Árbók VFÍ - 01.01.1989, Page 250

248 Árbók VFÍ 1988
ákveða frá þeirri jarðskjálftahröðun sem hönnun mannvirkisins skal miðast við, og verður
fjallað nánar um þau atriði hér á eftir.
Tafla 2 Spennuhlutfall.
S.R. = 0,65
S.R.
a max
g
ao
a'
a max
g
4 Spennuhlutfall, jaröskjálftahröðun, sveiflufjöldi
Til þess að tákna álagssveiflur af völdum jarðskjálfta á sýni er notað svonefnt spennuhlutfall.
Spennuhlutfall (S.R.) er skýrgreint sem hlutfall mestu skúfspennu í sýni við sveiflukennt álag
og hliðarspennu. Mynd 6 útskýrir þetta hugtak
nánar. Við athugun á stíflum eða öðrum fylling-
um úr jarðefnum er spennuhlutfall í fyllingunni
áætlað út frá „statiskum“ spennum þar og þeim
skúfspennum sem jarðskjálftahröðunin veldur.
Þetta eru nokkuð flóknir reikningar sem hent-
ugast er að gera í tölvum og verður þeim ekki
lýst nánar hér.
Til þess að gefa hugmynd um notkun þríása-
prófana með sveiflandi álagi við athugun á svör-
un jarðefna gagnvart jarðskjálfta, verður hér
gerð í stuttu máli grein fyrir hvernig reikna má
spennuhlutfall
hröðun í skjálfta á
viðkomandi athugunarsvæði
þyngdarhröðun
lóðrétt heildarspenna
virk lóðrétt spenna
stuðull = 1,0-0,9
SPENNUHLUTFALL (S.R.)
S.R. =
Atra
A(Ta : LOÐRETT SVEIFLANDI SPENNA
<TC : KONSOLIDERINGS SPENNA
tn
7.
c-
tn
z
z
>
Mynd 6 Heildarpenna í þríásaprófi með sveiflukenndu álagi.
Sýni er konsolideraö isotropiskt.
með einfaldri aðferð spennuhlutfall á flötu landi út frá
jarðskjálftahröðun.
Þróuð hefur verið líking til þess að meta spennuhlut-
fall í lausum jarðlögum sem fall af hröðun í skjálfta
(Seed og Idriss, 1971). Tafla 2 sýnir þessa líkingu og
hvernig spennuhlutlall er tengt hröðun í jarðskjálfta á
athugunarsvæðinu.
Þannig má reikna út spennu-
hlutfall og frá því ákvarða
stærð sveiflukennda álagsins í
prófunum, ef jarðskjálftahröð-
un er þekkt lyrir byggingar-
svæðið.
Sveinbjörn Björnsson (sjá
Guðjón Petersen o.fl. 1978)
hefur dregið kort sem sýnir
hugsanlega áhrif jarðskjálfta á
Suðurlandsundirlendi skv. M.
Mercallikvarða. Eftir þessu
korti að dæma virðist mega
búast við jarðskjálftaáhrifum
af IX. og X. stigi á svæðinu
milli Búrfells og Sultartanga.
Fjallað hefur verið um sam-
anburð hröðunar og Mercalli
áhrifa í fjölmörgum greinum.
A mynd 7 er sýnt samband
sem þeir Krinitzky og Chang
(sjá Krinitzky og Marcuson