Sagnir - 01.06.1992, Qupperneq 23

Sagnir - 01.06.1992, Qupperneq 23
efnið, aðferðirnar og annað slíkt. Mér finnst að tilraunir til að gera þetta upp hafi hingað til verið alger- lega misheppnaðar. Menn hafa til dæmis slegið því fram að hugmynda- saga fjalli um menntamenn og hugar- farssaga um allan almenning, og þá hefur þeirri kenningu verið lýst með vígorðum eins og: „Hugarfar, það er það sem Júlíus Cesar og allra heimsk- asti hermaðurinn í hans liði áttu sam- eiginlegt. “ Petta finnst mér dálítið hæpið, svo ekki sé meira sagt, en hér er á ferðinni nokkuð sem athuga þyrfti miklu betur.“ - Hverjar telurðu merkustu nýjungarnar sem Annálungar höfðufram aðfœra? „Eitt er það sem tengist Annálahreyf- ingunni frá upphafi: Annálamenn margir stefndu að því að skrifa sagn- fræðina þannig að hún yrði ekki að- greinanleg frá félagsvísindum eins og mannfræði, hún yrði mannfræði á fyrri tímum, og margir af þessum höfundum eru víðlesnir í mannfræði og vita mjög mikið á því sviði. Það verða mjög mikil straumhvörf með Annálahreyfingunni og þau fel- ast í dálítið nýju viðhorfi til tímans. Sú sagnfræði, sem hófst í byrjun 19. aldar og hefur staðið langt fram á þessa öld og stendur sjálfsagt ennþá, er sett inn í ramma línubundins tíma og svokallaðrar framfarakenningar: sagan er sem sé sett upp sem lína og miðast alltaf við það sem á undan fór og það sem kemur á eftir og verður þá gjarnan teleológísk, þannig að litið er á sögu fyrri tíma sem eins konar undirbúning undir það sem er núna. Nýjungar Annálamanna voru ekki síst fólgnar í því að taka eitthvert ákveðið tímabil út úr samhengi tím- ans og lýsa því eins og það væri ein- hver nútími, sleppa því sem gerðist á undan og eftir og lýsa því í sjálfu sér; gera einhvers konar mannfræðilega lýsingu. Það má benda á margar hliðar á þessu. I bókinni um trúar- brögð Rabelais cftir Lucien Febvre er hann til dæmis að lýsa hugarheimi 16. aldar eins og hann var í sjálfu sér og gengur út frá því hvað var hægt að hugsa á þessum tínia og hvað ekki. Hann færir rök fyrir því að trúleysi og guðleysi hafi verið nokkuð sem ekki var mögulegt. Svo getum við tekið annað dæmi: hvernig þetta við- horf er hjá Duby; í Sunnudeginum í Bouvines, sem er eitt af hans ágætustu verkum og hefur líka náð mjög til al- mennings er hann að lýsa ákveðnu þjóðfélagskerfi eins og það endur- speglaðist í hernaðarvenjum, og hann fer með efnið alveg eins og mann- fræðingur væri að rannsaka þjóðfélag í Afríku. Það sem gerir þetta ekki síst merkilegt er að hann skoðar við- fangsefnið út frá einum atburði, or- ustunni í Bouvines, 27. júlí árið 1214, og rekur þá þræði í allar áttir. Á þann hátt kemur hann með nýja vídd í Annálahreyfinguna, sem sé atburða- söguna, en slíka sagnfræði höfðu Annálamenn forðast og jafnvel hafn- að henni.“ íslensk miðaldasaga - Hvað sérð þú fyrir þér með rannsóknir á hugaifarssögu í sambandi við íslenskar miðaldir? „Ég held að þarna sé mikið verkefni fyrir höndum því þetta er að veru- legu leyti óplægður akur. íslenskar fornbókmenntir eru erfitt viðfangs- efni - ég veit ekki hver sagði að mað- ur vissi alls ekki hvernig á að taka á þeim nákvæmlega en mér fmnst það rétt. Alltaf þegar maður heldur að maður sé búinn að finna eitthvert handfang gefur það ekki nema tak- markaðan árangur og alltaf finnast nýjar hliðar. Þetta er merkilegt og flókið efni. Það útheimtir ekki einungis að menn þekki vel íslenskar miðaldabók- menntir heldur þyrftu menn að þekkja mjög vel samhengið erlendis, og ekki eru margir sem að hafa hvort tveggja á valdi sínu. Ýmsir hafa bent á að til þess að lesa íslenskar fornbók- menntir verði maður að hafa þá þekkingu sem höfundarnir sjálfir höfðu og þeir voru hámenntaðir á sínu sviði. Sú hugmynd að þessir menn sem skrifuðu gullaldarbók- menntirnar hafi byggt allt á óskap- lega miklu brjóstviti er gersamlega röng. Því er haldið fram að þarna hafi menn skrifað gullaldarmál bara af náttúrunni, lært þetta nánast af sauðkindunum upp á fjöllum. En þessir miðaldamenn voru þrautþjálfaðir í mælskulist og öðru slíku og höfðu lesið sæg af erlendum bókmenntum og þá náttúrulega á lat- ínu og það má finna allskonar minni sem þeir hafa svo lagað allavega eftir sínu höfði. Það eitt að miðaldahöfundar okkar voru kaþólskir þrátt fyrir allt, þó að það komi ekki alltaf mikið í ljós í rit- um þeirra, getur staðið íslenskum fræðimönnum fyrir þrifum af eðlileg- um ástæðum. íslenskur fræðimaður þarf að leggja á sig hluti sem venju- legur kaþólskur maður kann áreynslulaust. Veikleiki íslenskra fræðimanna er kannski sá að þeir þekkja ekki nógu vel alþjóðlega menningu Vesturlanda á miðöldum. Ég vil ekki taka nein stór orð upp í mig því ég er ekki sérlega fróður á þessu sviði en ég vil nefna dæmi sem prófessor Boyer í París sagði mér einu sinni. Hann hafði tekið eftir forníslensku kvæði sem var reyndar einföld þýðing á miðaldasálmi, en enginn fslendingur hafði tekið eftir því. Sjálfur hafði hann heyrt þennan sálm þráfaldlega í messu. Ég held að það megi finna dæmi um það að í ís- lenskum bókmenntum séu þýðingar, það eru alls konar tilvísanir sem eru meira eða minna faldar og menn hafa SAGNIR 21
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100

x

Sagnir

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Sagnir
https://timarit.is/publication/1025

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.