Búskapur hins opinbera 1980-1984 - 01.02.1986, Page 10

8
I þriðja lagi má rannsaka áhrif þessarar beinu og óbeinu þátttöku hins
opinbera á starfsemi hagkerfisins í heild. Beina þátttöku hins opinbera má í
stórum dráttum setja fram með eftirfarandi hætti, þar sem annars vegar eru
sýndar þær fjármálaaðgerðir, sem hið opinbera getur beitt, og hins vegar þau
áhrif, sem aðgerðirnar hafa:
Aðgerðir
Beinir skattar
Tekjutilfærslur
Samneysla
Verg fjármunamyndun
Framleiðslustyrkir
Fjármagnstilfærslur
Óbeinir skattar
Breyting á sjóði,
lánareikningi og öðrum
verðbréfum
Áhrif
Bein áhrif á ráðstöfunartekjur
og skiptingu þeirra og því
óbein áhrif á það hversu mikil
heildareftirspurn er í hag-
kerfinu og að hverju hún
beinist.
Bein áhrif á það hversu mikil
heildareftirspurn er eftir
vörum, þjónustu og vinnuafli
og að hverju hún beinist.
Áhrif á skiptingu framleiðsl-
unnar og óbeint á skiptingu
eftirspurnar fyrir tilstilli
óbeinna skatta.
Áhrif á fjármagnsmarkaðinn,
þ.e. á vexti, lánamöguleika
o.s.frv. og þar með óbein
eftirspurnaráhrif.
Óbein þátttaka hins opinbera í hagkerfinu hefur vaxið ört í hinum vestræna
heimi. Ástæður þeirrar þróunar eru margar. Þar má t.d. nefna vaxandi andstöðu
þegnanna gegn frekari beinni þátttöku hins opinbera, sem leiðir til þess að óbein
þátttaka eykst. Einnig er oft hentugra að ná ákveðnum markmiðum með
óbeinni þátttöku en beinni o.s.frv. Rannsókn á áhrifum aukinna ríkisafskipta á
hagkerfið er enn skammt á veg komin og því erfitt að komast að einhlítum
niðurstöðum.
í fjórða og fimmta kafla hér á eftir verður fjallað um bein umsvif hins
opinbera, þ.e. með hvaða hætti tekna er aflað og þeim ráðstafað. Þar er byggt á
reikningum ríkisins, sveitarfélaga og almannatryggingakerfisins. En áður en að
því kemur eru skýrð tengslin milli þeirrar skýrslu um opinbera búskapinn sem
hér birtist og hinna almennu þjóðhagsreikninga. Jafnframt er sett fram almenn
lýsing á skýrslugerðinni um opinbera búskapinn.
í sjötta kafla skýrslunnar verður fjallað almennt um óbein umsvif hins
opinbera. Þeim er skipt niður í fjóra undirflokka og vandamál við mat þeirra
rædd. Þá verður reynt að meta nokkra þætti þessara óbeinu umsvifa.
I sjöunda og síðasta kafla skýrslunnar verða borin saman umsvif hins opinbera
í helstu ríkjum OECD.