina í allan
sannleika í samvinnumálum
um næstu aldamót, verði ís-
lenzk samvinnufélög og starf
semi þeirra, eins og hún þá
horfir við, eklki allt í sóm-
anurn. íhaldið er alltaf aldar
helmingi á eftir tímanum —
-og er þá vel, ef ekki munar
meiru.
Sagan endurtekur sig. Þó
miðar í áttina. Það er einlæg
von mín, að þjóðin megi á
komandi árurn vaxa að fé-
lagslegum þroska og bera
gæfu til þess að færa sér æ
meir í nyt yfirburði sam-
vinnustefnunnar á öllum
sviðum.
Gísli Magnússon.

• • • •
Framhald af 1. síðu
arfund án þess að láta afrit
af fundargerðum fylgja fund-
arboðinu. Nú í dag er boðað
til ibæjarstjórnarfundar með
nokkurra klukkustunda fyrir-
vara og sett á dagskrá fund-
argerðir bæjarráðs frá 7. og
9. þ.m., án þess að eftirrit af
þeim fylgi fundarboðinu. Við
mótmælum því, að ekki hafi
verið nægur tími til þess að
láta afrita þessar fundargerð-
ir, þar sem svo langur tími
er liðinn frá því að þessir
fundir voru haldnir. Með þess
um vinnubrögðum bæjarstjóra
sem eru brot á fundarsköpum
fyrir bæjarstjórn Siglufjarðar,
7. gr., en þar isegir meðal
annars: . Eigi að taka
fundargerðir nefnda til um-
ræðu og samþykktar á bæjar-
stjórnarfundi, þá skal eftirrit
fundargerðar fylgja dag-
skránni. .. .“, erum við úti-
. lokaðir frá því að kynnast
fundargerðum bæjarráðs fyrr
en á bæjarstjórnarfund er
komið. Krefjumst við þess af
bæjarstjóra, að hann láti af
þessum vinnubrögðum.
Ragnar .lóhannesson
Rjarni Jóhannsson."
1 fundargerð síðasta fundar
bæjarráðs lágu fyrir tvær til-
lögur, um ráðningu umræddra
starfsmanna bæjarins, sú fyrri
frá Stefáni Friðbjarnarsyni og
Jóhanni Möller (meirihluta-
mönnuim) þar sem hafnað er
kröfu umræddra starfsmanna í
liréfi frá 7. jan., en þeir hins
vegar ráðnir fyrir sömu kjör
og greinir í kjarasamningi við
SMS, en 'þeim kjörum höfðu
starfsmennirnir áður hafnað.
Hin tillagan var frá'Benedikt
Sigurðssyni, þar sem gert er
ráð fyrir, að verða við óskum
starfsmannanna í aðalatriðum,
samkv. bréfi þeirra frá 7. jan.
Jafnframt hafði bæjarráð
(meirihlutinn) fellt tillögu um
að boða umrædda starfsmenn
til viðræðna við bæjarráð, um
tilboð þeirra frá 7. jan. Þar
með ihafði bæjarráð neitað að
eiga frekari viðræður við þessa
starfsmenn.
Á Ijæjarstjórnarfundinum var
tillaga Stefáns og Jóhanns, bæj-
arráðsmanna, samþykkt með 5
atkv. (meirihlutans) gegn 4
atkv. (minnihlutans). Munu þá
allir hafa litið svo á, að þar
með væri málið endanlega af-
greitt af bæjarstjórn.
