Nýi tíminn - 20.11.1952, Blaðsíða 7

Fimmtudagur 20. nóvember 1952 — NÝI TlMINN —(7
Minnismerki um dr. Charcot
ofhfúpað á lóS Hóskólans
,,I <lag hefur bæízt fagurt blað í annál vináttu Frakklands og
ísfands", sagði Henr.v VoiUery, sendiherra Fraklía, í ræðu sem
hann flutti 14. þ.m. í-tilefni þess að afhjúpað var minnismerki uni
dr. Jean Charcot fj'rir framan Atvinnudeild Háskólans, en
þetta er fyrsta minnismerkið sem upp er sett á lóð Háskóla
Islands.
15. júlí í sumar var afhjúp-
að minnismerki um dr. Char-
cot, skjöldur grópaður inn í
vitannn á Þormóðsskeri,
skammt þaðan sem Pourquoi
pas? fórst 16. sept. 1936.
Gerði PJkharður Jónsson
skjöldinn. 1 gær afhjúpaði Ó1
afur Thors svo afsteypu af
skildinum á lóð Háskóla ís-
lands, fyrir framan Atvinnu-
deildina, en þar er hún grópuð
inn í sæbama klöpp.
Afsteypu þessa hefur ríkis-
stjórnin fært Alliance Franc-
aise að gjöf, en Háskólinn hef-
ur gefið leyfi til að hún yrði
reist upp á lóð sinni, fyrst
mynda.
Ráðherrar, sendimenn er-
lendra ríkja og aðrir gestir
voru viðstaddir athöfnina, og
að henni lokinni var stutt satii'
árni Pálsson
Framhald af 3. síðu
Árni Pálson var óvenjulega
orðsnjall maður — orator var
hann að fornklassískum hætti.
Fyrir þá sök lét honum miður
að skrifa löng rit. En hin stutta
rítgerð eða hið knappa, stranga
form ræðu og erindis fór hon-
um bezt. Hann varð snjallasti
eissayisti þessarar aldar á ís-
lenzkt mál. En þó voru töfrar
ræðu hans aldrei meiri en í
koma í Stúdentagarðiniun
eldri. Hélt Ólafur Thors þar
ræðu til minningar um dr.
Charcot og afhenti Alliance
Francaise minnismerkið, en
forseti iélagsins Pétur Þ. J.
Gunnarsson þakkaði og minnt-
ist einnig hins franska merk-
ismanns. Jafnframt flutti hann
kveðju frá heiðursforseta
Alliance Francaise, Thoru
Friðriksson. Að lokum hélt
Henry Voillery, sendiherra
Frakka, ræðu og mælti á ís-
lenzku. Lagði hann áherzlu á
vináttutengsl íslands og Frakk
lands, og þakkaði þann sóma
sem góðum syni frönsku þjóð-
arinnar, vini íslands, væri nú
sýndur.
Gjöf Asgríms
Sókn norðfizkrfir alþýðu
Framha’d af 2. síðu.
og Framsóknar fær 242 atkv. og
skiptir þremur fulltrúum á milii
flokkanna þriggja, — einn í h!ut!
Vegferð hinnar sósiaiistisku
verkalýðshreyfingar í Neskaupstað
áratugina frá 1930 virðist hverj-
um þeinr sem kynnist ævintýri
líkust, og Sosíalistaf'okkurinn all-
ur gæti margt lært af sókn og
baráttu norðfirzku sósíalistanna.
Að baki slíkra sigra liggur stór-
kostleg barátta, dagiegt óþrotlegt
starf, skýr hugsun og þróttug
athöfn. Á þeirri vegferð hafa
sósíalistar Neskaupstaðar hlotið
trúnað fólksins til forystu i mörg-
Stuttum tilsvörum, hnitmiðuð- um helztu félagssamtökum bæj-
arins, verkamannafé’aginu, Pönt-
um setningum í veum sam-
drykkjunnar. Þá sindraði off af
afli hans.
Eg kynntist ungur Árna
Pálssyni. Hann var fyrst kenn-
ari -minn í Meiintáskólanum.
