Árbók VFÍ/TFÍ - 01.06.2003, Side 327

STÓRVIRKI Á STRÍÐSÁRUM
Hitaveita Reykjavíkur
1939-1944
Karl Ómar Jónsson lauk fyrrihlutaprófi (byggingarverkfræði frá Hl 1952 og lokaprófi frá DTH 1955. Hann stundaði
framhaldsnám í Danmörku og Svíðþjóð fyrrihluta árs 1961 með styrk úr sjóði J. C. Möllers. Karl starfaði hjá Vegagerð
rlkisins 1955-1958 og hjá Hitaveita Reykjavíkur 1958-1961. Hann stofnaði ásamt öðrum Verkfræðistofuna Fjarhitun hf.
1962 og starfaði þar einkum við áætlanir og hönnun mannvirkja fyrir hitaveitur. Karl var framkvæmdastjóri Fjar-
hitunar hf.frá stofnun hennar fram til ársins 1994 en vann að ýmsum verkefnum á vegum fyrirtækisins fram til ársins
1998 er hann fór á eftirlaun.
Páll Theodórsson lauk fyrrihlutaprófi í verkfræði frá Hl 1950 og mag. scient. prófi frá háskólanum í Kaupmannahöfn
1955. Hann vann síðan til júni 1958 við rannsóknarstöð dönsku kjarnorkunefndarinnar á Risö. Páll starfaði við H( 1958
til 1961, en þá stofnaði hann ásamt öðrum Rafagnatækni. Hann hefur starfað við Hl frá 1963, þar til að hann fór á eftir-
laun 1998. Meginverkefni Páls hafa verið mælingar á geislavirkum efnum, einkum veikum sýnum, og hefur hann verið
virkur (að endurbæta mælitæknina. Síðustu ár hefur Páll unnið að þróun tækja til að mæla radon f grunnvatni og
geislakol í aldursgreiningum.
inngangur
I áratugi voru kol aðaleldsneyti Reykvíkinga, úr þeim var gas eldavélanna unnið og þeim
var brennt í miðstöðvarkötlum húsa. En áratugum kolanna lauk þegar nýbyggð Ljósa-
fossvirkun gat frá haustinu 1937 séð bæjarbúum fyrir raforku til matseldar og þegar
Hitaveita Reykjavíkur var tekin í notkun 1943 en framkvæmdum lauk ári síðar. Svartur
mökkur, sem iðulega hafði legið yfir borginrti í stilltu veðri á vetrum, tilheyrði nú
fortíðinni. Þrátt fyrir mikla erfiðleika, bæði að því er varðar tækni og fjármál, hafði tekist
að beisla jarðvarmann til upphitunar nær allra húsa í bænum. Þetta voru mikilvæg skref
til betri lífskjara á nýliðinni öld.
Reykjavíkurbær tók að undirbúa hitaveitu fyrir öll hús bæjarins skömmu eftir 1930 og
1939 var dönskum verkfræðingum falið að undirbúa hitaveitu fyrir Reykjavík, en þeir
bjuggu yfir mikilli reynslu í hönnun fjarhitakerfa því Köbenhavns Varmeværker tók til
starfa árið 1925. Þetta verkefni var í mörgu ólíkt þeim sem danskir verkfræðingar höfðu
glímt við og styrjöldin skapaði ýmsa erfiðleika.
Hér er rakin, frjálslega stytt og endursögð, frásögn þriggja danskra verkfræðinga, skrifuð
ári eftir verklok. Þeir lýsa hér fyrir lesendum danska tækniritsins Varme undirbúningi og
framkvæmdum við Hitaveitu Reykjavíkur 1939-1944 [1 og 2]. Við þetta er bætt hér stuttri
frásögn af mælingum á varmatapi í aðalæð og dreifikerfi hitaveitumrar, sem höfundar
þessarar greinar gerðu á árunum 1961-63, en fróðlegt er að bera niðurstöðurnar saman
við hönnunarforsendur Dananna.
Tækni- o g vísindagreinar
3 2 3