Árbók VFÍ/TFÍ - 01.06.1999, Blaðsíða 314
312 Árbók VFÍ/TFÍ1998/99
Á síðustu árum hafa s.k. fræðilegar greiningaraðferðir (e. Analytical design methods) við
hönnun vega og gatna verið að ryðja sér til rúms. Inntaksstærðir slíkra aðferða eru afifræði-
legir eiginleikar þeirra efna sem nota skal í lög vegarins.
Malbik
Malbik samanstendur af steinefni og bindiefni, auk íblöndunarefna. Aflffæðilegir eiginleikar mal-
biksblöndu eru háðir eiginleikum þessara efna. Breytingar á þessum þáttum eða hlutfollum
þeirra hafa áhrif á eiginleika blöndunnar. Þannig geta þættir, sem til dæmis auka þreytustyrk,
minnkað mótstöðu gegn skriði. Hönnun malbiksblöndu er því stöðug málamiðlun til að ná
fram viðunandi heildareiginleikum.
Aflfræðilegir eiginleikar ráðast fyrst og fremst af: Gerð og magni biks, gerð og magni
steinefnis, kornalögun og lögun kornakúrfu og íblöndunarefni. Auk þess hefúr framleiðslu-
ferli malbiks, þjöppun og holrými malbiksblöndu áhrif á eiginleika hennar, sbr. töflu 1.
Tafla 1. Ahrifaþœttir á eiginleika malbiksslitlaga [8].
Áhrifaþáttur Stífni Þreytustyrkur Viðnám gegn skriði
Stærri korn Eykst Lítil áhrif Eykst
Kantaðri korn Eykst Eykst Eykst
Aukin stífni biks Eykst Minnkar í þunnum lögum Eykst í þykkum lögum Eykst
Hærra bikinnihald Eykst að vissu marki Eykst að vissu marki Minnkar
Minna holrými Eykst Eykst Eykst að vissu marki
Aukið hlutfall flnefna Eykst Eykst að vissu marki Eykst
Aukin stifni malbiksblöndu - Minnkar í þunnum lögum Eykst í þykkum lögum
Hærra hitastig vegar Minnkar Eykst Minnkar
Aukinn dekkjaþrýstingur - Minnkar Minnkar
Vatn í steinefni - Minnkar Minnkar
Algengustu malbikstegundir hér á höfuðborgarsvæðinu eru yfirlag 12 og 16 og undirlag 16
auk trefjabiks (SMA) [5,8]. Algeng samsetning þessara tegunda er sýnd í töflu 2.
Tafla 2. Algengar malbikstegundir á höfuðborgarsvœóinu og samsetning þeirra [5].
háttur Yfirlag 12 Yfirlag 16 Undirlag 16 Trefjabik
Kornastærð 12-16 mm [%] - 27-33 33-39 45-60
8 - 12 mm [%] 32 - 38 8 - 12 27-33 10-20
0,063 - 8 mm [%] 45 - 56 43 - 54 15-22 25-38
0 - 0,063 mm [%] 6-9 6-9 5 - 8 7 - 10
Tegund kornakúrfu Þétt Þétt Þétt Opin
Bindiefnategund [pen] 85/180 85/180 85/180 85/180
Bikinnihald [%] 6,4 - 7,0 5,6 - 6,4 4,8 - 5,4 6,4 - 7,0
Holrýmd lofts [%] <2 <2 <, 5 <3
Algeng þykkt í götu [cm] 3,5-5 4,5-7 5-7 5-6
Almennt má segja að íslenskar malbikstegundir einkennist af tiltölulega háu bindiefnishlut-
falli (5,5 - 7,0%) ásamt mjög lágri holrýmd. Að auki er fyrst og fremst notað tiltölulega