Síðar stuðlaði hann að háskóla-
námi mínu. Fátrni mönnum
mér óvandabundnum á ég meiri
þakkarskuld að gjalda. Að öðr-
um kennurum mínum ólöstuð-
um, þá hygg ég, að ég hafi
af engum menntazt meira en
Árna Pálssyni. Því ’fór fjarri,
að hann reyndi að troða einka-
skoðunum sínum í nemendur.
En hann lauk upp fyrir
okkur furðuheimum sögu
og menningar, vakti undrun
okkar og forvitni. Hann gaf
okkur hlutdeild í þeim húman-
isma, sem var ríkasti arfur
ktoislóðar hans. Hans verður
saknað í dag vegna þess, að
með honum hverfur til moldár
fulltrúi dýrmætrar menningar,
sem nú stendur of höllum fæti
í sögulegri tilveru nútímans.
En ekki sizt munum við sakna
niannsins. Þótt Árni Pálsson
væri oft átórorður og dóinharð-
ur um menn og málefni, þá
vissu allir, sem höfðu af hon-
um nánari kynni, að á bak við
lúð lirjúfa yfirbragð sló gott
og viðkvæmt karlmannshjarta.
Sverrir Krlstjánsson
Safn
sgrims
Framhald af 3. síðu
grænu laufskrúði úr rauðum
og gulum rofum verða mér
ímynd listamaimsins sjálfs, ó-
brotin mynd og sönn af trú-
mennsku hans við listina og
lífið og því gróðurmagni og
þrelci sem engin andhverf né
eyðandi öfl fengu bugað; og
tim leið mjTid af þjóðinni allri.
sögu hennar og baráttu. Og
þessi mynd á eftir að verða
okkur ljós á leið út úr miklum
rökkrum.
unarfélagi alþýðu, Samvinnufélagi
útgerðarmanna, iþróttasamtökum,
svo nokkur séu nefnd. Segja má
að þremenningarnir Bjarni, Jó
hannes og Lúðvík lcomi þar al-
staðar við sögu. Og ein skýring
sigianna er 'einmitt bróðurlegt
samstarf þessara þriggja ágætu
forystumanna, al!t frá unglings-
árum, í hörðum skóla reynslunnar
hafa þeir lært margt það sem
hverjum alþýðuleiðtoga er dýr-
mætast.
Það er erfitt að skiljast við
þetta efni eftir nokkrár sund-
uriausar hugleiðingar og upprifj-
un fáeinna staðreyhda. 1 annári'i
grein ætla ég að minna á merk-
an þátt úr baráttusögu norð-
firzkra sósíalista, sem heita má
óþekktur utan héraðs, en það
er blaðaútgáfa þeirra um tuttugu
ára skeið. Ritstjóri þeirra blaða
hefur Bjarni Þórðarson löngum
verið, og hygg ég áð fáir íslenzkir
sósíalistar hafi verið honurn
fremri í því að hafa blað að
vonni.
S. G.
Framhald af 5. síðu
tuga ára skeið átt samleið með
Árgrími Jónssyni og haft náið
samstarf við hann, kemur þessi
höfðinglega gjöf alls ekki á
óvart, því að hann hefur á-
vallt metið list sína og fóstur-
jörð að jöfnu. íslenzk náttúra,
saga og þjóðlíf eru efniviður-
inn, sem hann hefur ummótað
í persónuleg listaverlc og hann
á enga ósk heitari en þá að
þeir, sem átt hafa landið með
honum og skapað sögu þess
um aldir, njóti verka hans á
sama hátt og þeirra, sem erjað
hafa jörðina og gert hana
byggilega framtiðinni. Ást hans
á iandinu og fólkinu verður
ávallt í augum þjóðarinnar
hinn einfaldi leyndardómur list
ar hans og hinn hái listræni
þroski hans er ávöxtur mikilla
þjáninga og miskunnarlausrar
sjálfsafneitunar- .... “
Birgir Thorlacius þakkaði og
kemst m- a. - að orði á þessa
leið:
,,Ásgrímur Jónsson!
