Morgunblaðið - 27.10.2012, Blaðsíða 4

4 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 27. OKTÓBER 2012
Ingveldur Geirsdóttir
ingveldur@mbl.is
Frá árinu 2000 til 2012 bárust
Hæstarétti 30 beiðnir um endurupp-
töku opinberra mála sem voru
dæmd í réttinum. Aðeins tvær af
þessum beiðnum voru samþykktar.
Þetta kemur fram í svari innanrík-
isráðherra við fyrirspurn Álfheiðar
Ingadóttur alþingismanns um end-
urupptöku mála fyrir Hæstarétti.
Önnur endurupptakan var sam-
þykkt núna í ár en það er mál
ákæruvaldsins gegn Sigurþóri Arn-
arsyni. Um er að ræða svokallað Ve-
gas-mál frá árinu 1997. Sigurþór var
dæmdur fyrir Hæstarétti ásamt öðr-
um manni fyrir líkamsárás á
skemmtistaðnum Vegas sem varð til
þess að sá sem fyrir árásinni varð
lést. Sigurþór var sýknaður í Hér-
aðsdómi en sakfelldur í Hæstarétti.
Hann kærði dóminn til Mannrétt-
indadómstóls Evrópu sem úrskurð-
aði 2003 að Hæstiréttur hefði brotið
gegn ákvæði Mannréttindasáttmála
Evrópu um réttláta málsmeðferð en
Hæstiréttur byggði dóm sinn að
miklu leyti á vitnisburði vitna fyrir
héraðsdómi í stað þess að kalla vitn-
in fyrir rétt að nýju.
Flutt aftur í nóvember
Mál Sigurþórs er komið aftur á
dagskrá Hæstaréttar og verður flutt
28. nóvember næstkomandi. Að
sögn Bjarna Haukssonar, lögmanns
Sigurþórs, er meira en ár síðan end-
urupptökubeiðnin fór inn en hún var
samþykkt í ár. „Mannréttindadóm-
stóllinn telur að það hafi verið brotn-
ar formreglur og það er ástæðan
fyrir því að Hæstiréttur fellst núna á
endurupptöku. Hann samþykkir það
að það hafi verið brotnar formreglur
með dómnum 1998,“ segir Bjarni.
„Þegar þeir samþykkja endurupp-
töku ógildist gamli hæstaréttardóm-
urinn en héraðsdómurinn stendur.
Þetta er í rauninni eins og að honum
hafi verið áfrýjað. Hann verður nú
endurskoðaður í annað skiptið óháð
gamla hæstaréttardómnum.“
Bjarni segir málið vera á dagskrá
nú eins og hvert annað áfrýjunar-
mál.
Fimm hæstaréttardómarar tóku
ákvörðun um endurupptöku máls
Sigurþórs en þeir voru þrír um
ákvörðunina í öllum hinum 29 endur-
upptökubeiðnunum.
Beiðnir um endurupptöku máls
eru ekki alltaf afgreiddar á sama ári
og þær berast réttinum, segir í svari
innanríkisráðherra. Frá 1. janúar
2012 og til 1. júlí 2012 voru tvær
beiðnir afgreiddar og höfðu þá 141
og 257 dagar liðið frá því þær bár-
ust. Mál Sigurþórs var annað þeirra.
Hin endurupptakan í opinberu
máli var árið 2007 þegar Hæstirétt-
ur varð við þeirri beiðni að taka aft-
ur upp mál ákæruvaldsins gegn
Eggerti Haukdal, fyrrverandi al-
þingismanni. Þegar beiðnin var af-
greidd höfðu 634 dagar liðið frá því
hún barst. Eggert hafði verið sak-
felldur fyrir fjárdrátt árið 2001.
Hæstiréttur féllst á að taka málið
upp á ný og árið 2008 er Eggert
sýknaður af fyrri ákæru.
Dómar eiga að vera endanlegir
Í svari við fyrirspurn Álfheiðar
kemur fram að árið 2011 og fram til
1. júlí 2012 hafi sjö beiðnir um end-
urupptöku einkamála verið lagðar
inn. Ein þeirra var samþykkt í fyrra.
Að sögn Þorsteins A. Jónssonar,
skrifstofustjóra Hæstaréttar, kom
upp í því máli að einn dómari sem
hafði dæmt í því reyndist vanhæfur
eftirá. Viðkomandi einstaklingur bað
um endurupptöku og orðið var við
því. Þorsteinn segir það ekki al-
gengt að mál séu tekin upp aft-
ur enda eigi dómar að vera
endanlegir og það þurfi mikið
til að mál séu endurupptekin.