Á fundinum fluttu allir
minnihiutafulltrúarnir svoliljóð-
andi tillögu:
„Bæjarstjórn Siglufjarðar
isamþykkir að átelja þau
vinnubrögð bæjarstjóra og
meirihluta bæjarráðs, sem við-
höfð hafa verið í sambandi
við athugun á endurráðningu
3ja starfsmanna bæjarins, sem
sagt var upp starfi á sl. ári,
þeirra Skarphéðins Guðmunds
sonar, Ásgeirs Gunnarssonar
og Hafliða Sigurðssonar, og
sem leitt hafa til þess, að einn
þessara starfsmanna hefur nú
hætt störfum lijá bænum og
ráðið sig ihjá öðrum atvinnu-
rekanda, og óráðið hvað hinir
tveir gera. Bæjarstjórn harm-
ar hver.ii ig á þessum máliim
hefur verið lialdið af bæjar-
ins liálfu, og vill flytja um-
ræddum starfsmönnum beztu
þakkir fyrir margra ára ágætt
starfi í þágu bæjarfélagsins.“
Þessi tillaga kom ekki til at-
kvæðagreiðslu, þar sem meiri-
hlutafulltrúarnir fluttu frávís-
unartillögu, en hins vegar tóku
þeir upp í sína frávísunartil-
lögu, síðasta liluta í tillögu
minnihlutafulltrúanna, þar sem
umræddum starfismönnum er
þakkað gott starf í þágu bæjar-
félagsins.
Daginn eftir umræddan bæj-
arstjórnarfund mun þó 'bæjar-
stjóri hafa átt viðræður við tvo
af þessum fyrrverandi starfs-
mönninm bæjarins, en þær við-
ræður engan árangur borið.
Þriðji maðurinn hafði þá þegar
fyrir nokkru ráðið sig hjá öðr-
um aðila.
Að morgni næsta dags, er
bæjarstjóri kom til vinnu sinn-
ar, var honum sagt, að einn af
umræddum starfsmönnum hefði
þá um morguninn hafið vinnu
hjá bænum, með jarðýtu bæjar-
ins.
Mun bæjarstjóri liafa orðið
all undrandi, þar sem liann,
bæjarstjóri, liafði ekki ráðið
umræddan starfsmann. Og er
það óráðin gáta enn, 'hver hafi
ráðið þennan starfsmann bæj-
arins og með hvaða kjörum.
Bæjarbúar rnyndu gjaruan
vilja fá að vita það, liver hafi
þarna tekið fram fyrir hendur
bæjarstjóra, því mörgum finnst
að ineðferð þessa máls í hönd-
um bæjarstjóra og bæjarstjórn-
armeirihlutans sé Siglfirðing-
um til lítils sóma, og vonandi
að slík vinnubrögð endurtaki
sig ekki.
Guðjón Ingimundarson
Fimmtugur
Guðjón Inginiundarson, í-
þróttakennari og bæjarfulltrúi
á .Sauðánkróki, varð fimmtugur
þriðjudaginn 12. jan. sl. Hann
hefur sem kunnugt er verið
forvígismaður ungmennasam-
takanna í Skagafirði i hartnær
aldarfjórðung, og formaður
Ungmennasambands Skagafjarð
ar í 20 ár. Þá var hann í stjórn
Ungm.fél. Tindastóls í 9 ár og
jafnan driffjöður og einn traust
asti hlekkurinn í þeim félags-
skap. Sundkennari í Varmalilíð
var hann í 16 ár og forvígis-
maður að byggingu sundlaugar
á Sauðárkróki, og sundkennari
þar frá því sú laug tók til
starfa 1957. Ivennari við Barna-
skóla Sauðárkróks síðan 1941
og við Gagnfræðaskólann frá
stofnun hans. Þá hefur Guðjón
verið bæjarfulltrúi Framsókn-
arflokksins í bæjarstjórn Sauð-
árkróks síðan 1952.
Á þessu merkisafmæli Guð-
jóns komu giöggt í Ijós þær á-
gætu vinsældir og álit, er hann
nýtur meðal sannborgara sinna,
og þá ekki slzt æskufólks á
Sauðárkróki. Ungmennafélagar
í Tindastóli fóru blysför til
heimilis hans, að Bárustíg 6.
Formaður félagsins, Stefán Þed-
ersen, ávarpaði Guðjón og ihans
ágætu konu, frú Ingibjörgu
Kristjánsdóttur, og þakkaði hon
um ágæta forystu og frábær
störf í þágu félagsins, og færði
honum veglega gjöf frú Umf.
