Akranes - 01.01.1943, Blaðsíða 5

AKRANES
5
kornið til greina. Skipstjórarnir mis-
jafnir, sumir mjög lélegir, fólkið óvant,
fæði svo lélegt, að menn gengu af fyrir
þær sakir. Á þeim tíma hefur fæði þó
sennilega mátt vera lélegt til þess. Eitt
skipið var tekið í landhelgi, a. m. k. eitt
strandaði. Þetta sumar var mjög ó-
þurrkasamt og svona virtist allt hjálp-
ast að. Þa hlýtur það að hafa verið mjög
misráðið að vera á þrem stöðum með
ekki stærri rekstur — í símalausu landi
—. Hlýtur það að hafa kostað fleira
fólk, meiri hús, lóðir og lendur og yfir
höfuð allskonar meiri útgjöld beint og
óbeint.
En hverjar sem orsakirnar hafa verið
að óförum félagsins, átti útgerð þessi
sér skamman aldur, því hún mun ekki
hafa staðið nema tvö ár eða svo. í apríl
árið 1900 barst hingað sú fregn, að far-
ið væri að selja skipin hvert af öðru og
félagið myndi hætta störfum. Er sagt
að það muni hafa tapað á þessu eina
ári 2—300 þúsund krónum og var það
óneitanlega mikið fé á þeim tíma.
Fyrst í þessum kafla hefur nú nokkuð
verið sagt frá samskiptum Englendinga
og Akurnesinga fyrstu árin eftir að tog-
arar þeirra byrjuðu að fiska hér við
land. Um „ábata og áhalla“ þeirrla við-
skipta heíur fyrr og síðar verið deilt.
En það hefur glöggur Akurnesingur
sagt, E,em var þegar á móti þessari „upp-
skipun“, og sótti lítið í togara, að í raun
og veru hafi Akurnesingum verið þetta
eins og á stóð nauðverja. Skipin fundu
að það var fyrir margra hluta sakir
gott að fiska innfjarða, mikill fiskur,
skipstjórar og skipverjar óvanir og ó-
kunnugir. Varð því fljott kröggt af skip-
um á miðunum, sem skapaði svo að
segja strax „örtröð“, sem fljótlega leiddi
af sér íiskileysi á venjulegum fiskimið-
um. Ckkar íiskiskip hinsvegar smá og
opin, hvað átti að gera? Þetta var allt
næstum skiljanlegt.
Þess hefur líka verið getið hér, hvern-
ig fór þegar Englendingar ætluðu að
íara að leggja hér upp á togurum. Þeg-
ar dómur er lagður á mál, verður alltaf
að athuga málið frá fleiri en einni hlið.
Því hcfur minna verið á lofti haldið,
hvert gagn vér íslendingar höfum haft
af þessum togaraveiðum útlendinganna.
Það voru þó fyrst og fremst þeir, sem
kenndu okkur að fiska með þessum
tækjum, þó landsmenn hafi stundum
vísað þeim á miðin. Og ekki er að efa,
að mikið gagn hefur landsmönnum orð-
ið að „axarsköftum“ þeirra og erfið-
leikum, tilraunum þeirra og töpum, eins
og þeirri „stórtilraun" þeirra, sem hér
hefur verið frá sagt.
í næsta kafla verður svo sagt frá
„Skútuöldinni".* Framhald.
Sundlaugin.
Endanlega er nú ákveðin bygging
Bjarnalaugar á komandi vori. í sambandi
við hana verður byggð gufubaðstofa. —
Frá þessu máli verður nánar sagt í næsta
blaði.
\
Annálí ársins 1942
Framhald.
Upphaflega var til þess ætlast, að í yfir-
liti þessu yrði drepið á það helzta, sem.
gerzt hefur hér í bænum sl. ar. Sókum
þess, að enn liggja ekki fyrir skýrslur um
margt það, sem ástæða hefði verið að
drepa á, t. d. um manntalið, verður ekki
unnt að gera það að svo stöddu. Blaðið
mun birta þessar skýrslur, þegar þær
liggja fyrir.
Skólamál. Tala skólabarna var vetur-
inn 1942 280, en haustið 1942 272. 7
fastir kennarar störfuðu við skólann að
skólastjóra meðtöldum og einn stunda-
kennaTí. Sl. haust var Berta Hannesdóttir
ráðin stundakennari í stað Unu Sveins-
dóttur, sem lét af störfum. Berta tók að
mestu leyti við söngkennslu af Ingólfi
Runólfssyni. Haustið 1942 hófst leikfimi-
kennsla við skólann. Þorgeir Ibsen var
ráðinn leikfimikennari. — Unglingaskól-
inn starfaði með líku sniði og sl. ár. í vet-
Ur voru þar 23 nemendur, 17 í fyrra.
Guðjón Hallgrímsson var ráðinn yfirkenn-
ari skólans sökum þess að skólastjóri gat
ekki annast öll þau störf, sem hann hefur
gegnt til þessa. Lárus Þjóðbjörnsson tók
við handavinnukennslu af Ingimar Magn-
ússyni. — I iðnskólanum eru nú 22 nem-
endur. Sú breyting varð á kennaraliði
skólans, að Óskar Sveinsson var ráðinn
teiknikennari í stað Lárusar Þjóðbjörns-
sonar. Umsjónarmaður barnaskólans var
ráðinn Valdimar Guðmundsson í stað Þor-
bjargar Jónsdóttur. — Á árinu var stofn*
aður gagnfræðaskóli, sem tekur til starfa
næsta haust.
