Læknablaðið

Ukioqatigiit

Læknablaðið - 15.11.1988, Qupperneq 10

Læknablaðið - 15.11.1988, Qupperneq 10
356 LÆKNABLAÐIÐ Kólesterólgildi þeirra lækkar að jafnaði niður fyrir 240 mg/dl (6 mmol/1) en bandarískar hóprannsóknir hafa bent til að þau mörk væru æskileg viðmiðunargildi (14). Margir kysu að lækka kólesterólgildið enn meir, einkanlega meðal þeirra sem þegar hafa einkenni um kransæðasjúkdóm. í þessum hópi okkar náði um helmingur hópsins niður fyrir 240 mg/dl og þessi svörun hélst út rannsóknartímabilið (sex mánuði). Fimmtungur hópsins hafði áfram kólesterólgildi yfir 300 mg/dl (7,5 mmol/1) og þarfnast því væntanlega viðbótarmeðferðar. Einstaklingssvörun varð þó mjög mismunandi eða 18-55^0 lækkun. Því er vert að byrja með lóvastatín 20-40 mg að kvöldi þar sem kólesterólmyndun lifrar er meiri að nóttu en degi (15) og auka skammtinn síðan í 80 mg/dag ef með þarf en minnka skammt að nýju ef kólesteról lækkar niður fyrir 160 mg/dl (4 mmol/1). Lyfjagjöf tvisvar á dag gefur heldur meiri svörun en í einum skammti (15) sem nægir í mörgum tilfellum. Lækkun á kólesterólgildi um nær 40% er meira en náðst hefur með einu lyfi hingað til. Gallsýrubindandi lyf, t.d. kólestyramín (Questran) og kólestípól (Lestid) hafa náð að lækka kólesteról um 25-35% meðal þeirra sem tekið hafa hámarksskammt (16, 17) en sú svörun fer þó oft dvínandi með tímanum vegna aukinnar kólesterólframleiðslu lifrarinnar (16). En með gjöf þessara tveggja lyfjaflokka, HMG-CoA redúktasa-blokka og gallsýrubindandi lyfja, hefur náðst enn meiri lækkun en með lóvastatín einu saman (18). Þessir tveir lyfjaflokkar með mismunandi verkunarmáta virðast því vinna vel saman en endanleg svörun þessara beggja Iyfjaflokka virðist vera fjölgun LDL-viðtaka á yfirborði lifrarfruma (19). Verkun lóvastatíns meðal einstaklinga með fituprótínhækkun Ilb (þ.e. bæði hækkun á kólesteróli og þríglyseríðum) hefur verið lítið könnuð. Þessi hópur hefur verulega aukna áhættu á kransæðasjúkdómi en ekki er Ijóst hvort sú aukna áhætta er bundin hækkun á VLDL (þríglyseriðar) eða LDL (kólesteról) enda þótt flest bendi til að LDL sé það fituprótín sem mest stuðli að æðakölkun. Því er vert að leiðrétta þessa fituprótínhækkun í blóði, fyrst og fremst með megrun og matarráðgjöf en lyfjum ef það dugar ekki. Lóvastatín lækkaði ekki aðeins LDL-kólesteról í Ilb hópi okkar heldur einnig þríglyseríða um 27%. Til samanburðar má geta þess að lyf af klófíbrat-flokki, t.d. gemfíbrósíl (Lopid), lækkar kólesteról einungis um 10% en hins vegar þríglyseríða um 35-40% og hækkar HDL-kólesteról um 10% (20). Lóvastatín kemur því vel til greina i meðferð fituprótíndreyra Ilb sem og í meðferð flokks III samkvæmt svörun þess eina einstaklings sem var úr þessum hópi. Svörun hans var hliðstæð því litla sem birt hefur verið um verkun lóvastatíns í þessum flokki fituprótínhækkunar (21), sem annars svarar vel meðferð með lyfjum af klófíbrat-flokki. Lóvastatín hafði nánast engin áhrif á HDL-kólesteról (Tafla 1) en hlutfallið LDL-kólesteról/HDL-kólesteról lækkaði hins vegar um meira en 40%. Margt bendir til að þetta hlutfall skipti verulegu máli m.t.t. myndunar æðakölkunar og eigi helst að vera vel undir 5 (22) og i okkar rannsókn lækkaði það úr 6,0 niður í 3,5. Helsti kostur lóvastatínmeðferðar er að okkar mati, auk góðrar kólesteróllækkunar, hversu fátíðir fylgikvillar reyndust í þessari rannsókn og fleiri svipuðum (23, 24). Fjórir einstaklingar úr okkar hópi fengu tímabundin óþægindi, svefnleysi og höfuðverk, sem hvarf og leiddi ekki til þess að þeir hættu töku lyfsins. Einn karlmaður fékk hins vegar alopecia areata meðan á töku lóvastatín stóð. Flest bendir til að hér hafi verið um androgenháða alopecia areata að ræða, óháða töku lyfsins. Slíkum fylgikvilla hefur ekki verið lýst til þessa af töku lóvastatíns. Hins vegar hefur lóvastatín aðeins verið í notkun í fáein ár og því ber að vera vel á verði gagnvart hugsanlegum fylgikvillum af HMG-CoA-hvatablokkum sem geta haft viðtæka verkun á frumur líkamans enda þótt aðalverkun þeirra sé á Iifur. Meira en 90% af því lóvastatín sem frásogast frá görnum er tekið upp strax í lifur (first passage) og því er aðeins lítill hluti lyfjaskammtsins sem berst til annarra fruma líkamans. Óttinn um myndun drers út frá tilraunum í hundum (þar sem gefinn var fimmtíufaldur skammtur) (24) hefur ekki verið staðfestur, hvorki í okkar rannsókn né öðrum, til þessa en ráðlegt er að fylgjast náið með augnskoðun árlega. í þessu sambandi er vert að minnast á að HMG-CoA breytist aftur í acetyl CoA og hleðst því ekki upp sem niðurbrotsefni. Vægri hækkun á lifrarprófum hefur verið lýst á lóvastatínmeðferð (11-13) en í okkar rannsóknarhópi varð einungis vart timabundinna hækkana á kreatínínkínasa (CPK) og gam- ma-glútamýl-transferasa (GGT) meðal þriggja þátttakenda sem leiðréttist af sjálfu sér. Vert er

x

Læknablaðið

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Læknablaðið
https://timarit.is/publication/986

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.