Fréttatíminn - 01.04.2011, Blaðsíða 24

Bráðabirgðasýning
í gömlu Loftskeyta-
stöðinni
Fáist til þess fjármagn frá ríkinu. Stefnt að lítilli sýningu þar
næsta vetur.
N áttúruminjasafn Íslands hefur verið á hrakhólum og munir þess hafa ekki verið til sýnis frá því að sýningarsölum við Hlemm var lokað
árið 2008. Stór hluti safnkostsins er í vörslu Náttúrufræðistofnunar. Um-
ræður um húsnæðismál þess hafa staðið lengi. Helgi Torfason, forstöðu-
maður Náttúruminjasafnsins, gerir sér vonir um að hægt verði að koma
upp sýningaraðstöðu fyrir safnið til bráðabirgða næsta vetur.
„Það sem við stefnum að er að opna litla sýningu í gömlu Loftskeyta-
stöðinni við Brynjólfsgötu 5, sem er samhliða Suðurgötu. Við erum nú
með aðstöðu í kjallara hússins en stefnt er að því að fá leigða hæð þess í
sumar. Gangi það eftir, þótt ekkert sé öruggt í
þessu árferði, stefnum við að því að opna sýn-
ingu þar næsta vetur. Þetta er þó allt háð fjár-
veitingu ríkisins,“ segir Helgi.
Með setningu Safnalaga árið 2001 var tekið
skref í þá átt að þjóðin eignaðist almennilegt
safn í náttúrufræðum. Náttúruminjasafn Íslands
var þar gert að einu þriggja höfuðsafna lands-
ins. Með setningu laga um stofnunina árið 2007
var kveðið á um hlutverk og skipan í starfsemi
hennar. Hlutverkið er að varpa ljósi á náttúru
Íslands, náttúrusögu landsins, nýtingu náttúru-
auðlinda og náttúruvernd, auk þess að varpa ljósi á samspil manns og
náttúru og á náttúru landsins í alþjóðlegu samhengi. Að auki mun safnið
stunda hefðbundna safnastarfsemi sem sómir höfuðsafni landsins eins
og er hjá nágrannaþjóðum okkar.
Náttúruminjasafnið er annað afsprengi Hins íslenska náttúrufræði-
félags sem stofnað var 16. júlí 1889. Hitt er Náttúrufræðistofnun Íslands.
Helsta baráttumál Náttúrufræðifélagsins var að þjóðin eignaðist safn við
hæfi. Veglega hefur verið byggt yfir Náttúrufræðistofnun í Urriðaholti í
Garðabæ en Náttúruminjasafn Íslands hefur ekki aðstöðu fyrir starfsemi
sína sem felur í sér sýningastarfsemi og auk þess þjónustu við skólakerf-
ið, önnur söfn og almenning í landinu.
jonas@frettatiminn.is
 lokað safN forstöðumaður NáttúrumiNjasafNs ÍslaNds
Sér Háskólabíó fyrir
sér sem aðsetur Nátt-
úruminjasafnsins
Mun ódýrari lausn en nýbygging. Sinfóníuhljómsveitin fer þaðan í vor. Þá dregur úr notkun hús-
sins, einkum í stóra salnum og anddyrinu. Minni bíósalirnir nýtist áfram sem slíkir.
Stór hluti
safnkostsins
er í vörslu
Náttúrufræði-
stofnunar.
N áttúruminjasafn er höfuðsafn á sviði nátt-úrufræða, segir m.a. í lögum um safnið
og ekki er að efa að það býr að
mörgum góðum gripum. Þeir eru
hins vegar ekki til sýnis, hvorki
almenningi, skólabörnum né
þeim sem heimsækja landið og
svo hefur verið um árabil, eftir að
sýningarsölum Náttúrugripasafns
Íslands við Hlemm var lokað vorið
2008.
Áhuginn sást hins vegar fyrr í
þessum mánuði þegar Náttúru-
fræðistofnun var með opið hús
í nýju húsi sínu á Urriðaholti í
Garðabæ en á sjötta þúsund gesta
sóttu stofnunina heim þær fjórar
klukkustundir sem stofnunin var
opin fólki.