Iþróttir og félagslíf. Merkasti viðburð-
ur í íþróttalífi bæjarins var það, að í-
þróttahúsið tók til starfa á árinu. 60 menn
stunda þar íþróttir á vegum íþróttafélag-
anna, auk flokka frá ikátum, iðnskólan-
um og unglingaskólanum. Þegar barna-
skólabörnin eru talin með, mun nær fimmti
hver Akurnesingur notfæra sér húsið. Á
árinu Voru haldin tvö ghmnuámskeið á
vegum íþróttafélaganna. Kennari á nám-
skeiðum þessum var Kjartan Bergmann
Guðjónsson. 26. júní var háður hand-
knattleikur milli stúlkna úr Knattspyrnu-
félagi Reykjavíkur og stúlkna héðan úr
bænum. Akurnesingar unnu leik þennan
með 4 mörkum gegn 2. 27. júní var háð
knattspyrna milli Akurnesinga og Hafn-
firðinga og unnu Hafnfirðingar með 5
mörkum gegn 4. — Knattspyrnufélagið
Kári vann að þessu sinni alla knattleiki,
sem háðir voru. í þriðja flokki með 5:4,
öðrum flokki með 3:2 og í fyrsta flokki
með 2:1. í handknattleik kvenna vann
Kári með 2:1.
Á Akranesi starfa nú a. m. k. 20 félög,
þrjú pólitísk flokksfélög, verkalýðsfélag,
skipstjórafélag, iðnaðarmannafélag, tvö
söngfélög, Rauðakrossdeild, Slysavarna-
félag karla og kvenna, Góðtemplarastúka,
kvenfélag, tvö íþróttafélög, skátafélag
piltna og stúlkna. Á árinu voru -þessi fé-
lög stofnuð: Verzlunarmannafélag, Skóg-
ræktarfélag og Vestfirðingafélag. — Á
Akranesi komu út þrju prentuð blöð,
blaðið Akrar.es, Foreldrablaðið og afmæl-
isrit Sjálfstæðisfélagsins. Eitt fjölritgéð blað
kom út, blað Unglingaskólans.
Samgöngumálin. Eins og kunnugt er,
hefur nú í bili fengist lausn á þeim sam-
gönguerfiðleikum milli Akraness og
Reykjavíkur, sem bæjarbúar hafa haft við
að stríða. Skipaútgerð ríkisins hefur tekið
þau ,mál að sér í bili með samþykki og
samkvæmt fyrirlagi ríkisstjórnarinnar.
Skipaútgerð ríkisins hefur tekið á leigu m.
b. Sigurgeir, 65 tonna skip, eign Ólafs
Guðmundssonar í Keflavík. Skip þetta hef-
ur þegar tekið upp ferðir til Reykjavíkur
og geta bæjarbúar sjálfir bezt dæmt um
gæði þess. Þess ber að geta hér, að bæði
fyrrverandi og núverandi ríkisstjórn hafa
reynt að ráða bót á samgönguvandræðun-
um eftir því sem í þeirra valdi stóð. Þá
hafa og þeir Pálmi Loftsson og Pétur Otte-
sen einnig unnið ötullega að þessu máli.
Þótt þessi lausn sé fengin í bili, kemur
a,ð því, að Akurnesingar verða sjálfir að
ráða fram úr málum þessum. Eins og nú
háttar er þetta rrtiklum örðugleikum bund-
ið vegna þeirrar óvissu, sem ríkir á sviði
fjármála og atvinnumála.
FRÁ BÆJARSTJÓRNINNI
Bæjarstjórnarfundur 6. janúar.
Bæjarráð á Akranesi. Á fundinum var
frumvarp til samþykktar um stjórn bæjar-
málefna á Akranesi til 2. umræðu. Bæjar-
stjóri lagði fram þá breytingartillögu um
að eftirtaldar nefndir yr^u lagðar niður:
Fjárhagsnefnd, fasteignanefnd, vatnsveitu-
nefnd, vega- og holræsanefnd, og lög-
reglumálanefnd, en í þess stað stofnað
sérstakt bæjarráð. Bæjarfulltrúar voru
sammála um það, að skipun þessi væri
heppilegri og einfáldari í framkvæmd, þótt
þeir væru ekki allir ánægðir með nafnið
bæjarráð, en samkvæmt lögum um syeit-
arstjórnarkosningar er það nafn lög-
ákveðið. Breytingartillaga þessi og frum-
varpið í heild var samþykkt á fundin-
um.
Sorphreinsun. Fjárhagsnefnd gerði til-
lögu um það, að á næsta ári yrði kostnað-
ur vegna sorphreinsunar greiddur úr bæj-
arsjóði. Hafði hún athugað ýmsar leiðir í
þessu sambandi, bæði að taka upp sér-
stakt sorphreinsunargjald, fasteignaskatt,
sem kæmi í stað holræsagjalds, sótthreins-
únargjalds o. fh Taldi nefndin heppileg-
ast að svo stöddu að fara þá leið, sem að
framan greinir. Tillaga þessi var samþ.
Hagnýting Garðalands. Samþykkt var
tillaga bæjarstjóra um að bæjarstjórnin
fari þess á Ieit við Búnaðarfélag íslands,
að það láti athuga og gera tillögu um það,
á hvern hátt Garðalandið verði bezt nýtt,
stærð og fyrirkomulag erfðafestulanda,
sameiginlega fjósbyggingu, notkun beitar-
landsins o. s. frv.
Framhald.