Eg leyfi mér fyrir hönd
menntamálaráðherra, áð þakka
yður og vandamönnum yðar
þá stórmannlegu gjöf, sem þér
hafið í dag gefið ríkinu. Þetta
er ekki fyrsta gjöf yðar til
íslenzku þjóðarinnar. Alla
starfsævi yðar hafið þér verið
hennj gjöfull sonur á fegurð og
list, og einmitt á hinn sama
hljóðláta og yfirlætislausa hátt
og þér hafið kosið að hafa á
afhending þessarar gjafar í
dag. Þær gjafir yðar verða
ekki einungis þakkaðar af kyn-
slóðinni, sem hefur orðið ýður
samferða, heldur munu Islend-
ingar minnast nafns yðar og
ævistarfs meðan fögrum list
um er ucinað. Frammi fyrir
mikilli list, hvaða formi, sem
hún er bundin. 'h.rynur hf
mönnum álagahamur hvers-
dagsleikans og menn verða
eins og þeir eru innst inni:
unnendur hins fngra og góða,
bótt vafstur daglegs lífs felli
á okkur öll áð meira eða
minna léyti ömur gervi. Þess-
vegna er miklum listamönnum
búið eilíft Jíf í vitund þjóðar-
innar, og enginn efar, að þér
eruð í þeim hópi.
Eg endurtek þákkir þær, sem
ég bar fram áðan. og árna
yður a’lra heilla í áframhald-
áfidi sfarfi.“ ’ .......
Þúsund tonna skip geta nú lagzt að
bryggju í Tálknafirði
Virkjun Tunguár haíin en þaðan eiga Tungu- og
Sveinseyrarþorp að íá rafmagn
Sveinseyri. Frá fréttaritara Þjóðviljans.
Miki! vinna hefur verið hér ; sumar í sambandi við bryggju-
byggingu í Tungu, skammt frá Sveinseyri. Er hér um að ræða
steinsteypta bryggju, 80 metra langa og 9 metra breiða. I
þessum síðasta áfanga hefur bryggjan verið lengd um 17
metra og eiga nú allt að 1000 tonna skip að geta lagzt upp
að brvggjunni.
Yfirsmiður við lengingu
bryggjunnar er Bergsveinn
Breiðfjörð. Mikil bót er að
þessari framkvæmd þar sem
hingað til hefur orðið að af-
ferma strandferðaskipin með
uppskipunarbátum en með lagn
ingu bryggjunnar tekur sú
uppskipunaraðferð enda.
I haust var byrjað á virkjun
Tunguár. Er fyrirliugað að
stíflan verði steypt í haust og
ðlafur Thors eugist...
Framhald af 8. síðu.
Morgunblaðinu og
Forrestal ber saman.
Hverjum ætlar Ólafur Thórs
að trúa því að hann og Morg-
unblaðið hafi tekið þveröfuga
afstöðu til ræðu Wallace? All-
ir vita að Morgunb’aðið hefur
ætíð síðan Ólafur hófst til
valda í Sjálfstæðisflokknum
túlkað stefnu hans og skoðan-
ir. Og jmð er athygiisvert aðj
þegar hafin vinna við hana og
að grafa fyrir leiðslum. Gert
er ráð fyrir 75 ha. stöð og á
með henni að fást nægjanlegt
rafmagn fyrir þorpin í Tungu
og á Sveinseyri. Vonir standa
til að rafveitan geti tekið til
starfa á næsta ári. Allt efni
í stíflu og liús er þegar komið
á staðinn.
Nokkur vinna var í frystihús
inu í allt sumar. 3—4 bátar
stunduðu handfæraveiðar í vor.
En auk þess var frystur karfi
úr togurum og var hann sótt-
ur á bifreiðum til Patreksfjarð-
ar.
Á vetrarvertíðinni var afli
tregur. Einn bátur stundaði
stöðugt veiðar fyrir frystihús-
ið og lagði upp samtals 330
tonn.
Lofisýnirnar
Framhald af 8. síSu
birtast þeir þá sem stjörnu-
hröp eða vígalmettir allt eftir
afstaða Morgunblaðsins 1946 er! »tœrð“
Lie lýsir hlóðsök ....