„Það er til stórskammar að
þjóð sem sækir allt sitt viðurværi
til náttúrunnar skuli ekki eiga
almennilegt sýningarsafn,“ segir
Jón Gunnar Ottósson, forstjóri
Náttúrufræðistofnunar.
Náttúrufræðistofnun og Nátt-
úruminjasafn Íslands eru tvær
aðskildar stofnanir og heyra undir
sitt ráðuneytið hvor; Náttúrufræði-
stofnun undir umhverfisráðuneytið
en Náttúruminjasafnið undir
mennta- og menningarráðuneytið.
Nútímalegt safn með marg-
miðlunartækni
Jón Gunnar segir að tvískiptingin
hafi verið gerð í nokkru fljótræði
og vanþekkingu, þótt hann sé ekki
á móti því að Náttúruminjasafnið
sé rekið sem sjálfstæð stofnun.
Til að leysa húsnæðismál Nátt-
úrufræðistofnunar árið 2001 hafi
sýningarhlutinn verið klipptur
af og settur inn í safnalög hjá
menntamálaráðuneytinu. Málið
hafi síðan verið klárað með lögum
um Náttúruminjasafn Íslands árið
2007. Náttúrufræðistofnun haldi
sinni starfsemi áfram en Náttúru-
minjasafnið verði fyrst og fremst
sýningar- og fræðslusafn.
„Hugsunin er ekki að um verði
að ræða gamaldags náttúrugripa-
safn með dýrum í formalíni í
krukkum heldur nútímalegt safn
með margmiðlunartækni sem er
ekki bara að sýna einhverja gripi
úr náttúru Íslands heldur samspil
manns og náttúru, sjávarútveg,
orkuvinnslu og fleira. Þegar búið
verður að hanna aðalsýninguna
verður leitað eftir gripum til okkar
og annarra.“
Um staðsetningu sýningarsalar
segir Jón Gunnar að margir vilji
hafa það miðsvæðis, séu dálítið
fastir í fortíðinni og haldi að það sé
Vatnsmýrin í Reykjavík á meðan
aðrir segi að Náttúruminjasafn-
ið eigi að vera einhvers staðar
á höfuðborgarsvæðinu. Þriðji
hópurinn vilji síðan hafa það úti á
landi. „Þeir sem eiga Urriðaholt
eru með hugmyndir um að Nátt-
úruminjasafnið geti risið hérna við
hliðina á Náttúrufræðistofnun. Það
er ekki vitlaust því það verða alltaf
náin tengsl milli stofnananna. Það
sem skiptir máli í mínum huga
með svona sýningarsafn er að það
séu góð bílastæði við það og góðar
samgöngur að því,“ segir Jón
Gunnar.
Ríkið leigir hið nýja húsnæði
undir Náttúrufræðistofnun af Urr-
iðaholti ehf. í Garðabæ. Félagið
hefur boðist til að byggja sýn-
ingarsal fyrir Náttúruminjasafnið
við hlið Náttúrufræðistofnunar,
salurinn hefur verið teiknaður og
lóðin er fyrir hendi. Hugmyndin er
að sýningarsalurinn verði byggður
með sama hætti og hús Náttúru-
fræðistofnunar, þ.e. í einkafram-
kvæmd á vegum Náttúrufræðihúss
ehf., sem er í eigu Urriðaholts ehf.
Stofnkostnaður ríkisins væri því
enginn og aðgangseyrir gæti stað-
ið undir hluta leigu- og rekstrar-
kostnaðar.
Háskólabíó spennandi kostur
Helgi Torfason, forstöðumaður
Náttúruminjasafns Íslands, telur
staðsetningu sýningarsalar á
Urriðaholti í Garðabæ hins vegar
ekki spennandi, svæðið sé alveg í
útjaðri borgarinnar. Strætisvagna-
samgöngur þangað séu t.d. ekki
góðar, jafnvel þótt svo kunni að
verða eftir einhver ár.
