Bændablaðið - 31.08.1999, Blaðsíða 14

14
BÆNDABLAÐIÐ
Þriðjudagur 31. ágúst 1999
Samanburður á einangruðum og
óeinangruðum fjósum
Nautgripir haía mikið
loftslagsþol ag gera
ekki miklar krðinr N
iGfthita eða loftraka
Fyrir aðeins fáum árum þótti
eðlilegt að ný lausagöngufjós
væru einangraðar byggingar. Nú
þykir jafn eðlilegt að byggja
óeinangruð fjós. Kröfur um
lækkaðan kostnað við nýbygg-
ingar og ný þekking á umhverf-
iskröfum nautgripa hafa breytt
myndinni.
Nautgripir hafa talsvert þol
gagnvart loftslagi og gera ekki
miklar kröfur á því sviði, hvorki
gagnvart loftraka eða lofthita.
Afkastamikilli mjólkurkú líður
best ef umhverfishitinn er milli 0 -
10°C. Ef hitinn er yfir 10°C, þarf
kýrin að nota aukaorku til að losa
sig við umframhita. Góð mjólkur-
kýr framleiðir hita sem samsvarar
1400 watta rafmagnsofni, svo það
er ekki undarlegt að fyrr á öldum
voru kýmar notaðar til að hita upp
íveruhús fólks. Þol gagnvart um-
hverfishita gildir einnig um aðra
nautgripi en kýr, t.d. þekkist það í
Kanada að kálfar séu settir fárra
daga gamlir út í sérstök kálfaskýli í
margra stiga frosti. Aftur á móti er
það ófrávíkjanleg krafa, að dýrin
geti fundið skjól og legið á þurrum
stað, sem er laus við dragsúg.
Hvað lofthita varðar er kýrinn-
ar vegna engin ástæða til að ein-
angra hin nýju lausagöngufjós.
Það, sem skepnumar fyrst og
fremst þurfa er skjól fyrir úrkomu
og vindi.
Það er alveg ljóst að í fjósum á
fyrst og fremst að taka tillit til vel-
líðunar og heilsu skepnanna, en
það em einnig önnur atriði, sem
leiða af sér að menn vilja halda
fjósunum, eða a.m.k. hluta þeirra,
lausum við frost.
Sturtuvagnar og
stálgrindahús frá
WECKMAN
hús. Margar
geröir,
Einnig stálklæöningar hagstætt
verö
H. HAUKSSON HF.
|Th> SUÐURLANDSBRAUT 48
11 Sími 588 mo - Fax: 588 1131
Hpl Heimasími >67 1880
P
Fjós í Noregi.
Samræming liúsgerðar og
fjósjyrirkom ulags
Þegar velja skal fyrirkomulag
fjóss er mikilvægt að gera sér ljóst,
að ekki henta allar byggingagerðir
hverri fjósgerð. Ef valið er hefð-
bundið básafjós krefst það þess að
hægt sé að stýra loftræsingunni.
Skepnumar em bundnar á básana
og geta ekki fært sig á annan stað í
fjósinu ef t.d. dragsúgur myndast.
Svo hægt sé að stýra loftræs-
ingunni verður því ekki hjá því
komist að velja einangrað fjós fyrir
þetta fyrirkomulag. I einangmðu
fjósi er hægt að halda uppi vel skil-
greindu loftslagi með nokkmm
völdum stillimöguleikum hvað
varðar hita og raka. Loftræsikerfið
getur svo verið hvort heldur er vél-
rænt eða með náttúralegum loft-
skiptum - það skiptir ekki ýkja
miklu máli.
I legubásafjósi hefur val á
byggingargerð ekki afgerandi áhrif
á umhverfisskilyrðin. Ef valið er
einangrað hús, gefur það einnig
möguleika á að hafa húsið frost-
laust og stjóma loftræsingunni.
Möguleiki á opnum mjaltabás.
Ef fjósið er einangrað, þarf
heldur ekki að hugsa fyrir frost-
vöm á brynningarkerfið og það
verður eðlilegra að velja opinn
mjaltabás. Ef mjaltabásinn er inni í
sjálfu fjósinu, er hann hluti af opnu
rými fjóssins og hefur því ekki
áhrif á heildarloftræsingu þess.
Nota má náttúmlega loftræsingu
með möguleika á sjálfvirkri stýr-
ingu.
Ef valið er óeinangrað legu-
básafjós, minnkar það möguleik-
ana á að stýra loftræsingunni.
Náttúraleg loftræsing í óeinangr-
uðu fjósi mun í víðasta skilningi
verða heildarloftræsing háð vind-
stöðú á húsið. í vetrarhörkum mun
ekki verða unnt að halda íjósinu
frostlausu og því þarf að koma
fyrir frostvöm á brynningarkerf-
um, jafnframt því sem nauðsynlegt
verður að einangra mjaltabás. í
stærri fjósum mun það því hafa
ýmsa kosti í för með sér að hafa
mjaltabása í sérstökum viðbygg-
ingum. Þess ber að geta, að í lang-
vinnum frostaköflum að vetri geta
skapast vandamál ef mykja nær að
frjósa á göngum og í fullum
mykjuopum.
Hálmgólfsfjós.