Framhald af 6. síðu.
ers á fundi nýl. Bandaríslri
svertinginn Bunche, sem er
stjórnandi nýlendudeildar SÞ,
sagði að ofsóknir bandarískra
stjórnarvalda gegn starfsliði
SÞ ættu sök á dauða Fellers.
nákvæmlega sú sama og eign-
uð var Ólafi Thórs á ráðuneyt.
isfundinum í Washington, reiði
yfir uminælum Wallace.
Hræddir menn.
Fátið, sem komið hefur á
Ólaf Thórs við það að Þjóð-
vjljinn birti uppljóstranir
Forrestals, er vel skiljanlegt.
Honum og klíkufélögum hans í
æðsta ráði þríflokkanna, sem
standa að bandaríska hernám-
inu. er að verða það ljóst áð
fólk sér æ betur í gegnum þá
b’ekkingu þeirra, að hernámið
sé til komið vegna stríðsins í
Kóreu. Það er að verða lýðum
ljóst að hernámið er aðeins
lokaskref á þeirri braut, sem
þríflokkaklíkan hefur fetað af
ráðnum hug allt frá lökum
heimsstyrjaldarinnar síðari.
Þegar dagbók bandarísks ráð-
herra Ijóstrar því upp áð þeg-
ar 1946 stefadi Ólafur Thórs
markvisst að þvi að afhenda
Bandaríkjunum ísland fyrir
herstöð, verður honum svo
mikið um að svardagar hans
stangast algerlega við það sem
hann lét málgagn sitt halda
fram, þegar þeir atburðir Voru
að gerast sem um er áð ræða-
Myndin er frá Suður-Afríku. Á járnbrautarvagninum stendur „Einvörðungu handa Evrópu-
mönnum“ — (Europeans Only).
Þess má geta að nýlega
sást ljósfyrirbæri yfir Kastrup-
flugvellinum. Lét hinn kunni
danski stjörnufræðingur Lupl-
an Jensen svo ummælt að um
vígahnött hefði verið að ræða,
og gerði lítið úr æsifregnum
blaðanna.
Ljóðmæli Svoinbjarnar
Framhald ar 8. aiðu.
ártíð skáldsins, en sú fyrri kom
út í Reykjavík 1856, og er sú
suðrænn og norrænn heimur,
í snillingshöndum hans verður
hinn klassiski efniviður að ís-
lenzkum kjörgripum“.
Þessi félagsbók Máls og
menningar er 240 síður, prent-
u5 í Hólum.
útgáfa mjög sjaldgæf. Um
hana sá Jón Árnason þjóð-
sagnasafnari, og skrifaði merka
ævisögu Sveinbjarnar, sem einn
ig er birt í þessari nýju út-
gáfu.
1 formála fyrir nýju útgáf-
unni segir Snorri Hjartarson
m. a.: „Enn lifir margt eftir
Sveinbjörn á vörum fólks og
yfir stökum hans sumum og
kvæðum, ekki sízt þeim sem
hann héfur íslenzkað úr grísku
og latínu, er slíkur yndisþokki
og látlaus tign í máli og allri
gerð að þau hljóta enn sem
fyrr að verða aufúsugestir hverj
um góðum lesanda. I fegurstu
verkum Sveinbjarnar mætist
ÁbarðarveEksmiðjait
Framhald af 8. síðu.
Reykvíkinga og Sunnlendinga
áð nokkrum árum liðnum. v
Ingólfur Jónsson hafði af-
greitt það mál með því að
segja að undirbúningur að 3.
virkjun Sogsins sé þegar haf-
'nn. Einar kvað sér fullkunn-
ugt um þann tækniundirbúning
sem fram hefði farið, en gerði
þá fyrirspum hvort ríkisstjóm-
in sé reiðubúin að tengja þessu
frv. lánsheimild til 3. virkjun-
ar Sogsins, miðað við að hægt
yrði að hefja vinnu við hana
næsta siímar. Fengi hann ekki
svar við því, gæti orðið nauð-
syn að bera fram breytingar-
tillögu um það við 3. umr.
Umræðunni lauk án þess
nokkur ráðhema sæist í salnum,
en atkvæðagreiðslu var frestað.