Uppeldi og menntun - 01.07.2011, Blaðsíða 65

Uppeldi og menntUn/icelandic JoUrnal of edUcation 20 (2) 2011 65
hanna ragnarsdóttir
kunnáttu en ungmennin. Sams konar munur kemur fram hvað varðar félagslega
þætti. Þau ungmenni sem hafa verið í íslenskum grunnskóla frá upphafi segjast eiga
jafnt íslenska og erlenda vini. Þau sem eldri eru segjast einkum eiga vini af erlendum
uppruna. Ýmsar ástæður geta verið fyrir þessum mun. Þau ungmenni sem hafa verið
í íslenskum grunnskóla frá upphafi hafa jafnframt lært að taka þátt í skólamenningu
viðkomandi skóla (Brooker, 2002; Hanna Ragnarsdóttir, 2008; Nieto, 2010). Lítið virð-
ist þó hafa farið fyrir kennslu í þeim anda sem Gay (2000) og Nieto (2010) lýsa sem
mótun fjölmenningarlegra skólasamfélaga þar sem hver nemandi fái tækifæri til að
tengja námið reynslu sinni og þekkingu. Niðurstöðurnar benda til þess að leggja þurfi
aukna áherslu á gagnkvæma aðlögun meðal nemenda, t.d. með fjölmenningarlegri
menntun (Banks, 2007) og þróun fjölmenningarlegra skólasamfélaga (Ryan, 2003),
ekki síst í framhaldsskólum. Einnig þurfi að styðja betur við íslenskunám erlendra
nemenda í framhaldsskólum og háskólum en nú er gert.
Ungmennin virðast ekki upptekin af menningarlegri sjálfsmynd sinni og telja sig
ekki þurfa að velja sér stað eða tengsl við annaðhvort Ísland eða upprunalandið.
Margar rannsóknir hafa fjallað um þetta val, þ.e. hvernig ungt fólk fer bil beggja í
sjálfsmyndarmótun sinni eða hvernig það fer milli hlutverka og menningarheima
samfélags og heimilis (Bhatti, 1999; Hall, 1995). Ungmennin í rannsókninni virðast
njóta þess besta úr báðum menningarheimum. Ástæður fyrir þessu kunna að vera
það umhverfi sem ungmenni lifa í, með stöðugri notkun netmiðla til að mynda og
viðhalda tengslum þvert á landamæri. Þau halda þannig tengslum við ungmenni í
upprunalöndum sínum, svo og í öðrum löndum (Popkewitz og Rizvi, 2009). Jafnframt
virðast þau ákveðin í að nýta aðstæður sínar sér til framdráttar (Bennett, 1993; Hildur
Blöndal, 2010; Rizvi, 2009). önnur skýring gæti verið sú að í skólagöngu þeirra hafi
þau ekki verið hvött til að „verða“ Íslendingar, þ.e. að skólarnir hafi ekki lagt ríka
áherslu á aðlögun þeirra að íslensku samfélagi eða að „íslenska“ börnin. Það hafi síðan
skilað sér í sveigjanlegri menningarsjálfsmynd ungmennanna eða þróun menningar-
blöndu (Elsa Sigríður Jónsdóttir, 2007; Suárez-Orozco og Suárez-Orozco, 2001). Á
heimilum ungmennanna er ekki lögð áhersla á hefðir og menningarlega sjálfsmynd
upprunalandsins sem hindrað gætu aðlögun þeirra að íslensku samfélagi (Bhatti,
1999). Foreldrar ungmennanna virðast einnig vilja veita þeim svigrúm til að móta sitt
eigið líf og framtíðaráætlanir. Með því að viðhalda tengslum við upprunalandið en
styðja ungmennin jafnframt til náms og starfa í íslensku samfélagi veita foreldrarnir
þeim hvort tveggja í senn, menningarlegan grunn upprunalandsins og fjölbreytta
möguleika í nýju samfélagi.
Í niðurstöðum rannsóknarinnar kemur fram að sum ungmennin hafa upplifað
jaðarstöðu vegna ónógrar íslenskukunnáttu, átt við erfiðleika að etja í námi og verið
félagslega einangruð. Þær niðurstöður eru samhljóða niðurstöðum annarra íslenskra
rannsókna (Almar M. Halldórsson o.fl., 2007; Almar M. Halldórsson o.fl., 2010; Nína
V. Magnúsdóttir, 2010; Schubert, 2010; Þóroddur Bjarnason, 2006). Niðurstöðurnar
leiða einnig í ljós að ungmennin telja sig njóta góðs af því vali sem þau hafa og fjöl-
breyttum möguleikum sem felast í virkum tengslum við tvo menningarheima, virku
tvítyngi og fjölbreyttri tungumálakunnáttu (Baker, 2003; Birna Arnbjörnsdóttir, 2010;
Elín Þöll Þórðardóttir, 2007).