Sagnir - 01.04.1980, Page 16

þetta manntal var má n.a,
marka á því að hið næsta,sem
jafnaðist á við það að gæðum,
var ekki tekið fyrr en heilli
öld síðar eða árið 1801.(5)
Raunverulega var það fyrst
1835 sem ísland komst á
svipað stig í hagskýrslugerð og
Svíar náðu um miðja 18.öld, en
upp frá því voru manntöl tek-
in reglulega á fimm ára fresti
iram til 1860 og síðan með tíu
ára bili.(6) Hins vegar gilti
um ísland sama regla og um
Damnörku og Noreg að biskup-
um landsins var gert,með
konungsbréfi 1735,að krefja
sóknarpresta árlega um skrá
yíir fædda og dána.(7) Fiá
því ári að telja er því varð-
veitt óslitin talnaröð fæddra
og dáinna á íslandi. Þessar
tölur hafa menn notað,með
nokkrum útreikningi af'tur í
tímann,til að áætla um heild-
arfjölda landsmanna 1734 og
þi'óun hans upp frá því.(8)
í ofangreindar heimildir
hafa menn allt frá 18.öld sótt
maJ'gvíslega vitneskju ,ekki
aðeins um sjálfa fólkstöluna
og uppistöðuþætti hennar - ár-
lega tölu fæddra,dáinna og
fluttra - heldur og um gerð
og samsetningu fólksfjöldans
ef'tir aldr i , kynferði , búsetu ,
hjúskaparstett og heimilisstöðu.
Á máli tölfræðinnar hafa slík-
ar staðreyndir verið settar
fram m.a. sem íæðingar- og
dánartíðni,tíðni ungbarnadauða,
a ldurspýramí ði og h júskaparhlu t-
föll, Það hefur einmitt verið
viðfangseíni þeirra sem fást
við hefðbundna fólksfjölda-
sögu að draga fram í dagsljós-
ið og skýra breytingar á þess-
um þáttum,(9)
Viðleitni manna til að sýna
og skýra slíkar breytingar á
landsvísu hefur löngu hafið
íólksfjöldasögu til vegs innan
almennrar sagnfræði. Það er t.d.
augljóst að skammtíma-sveiflur
eða langtíma-breytingar á
dánartíðni verða ekki skýrðai'
nema vitneskja fáist um áhrifa-
þætti eins og efnalega afkomu
manna á hlutaðeigandi tíma,
en hún er aftur háð náttúru-
legum aðstæðum eins og veður-
fari,ná ttúruhamförum,viðgangi
sóttkveikja og/eða menningar-
bundnum atriðum, s.s. verktækni,
húsakosti,mataræði og heilsu-
gæslu. Um leið og farið er að