Freyr - 15.05.1999, Blaðsíða 13

1. tafla. Efnainnihald uppgraftar.
pH K (me)
Sýnataka, staður Fjöldi (meðaltal) (meðaltal)
Úr botnleðju 3 5,18 0,44
Úr uppgreftri 6 5,08 0,29
Úr spildu lyrir dreifíngu 2 5,78 0,44
áburði og jafnframt kannað hvort
það næði að dreifa uppmokstri úr
skurðum. Mokað var með hefð-
bundnum hætti, þ.e. skurðgrafan ók
meðfram bakkanum jafnhliða því
sem hún hreinsaði, en í stað þess að
leggja ffá sér hrauka var mokað
beint í dreifarann um leið hann
dreifði og fylgdi gröfunni eftir.
Gerðar voru mælingar á skiptingu
verkþátta við gröftinn og eru niður-
stöðumar sýndar á 1. mynd. Skurð-
gröfuskóflan var um 185 cm á
breidd, en skóflugerð er eitt af þeim
atriðum sem hvað mest áhrif hafa á
afköstin. Af niðurstöðunum má sjá
að lengstan tíma tekur að „snúa“ og
„grafa í skurði“.
Þá var sérstaklega tekið út úr
mælingunum tíðni aðgerða og era
niðurstöðumar sýndar á 2. mynd.
Aðgerðin „snúa gröfu“ er þar mjög
áberandi og verður hún eðlilega
stærri hluti þar sem grafan þarf að
snúa meira við mokstur í dreifara,
eða um 180°. Afköst gröfunnar
mæld í lengdarmetrum reyndust
eðlilega nokkuð misjöfn eftir
eðliseiginleikum efnisins sem
moka þurfti upp. Þar koma til at-
riða eins og vatnsmagn í skurðin-
um, eiginleikar botnleðjunnar og
hversu mikið botninn og hliðamar
eru grónar upp. Við meðalaðstæð-
ur náðist að hreinsa upp úr um
41-58 lengdarmetrum á klst., eða
við bestu aðstæður gátu afköstin
orðið allt að 80 metrar eins og vik-
ið verður að síðar.
Eiginleikar og
efnainnihald uppgraftar
Strax og farið var að vinna við
að tengja saman vinnu skurðgröf-
unnar og tækis til að dreifa því
j afnóðum
sem upp úr
skurðunum
kom vökn-
uðu spurn-
ingar um
h v a ð a
efnainni-
hald væri í
uppgreftin-
um og hvað hugsanleg áhrif hann
gæti haft á gróðurinn. Því voru
tekin nokkur sýni til skoðunar.
Ekki ber að líta á þær niðurstöður
sem hér verða kynntar sem skipu-
lagðar athuganir á þessum vett-
vangi, heldur til að vekja athygli
á að full þörf virðist vera á að
rannsaka þennan hluta endur-
ræktunarinnar mun betur, einkum
með hliðsjón af hvernig haga beri
jarðvinnslunni, t.d. hvort æski-
legt er að plægja uppgröftinn nið-
ur eða hafa hann með í efri hlut-
um gróðurbeðsins. Sýnin voru
tekin úr algengu ræktunarlandi,
þ.e. úr 10 ára gömlum skurðum á
mýrartúnum í Bæjarsveit í Anda-
kilshreppi. Áhugi var til að
mynda á að athuga sýrustig og
hvort greina mætti uppsöfnun á
kalíum. I 1. töflu eru sýndar nið-
urstöður nokkurra mælinga. Um
var að ræða tvær spildur á fram-
ræstri mýri, en önnur spildan náði
þó yfir á sendið land. Eðli upp-
graftarins var í þessu tilfelli mjög
misjafnt eftir því hvar úr skurðin-
um var tekið. í botni skurðanna er
oft svört eða rauð leðja, en vot-
lendisgróður með öflugu rótak-
erfi er þar áberandi. 1 skurðhlið-
inni var oft nokkuð mildinn jarð-
vegur grasi gróinn og snarrót
áberandi. Ofan á skurðbakkanum
er jarðvegurinn að jafnaði svip-
aður og í túnunum. Eftir viðræður
við sérfræðinga um hugsanlega
myndun eiturefna í loftfirrtu um-
hverfí eins og skurðbotnum var
ákveðið að gera einnig litla rækt-
unarathugun (pottatilraun), þar
sem sáð var í „hreinan“ uppgröft,
blandaða sáðmold með uppgreftri
(50/50) og til samanburðar í
hreina sáðmold. Notað var fræ af
sumarrepju, vetrar-rýgresi, byggi
og sumarhöfrum. Athuguð var
spírun og uppskera eftir 90 daga
frá sáningu. Til viðbótar var einn-
ig bætt við einu sýni sem tekið
var í skurðbotni úr mýri á Hvann-
eyri.
Þá var skoðað sérstaklega hvert
spírunarhlutfallið var með tilliti
til uppruna sýnanna, þ.e. úr botni
skurðs, eða úr blönduðum upp-
greftri. Þannig samanburði er
stillt saman á 4. mynd. Áréttað
skal aftur að gagnasafnið er lítið
ro
O)
ro
T3
o
CM
r
Q)
C
3
k_
Q.
</>
100%
90%
80%
70%
60%
50%
40%
30%
20%
10%
0%
■ Uppgröftur
■ Blandað
Sáðmold
i&’
Tegund fræs
3. mynd. Spírunarhlutfall eftir 20 daga í pottum.
FREYR 7/99 - 13