Helgi segir að tvennt komi til
greina varðandi framtíð Nátt-
úruminjasafnsins, annað hvort að
byggja eða finna safninu heppilegt
húsnæði. Hann segir að á sínum
tíma hafi lóð verið tekin
frá fyrir safnið í Vatns-
mýrinni, við hlið Öskju.
Sú lóð hafi verið eyrna-
merkt því fram til ársins
2007 en þá hafi lóðin
verið gefin Listaháskól-
anum. Skólinn skipti hins
vegar við Samson Proper-
ties á þeirri lóð og lóð við
Laugaveginn. Eftir gjald-
þrot Samson Properties
vissu menn lengi vel ekki
hver ætti lóðina í Vatns-
mýrinni en nú hefur komið í ljós
að Reykjavíkurborg á lóðina enn.
Hún er því enn inni í myndinni og
besti kosturinn, að mati Helga, að
aðstaða Náttúruminjasafnsins rísi
þar.
En fjármunir ríkisins eru tak-
markaðir um þessar mundir. Því
horfir Helgi til Háskólabíós sem
heppilegs framtíðaraðseturs Nátt-
úruminjasafnsins. „Sinfóníuhljóm-
sveitin er að fara þaðan í vor. Þá
minnkar notkunin á húsinu, sér-
staklega stóra salnum og anddyr-
inu. Það eru þá litlu bíósalirnir
sem eru í notkun. Bíóið hefur verið
notað við útskrift tvisvar á ári en
er að verða of lítið til þess. Ég hef
ýjað lauslega að því við Háskólann
að breyta hlutverki þessa húss.
Því hefur ekki verið illa tekið. Eitt-
hvað þarf að gera við húsið. Þetta
er ansi stórt hús til að láta standa
tómt eða lítið notað.
Það er því spurning hvort ekki
ætti að skoða þetta alvarlega, fá
arkitekta til að kanna málið og
spara kannski milljarð króna,
breyta kvikmyndahúsinu og setja
í það millihæð og lyftu. Það eru
margir kostir við húsið, t.d. að á
bíósalnum eru engir gluggar sem
mega helst ekki vera á söfnum.
Geymslur eru undir sviðinu og
kjallari eru undir húsinu, að
minnsta kosti að hluta. Þar er því
einnig geymslupláss. Þá eru dyr
stórar svo hægt er að koma stórum
hlutum inn í salinn. Anddyrið er
hægt að nota fyrir veitingahús,
verslun og jafnvel kennslustofur.“
Helgi segir að verði ákvörðun
tekin um að breyta Háskólabíói
með þessum hætti gæti það komist
í gagnið sem umgörð um Nátt-
úruminjasafn Íslands á tveimur
til þremur árum, mörgum árum
á undan nýbyggingu. Þá gæti
Hagatorg nýst sem bílastæði fyrir
safnið en fyrirhugað er að byggja
hús fyrir stofnun Vigdísar Finn-
bogadóttur þar sem bílastæði eru
nú austan við Háskólabíó. Að öllu
þessu athuguðu segir Helgi Há-
skólabíó vera mjög spennandi kost
fyrir Náttúruminjasafnið.
Jónas Haraldsson
jonas@frettatiminn.is
 NáttúrumiNjasafN aðstöðuleysi
Loftskeytastöðin gamla við Suðurgötu, eða öllu heldur Brynjólfsgötu 5 í Reykjavík.
Þar er Náttúruminjastofnun með skrifstofuaðstöðu. Stefnt er að því að koma upp
lítilli sýningu þar næsta vetur til bráðabirgða, þar til rætist úr húsnæðismálum
stofnunarinnar.
Lj
ós
m
yn
d/
H
ar
i
Lj
ós
m
yn
d/
H
ar
i
Lj
ós
m
yn
d/
H
ar
i
Helgi Torfason, forstöðumaður Náttúruminjasafns
Íslands.
Háskólabíó. Sinfóníuhljómsveit Íslands fer þaðan í vor. Forstöðumaður Nátt-
úruminjasafns Íslands sér stóra salinn og anddyrið fyrir sér sem framtíðaraðsetur
Náttúruminjasafnsins.
24 úttekt Helgin 1.-3. apríl 2011