Tindastóli, og konu hans fagr-
an blómvönd. Fjöldi gesta heim
sótti Guðjón þennan dag og
sátu myndarlega veizlu á heim-
ili þeirra hjóna. Þar voru ræð-
ur fhittar, og bárust afmælis-
bariiinu góðar gjafir,' m.a. frá
Ungmennasambandi Skagafjarð-
ar, samkennurum við skólana,
bæjarstjórnarmönnum, ásamt
bæjarstjóra, og Framsóknarfé-
lagi Sauðárkróks. — G.Ó.
Fyrir hálfri öld fæddist, í harðindaplássi,
stinnur sveinn, á Ströndum vestur.
Ólst þar upp og öðíaðist þroska
iþróttir nam og nytsöm fræði.
Kurteisi, drengskap og djörfung sér tamdi
í allri framkomu, orðs og verka.
Tiltrú sér vann hjá íturri æsku,
enda veröur álits þjóðar.
Nú heill þér, ffmmtugum framsóknarmanni
og framfaramála þörfum þjóni.
Lifðu heill og lengi til sóma,
fögrum málstað, í frjálsu landi.
Egill Helgason
frá Tungu.
Fjárlögin hœkka
um meira en 30% á einu ári
Fjárlög fyrir árið 1965 voru samþykkt á Alþingi 21.
des. sl. — Samkvæmt þeim eru útgjöld rfltisins á ár-
inu áætluð um 3512 millj. kr. Hækkun fjárlaganna frá
næsta ári á undan nemur 835 millj., eða rúmlega 31%.
Við heildar-
útgjöld ríkis-
ins samfcvæmt
fjárlögum má
bæta framlög-
um til vega-
mála, að und-
anskildum ein-
um 47. mi'Ilj.
kr-, sem til iþeirra er varið
beint úr ríkissjóði. Að öðru
leyti er kostnaður við vega-
og brúagerðir éfcki færður á
fjárlög, heldur greiddur af
þeim sköttum, sem á voru
lagðir með vegalögunum,
seint á árinu 1963.
Ríkissjóður fær í sinn
hlut aðflultningsgjöld af bif-
reiðum og hlutum til þeirra,
ásamt sérstöku gjaldi af bif-
peiðum og bifhjólum. Nemur
þetta samtals hundruðum
milljóna árlega. Fulltrúar
Framsóknartflofcksins í fjár-
veitinganefnd lögðu til, að
litlum hluta af þessum tekj-
um, 60 millj. kr., yrði varið
til vegamála, /til viðbótar áð-
urnefndum 47 millj., þar
sem þönfin fyrir aukin fram-
lög til samgöngubóta er á-
kaflega brýn. En á iþetta
vildu stjórnarflokkarnir eklki
fallst.
Til ýmis konar verklegra
framfcvæmda fer nú hlut-
fallslega milklu minna af rík-
istekjunum heldur en fyrir
daga núverandi stjómar.
T.d. ,er framlagið til raforku-
sjóðs lægra í krónutölu nú
en það var í f járlögum 1958.
Framsóknarmenn í fjárveit-
inganefnd fluttu breyttingar-
tillögu um hækkun á' iþessu
framlagi. Þeir bám einnig
fram tillögur um hækkanir
á nofckrum öðrum fjárveit-
ingum, svo sem til hatfnar-
framkvæmda og atvinnu-
bótasjóðs, og ennfremur um
framlög til rannsóknarstarf-
semi í þágu atvinnuveganna.
En allar breytingartillögur
til leiðréftinga í þessum efn-
um vom tfelldar atf þing-
mönnum stjórnarflokkanna.
NORÐURLANDSKJÖR-
DÆMI VESTRA
Fjárveitingar til hatfnar-
mannvirkja og lendingarbóta
í Norðurlandskjörd. vestra
árið 1965 em sem hér segir:
Framhald á 2. síðu.