Uppeldi og menntun - 01.01.2014, Side 53

Uppeldi og menntUn/icelandic JoUrnal of edUcation 23(1) 2014 53
ragnHeiðUr karLsDÓTTir og ÞÓrarinn sTefánsson
• Hvaða áhrif hefur kyn grunnskólabarna á framfarir þeirra í skriftargetu?
• Hvaða áhrif hefur fjöldi þeirra bókstafaforma og tenginga sem grunnskólabörn
læra að skrifa rétt í 2. og 3. bekk á framfarir þeirra í skriftargetu?
• Hvaða áhrif hefur form einstakra bókstafa í grunnskriftarletrinu á framfarir
grunnskólabarna í skriftargetu?
aÐfErÐ
Þátttakendur
Þátttakendur voru úrtak úr þeim hópi barna sem byrjuðu í 1. bekk grunnskóla í
Reykjavík haustið 1999. Leitast var við að setja úrtakið þannig saman að þar væru
börn úr mismunandi hlutum borgarinnar. Þrír borgarhlutar voru valdir: Vesturborgin,
Breiðholtshverfi og Árbæjar- og Grafarholtshverfi. Einn skóli var valinn af handahófi
úr hverjum þessara borgarhluta og öll börnin í 1. bekk í hverjum skóla valin í úrtakið,
samtals 10 bekkir. Í upphafi voru þátttakendur 91 drengur og 94 stúlkur, samtals 185
börn. Á þeim árum sem rannsóknin stóð yfir fóru 25 börn úr bekkjunum. Þessi börn
skáru sig að jafnaði ekki úr hópnum hvað varðar skrift og því er ekki talið að brott-
hvarfið úr rannsókninni hafi haft teljandi áhrif á eiginleika úrtaksins. Þau börn sem
komu í bekkina eftir haustið 1999 tóku ekki þátt í rannsókninni. Þátttakendur allan
tímann urðu því 76 drengir og 84 stúlkur, samtals 160 börn, sem skiptust eftir borgar-
hlutum í 70, 50 og 40 börn úr hverju hverfi í þeirri röð sem þau eru nefnd hér að fram-
an. Þessi fjöldi svarar til 9,7% af árganginum. Öll börnin höfðu íslensku að móður-
máli.
Tilhögun skriftarkennslu
Þau börn sem tóku þátt í rannsókninni lærðu prentskrift, hástafi og lágstafi, í 1. bekk, í
2. bekk var þeim kennd ótengd grunnskrift og í 3. og 4. bekk tengd grunnskrift. Í 2. og
3. bekk var um það bil jafnmiklum tíma ráðstafað til þess að kenna hvert bókstafaform
og form hverrar bókstafatengingar. Í 5. og 6. bekk var engin skipulögð skriftarkennsla.
Skriftargæðapróf
Fylgst var með framförum í skriftargæðum einstakra barna í sex ár í 1.–6. bekk. Skriftar-
gæðapróf voru lögð fyrir í maí í 1.–4. bekk og í mars í 5. og 6. bekk. Fyrri höfundur
þessarar greinar lagði öll próf fyrir nema í 4. bekk þar sem bekkjarkennarar prófuðu.
Til þess að prófa skriftargæði var hvert barn beðið um rithandarsýni með ákveðnum
texta. Textinn var versin tvö í ljóðinu „Það er leikur að læra“ sem inniheldur 140 bók-
stafi, 27 lágstafaform (a, á, d, ð, e, é, f, g, h, i, í, j, k, l, m, n, o, ó, p, r, s, t, u, ú, v, æ, ö)
og tvö hástafaform (Þ, B) af þeim 36 mismunandi bókstafaformum sem kennd eru.
Börnin skrifuðu textann með vel ydduðum blýanti af hörkunni HB á línustrikað blað
með 22 mm línubili og voru beðin um að skrifa eins vel og þau gátu.