Sagnir - 01.04.1985, Blaðsíða 39

MORGUNBLAÐIÐ OG NASISMINN
Á hátíðisdegi verkalýðsins. istenskir þjódernissinnar hafa fylkt lidi og marséra
austur Vesturgötuna nidur ímidbæ, 1. mai 1935.
fámenn og starfsemi hennar fjaraði
smámsaman út. Snemma árs 1938
skerptust línurnar enn. Komið var
að endanlegu uppgjöri við þjóðern-
issinna:
Þegar Þjóðernissinnar eða naz-
istar komu hjer við sögu, fyrir
nokkrum árum átti Sjálfstæðis-
flokkurinn vitanlega á hættu, að
þessir menn klyfu eitthvað út úr
hans fylkingu, ef hann ekki stæði
öruggur á svellinu. En Sjálfstæð-
isflokkurinn sá það strax, að ef
hann færi að daðra við einræðis-
stefnu nazistanna á sama hátt og
stjórnarflokkarnir gerðu við ein-
ræðisstefnu kommúnista, myndi
það í raun og veru þýða, að loka-
þátturinn í sögu lýðræðisog þing-
ræðis væri að hefjast á íslandi.
Framtíðin hefði svo skorið úr því,
hvor einræðisstefnan hefði orðið
ofan á. En Sjálfstæðisflokkurinn
var trúr sinni stefnu. Hann bjarg-
aði lýðræðinu og þingræðinu. Og
fyrir hans verk er nú svo komið,
að einræðisstefna nazistanna
hefir kafnað í fæðingunni. Hún er
þurkuð út.10
Afstöðu blaðsins urðu vart gerð
betri skil; vinsamlegu skrifin voru
alveg gleymd. Þegar hér var komið
mLJn flokkur þjóðernissinna hafa
verið í andarslitrunum. Hvort Sjálf-
stæðisflokkurinn hafi þurrkað hann
út verður látið liggja milli hluta.
Morgunbladid hafði á þessum
árum löngum kvartað undan miklu
fylgi Kommúnistaflokksins, sem var
hér hlutfallslega miklu fjölmennari
en á hinum Norðurlöndunum. Þess
vegna hefðí mótvægið sem fékkst
með þjóðernissinnum verið nauð-
synlegt. Núna voru kommúnistarnir
skyndilega ekki fjölmennari en svo
að sjálfstæðismenn gátu fyllilega
Qegnt varðgæsluhlutverki þjóðern-
issinna.
En hefði kommúnisminn sigrað
um þetta leyti suður á Spáni, hefði
málið etv. horft öðruvísi við. Þar
hafði ,,hægri villan“ sigrað en
vegna fylgisleysis ,,fasista“ hér var
sigur hennar á Spáni síður alvarlegt
mál hér á landi. Af tveimur slæmum
kostum virðist Morgunblaðinu
hafa verið það nokkur huggun að
kommúnisminn sigraði ekki á
Spáni. Síðustu orð forystugreinar-
innar skýra þetta best:
Lýðræðissinnaðir íslendingar,
andstæðingar öfgastefnanna
beggja, þurfa engan kinnroða að
bera fyrir því, þó þeir telji minni
hættu af því stafa, að sú stefnan,
sú villan sigri út um lönd, sem hjer
nær engri fótfestu, heldur en hitt
brjálæðið brjótist þar til valda,
sem svo að segja stendur yfir
frelsi íslendinga með brugðnu
sverði.11
Gyðingaofsóknirnar
í Þýskalandi og
„íslensku gyðingarnir“
Strax eftir valdatöku Hitlers bar
talsvert á fréttum í Morgunblað-
inu um að gyðingaofsóknir væru
hafnar í Þýskalandi. Annars viku
þessar fréttir fljótlega fyrir öðrum
nýrri.
Einna mest áberandi þátturinn
í áróðri þýsku nasistanna var að
kenna gyðingum um allt sem af-
vega hafði farið í landinu. Rann
síðan oftast út í eitt andúðin á
þeim og kommúnistum. Þessi
áróðurstækni reyndist nasistum
tekjudrjúg.
Vegna skrifa íslensku blað-
anna um gyðingaofsóknirnar
barst bréf til Morgunblaðsins frá
Berlín um þetta mál. Hefur það
líkast til verið frá íslendingi þar í
borg. Var það leiðrétting á skrif-
um blaðanna um þetta mál. Sagði
þar ma.:
Þjóðernisjafnaðarmenn hafa
hvað eftir annað lýst yfir því, að
barátta þeirra gegn Gyðingum
sje eingöngu sprottin af því, að
þeir hafi verið búnir að sölsa
undir sig alt of mikil völd í
Þýskalandi og hafi beinlínis
unnið að því að kæfa niður
þýska menningu.12
Samkvæmt upplýsingum bréfrit-
ara átti uppgangur gyðinga sér stað
á þriðja áratugnum. Aðalsökudólg-
arnir voru jafnaðarmenn. Og það
sem var enn verra: ,,Þeir opnuðu
landið fyrir hinu versta hyski Gyð-
inga, austrænu Gyðingunum."13
Nokkru seinna birtist forystugrein
um gyðingavandamálið. Bar hún
keim af bréfinu fyrrnefnda. Fyrir-
sögnin var „íslensku Gyðingarnir":
Nú er það vitað að þýska þjóðin
stendur í fremstu röð um mennt-
un alla og menningu. Þess vegna
verður Gyðingahatur þeirra
SAGNIR 37