Læknablaðið - 01.04.1952, Qupperneq 27

LÆKNABLAÐIÐ
131
að gingivitis ag paradentose sé
ein algengasta orsökin, en þar
næst komi rotnandi innihald í
hálskirtlum, og stundum hvort-
tveggja. (Við andremmu frá
gingivitis læt ég fyrst hreinsa
tennurnar hjá tannlækni og gef
síðan kröftuga úðun á tann-
holdið með sol. zinci chlor. 8%
daglega og læt sjúkl. taka 30
cg. af ascorbinsýru á dag. Með-
ferðin leiðir venjulega til bata
á 1—2 vikum).
Ef daunill vilsa kemur i sug-
una þegar tonsillur eru sognar,
er lítill vafi á að andremman
stafar frá þeim að einhverju
leyti. Ef foetor hverfur eftir að
kirtlar hafa verið sognir í eitt
eða fleiri skipti, má telja víst
að hann hafi stafað frá tons-
illunum. Venjulega hverfur
andremman aðeins nokkurn
tíma og vill sækja í sama horf-
ið. Meðferðin er þá endurtekin,
og svona gengur það oft lengi.
Er fram líða stundir þreytast
sjúkl. oft á þessu og óska eftir
að losna við þessa fúlu kirtla.
Flestir telja þetta fullkomna
ástæðu til t. ect., en auk þessa
hafa þessir sjúkl. stundum
fleiri eða færri hálshólgur í
sjúkrasögu sinni.
Þó að það, sem ég hefi hér
sagt um tonsillitis og ástæður
til t. ect. gildi jafnt fyrir börn
og fullorðna, eru þó einstök
atriði, sem ég ætla að minnast á
sérstaklega viðvíkjandi hörn-
unum.
Það er tiltölulega algengt að
hálskirtlar harna verði svo
stórir, að þeir, vegna fyrirferð-
ar, bagi þau mjög. Eiga þau þá
oft erfitt með að tala og borða
og jafnvel erfitt um andardrált.
Þau sofa órólega með snörli og
hrotum. Sjálfsagt er að ráð-
leggja t. ect. í slíkum tilfelluin,
jafnvel þó að þessi börn hafi
aldrei haft hálsbólgu. En mjög
oft eru þó börn með slíka háls-
kirtla gjörn á að fá liálsbólg-
ur, eru lystarlítil, framfaralít-
il, með bólgna eitla á hálsi og
andrennnu. Er þá aðgerðin, að
sjálfsögðu ennþá nauðsynlegri.
Þessum gríðarstóru tonsillum
fylgja að jafnaði miklir nef-
kokskirtlar (vegetationes ad-
enoides), sem oftast valda nef-
stíflu og tíðu nefrennsli. Gerir
þetta börnin opinmynnt og sljó
á svipinn, enda eru þau oft sljó
og treg við nám. Slíka nefkoks-
kirtla er sjálfsagt að fjarlægja
ásamt hálskirtlunum.
Ekki er alltaf ástæða til að
taka burtu hálskirtla, þó þeir
virðist vera stórir, ef þeir eru
ekki til haga fyrir málið, kyng-
ingu eða öndun og barnið er
ekki gjarnt á að fá tonsiliitis.
Á hinn bóginn virðist oft
gæta þess misskilnings, að ekki
sé ástæða til t. ect. ef tonsillur
eru smáar, enda þótt barnið fái
oft hálsbólgur, sé lystarlaust og
framfaralítið. En eins og ég
hefi áður tekið fram, er það
ekki stærð eða útlit hálskiitl-