Hálmgólfsfjós era frábragðin
öðram fjósgerðum, einkum hvað
loftræsingu varðar. Til viðbótar
við þörf skepnanna fyrir ferskt loft,
krefst hið þykka lag af áburði á
gólfinu, sem framleiðir sjálft mik-
inn hita og gufu, sérstakra afkasta
við loftræsingu. Þegar ákveðin er
stærð loftræsiopa, bæði loftinntak
og útræsingarop, í fjósum með
hálmgólfum, þaif að hafa þau 30 -
50% stærri en í öðram fjósgerðum.
Það þýðir beinlínis, að fjósin þurfa
vera eins opin og framast er unnt
og því þjónar það engum tilgangi
að einangra þessi fjós. Þau krefjast
þess líka, sem önnur óeinangrað
fjós, að frostvöm sé komið fyrir á
brynningarkerfum. I óeinangraðu
fjósi hefur loftræsingin einnig
annað mikilvægt hlutverk. Við
miklar sveiflur á útihitastigi, svo
sem þegar veður breytist frá frosti í
hláku eða þegar mikill hitamunur
er milli dags og nætur, vill
myndast saggi á innra borði
þaksins. Því er afar mikilvægt, að
góð loftræsing sé fram með innra
byrði þaksins.
Vinnuaðstaða fólksins
Það er engin ástæða til að ein-
angra fjósin með tilliti til skepn-
anna eingöngu. Aftur á móti þarf
að taka tillit til starfsumhverfis
þess fólks, sem í fjósinu vinnur sín
verk. Við mjólkurframleiðslu nú-
tímans era mjaltimar vinnufrekasta
verkefnið og meira en helmingur
þess vinnutíma, sem notaður er í
fjósinu, fer fram í mjaltabásnum.
Viðmiðunarverð sauðfjárafurða
25. júlí 1999
Gefið út samkvæmt heimiid í búvörulögum
Verðfl. Gæöaflokkar Kr/kg
1. DE1 DE2 DE3 DU1 DU2 DU3 262,15
2. DR2 257,11
3. DR1 D02 252,07
4. DE3+ DU3+ DR3 D03 247,03
5. DR3+ D01 D03+ DP1 DP2 DP3 DP3+ VR3 226,86
6. DE4 DU4 DR4 201,65
7. DE5 DU5 DR5 D04 D05 DP4 DP5 VR4 VP1 VHR3 186,53
8. VHR4VHP1FR3 90,74
9. FR4 FP1 57,98
10. HR3 HR4 HP1 22,69
Kr/stk
Slátur úr dilkum 223,22
Viðmiðunarverð fyrir gærur og ull verður gefið út síðar í haust
þegar betri upplýsingar liggja fyrir um stöðu þeirra mála.
Samþykkt á stjórnarfundi Landssamtaka sauðfjárbænda 20. júlí
1999.
Það er því mikilvægt, að við
skipulagningu mjaltabáss og
mjólkurhúss sé tekið tillit til þess
fólks, sem þar þarf að starfa.
Mjaltabásinn er því einangraður
þannig að hægt sé að halda uppi
þægilegum vinnuhita að vetri til og
nægilegum svala að sumri. Því
þarf að gera ráð fyrir að hægt sé að
auka við hitann að vetrinum með
einhverjum upphitunarbúnaði og
jafnframt sé hægt að loftræsa að
sumri til. í stærstu fjósum er því
oft raunin að byggðar era sérstakar
þjónustueiningar með mjaltabás,
tankherbergi og aðstöðu fyrir vél-
búnað ásamt með starfsmannaað-
stöðu. Á þann hátt er hægt að sam-
ræma velferð skepnanna í óein-
angruðu fjósi og vinnuumhverfi
starfsfólksins í einangruðu og ef
þörf krefur upphituðu húsnæði.
(Eins og ljóst má vera, er grein
þessi miðuð við danskar aðstæður,
en þrátt fyrir það er ýmislegt í
henni, sem telja má vert til skoð-
unar og umhugsunar fyrir
okkur./Þýðandi)
Greinin er eftir Helge
Kromann, landsráðunaut á
ráðgjafarstofnun danska
landbúnaðarins fyrir vélar og
byggingar. Greinin er upphaflega
skrifuð fyrir tímaritið
Effektivt Landbrug.
Þýðing: Guðbrandur Þorkell
Guðbrandsson, starfsmaður
Kaupfélags Skagfirðinga.
Notaðar
vélar
New Holland 2x4 75hö.
árg. 98
Fiat 8294 4x4 85hö.
árg. 94
Fiat 100-90 100hö.
árg. 91 með Alö 560 tæki
Case 1494 Hydra shift 82hö.
árg. 84
Deutz-D 3.50 4x4 63hö.
árg. 88 með tækjum
Zetor 9540 4x4 10Ohö.
árg. 92
Zetor 7745 4x4 85hö.
árg. 91 með tækjum
MF 240 2x4 árg. 86
MF 1080 2x4 80hö.
árg. 73
Avanti katti - Fjósvél
árg. 93
New Holland 970
baggabindivél árg. 87
Claas R-46 rúlluvél árg. 93
Krone Turbo 2500
heyhleðsluvagn
BÚ JÖFUR
Krókhálsi 8,110 Reykjavík
Sími 567 5200 - Fax 567 5218
FJÓSVÉLIN
ORKUTÆKNI
Hyrjarhöfða 3
112 Reykjavík
Sími 587 6065