Hann segir að á hverju ári
komi alltaf nokkrar beiðnir
um endurupptöku mála,
þeim hafi ekki fjölgað
undanfarin ár. Sam-
kvæmt svari innanríkis-
ráðherra eru þær frá 0
upp í 5 á ári tímabilið
2000 til 2012.
Endurupptaka
mála sjaldgæf
 Vegas-málið annað tveggja sem tekin hafa verið upp aftur
SVIÐSLJÓS
Skúli Hansen
skulih@mbl.is
Lífeyrissjóðurinn Festa hefur óskað
eftir því að FME taki til rannsóknar
hvort einhverjir fjárfestar höfðu
meiri upplýsingar en aðrir í aðdrag-
anda hlutafjárútboðs Eimskips sem
fram fór síðastliðinn fimmtudag.
Þetta staðfesta bæði Ólafur Sævar
Magnússon, stjórnarformaður Festa,
og Gylfi Jónasson, framkvæmdastjóri
sjóðsins.
„Við höfum ákveðið að óska þess að
FME kanni framkvæmd útboðsins í
ljósi þess að okkur hafa borist spurnir
af því að það hafi verið hringt í ein-
staka fjárfesta í aðdraganda útboðs-
ins,“ segir Gylfi en hann bætir við að
hann geti ímyndað sér að ákveðin
skelfing hafi gripið um sig í ljósi þess
að tveir af stærstu lífeyrissjóðum
landsins, auk nokkurra minni lífeyr-
issjóða, höfðu tilkynnt það opinber-
lega að þeir myndu ekki taka þátt í út-
boðinu. Þá hafi verið byrjað að
hringja út í einstaka fjárfesta og þeim
bent á að senda inn tilboð með fyr-
irvara.
Ekki allir við sama borð?
„Nú er komið í ljós að Lífeyrissjóð-
ur verzlunarmanna varð þess áskynja
um hádegisbilið, tveimur klukku-
stundum fyrir lok tilboðsfrestsins, að
búið var að taka ákvörðun um að fella
þessa [kaupréttar]samninga niður.
Það segir manni að þessi ákvörðun
hafi verið í farvatninu allavega um
morguninn og ef þetta er tilfellið þá er
það okkar mat að tilboðsgjafar hafi
ekki setið við sama borð og jafnvel
ekki búið yfir sömu upplýsingum,“
segir Gylfi og bætir við að jafnvel þó
svo að þessum fjárfestum hafi ekki
verið tjáð að búið væri að taka
ákvörðun um að fella niður kauprétt-
arsamningana þá væru samt sem áð-
ur ákveðin skilaboð fólgin í þeim
ábendingum að þeir gætu vissulega
sent inn tilboð með fyrirvara.
Þá bendir Gylfi á að þessar upplýs-
ingar skipti sköpum fyrir marga líf-
eyrissjóði, enda hafi þetta verið meg-
inástæða þess að þeir féllu frá
þátttöku í útboðinu. „Mér býður í
grun að það hljóti að hafa verið hringt
í einhverja, því það var veruleg um-
framáskrift þrátt fyrir þetta brottfall
og hefur þá væntanlega bjargað and-
liti umsjónaraðila útboðsins en þetta
er svona meginprinsippið að okkur
finnst þetta vera hálf nöturleg byrjun
á endurreisninni,“ segir Gylfi og bæt-
ir við að eðlilegast hefði verið að til-
kynna út á markaðinn um niðurfell-
ingu kaupréttarins ef það var mat
manna að þeir myndu sitja í tilboðs-
gjöfum.
Þá segist Gylfi vita til þess að aðrir
lífeyrissjóðir séu að skoða þetta mál
með tilliti til þess að senda inn sam-
bærilega beiðni til FME.
Ákvörðun tekin um sexleytið
„Ég var sjálfur staddur þarna fyrir
utan fundinn sem var haldinn þar sem
þeir [lykilstjórnendur Eimskips] voru
að funda um þessi mál og það var rétt
um sexleytið sem þeir komust að
þessari niðurstöðu, að falla frá þess-
um kaupréttum, þannig að það var
enginn sem fékk að vita það fyrr enda
voru þetta sex aðilar sem allir þurftu
að komast að þessari niðurstöðu,“
segir Ólafur William Hand, upplýs-
ingafulltrúi Eimskips, spurður út í
mögulegan leka á upplýsingum þess
efnis að lykilstjórnendur félagsins
hygðust falla frá kaupréttum sínum.
Aðspurður sagðist Ólafur ekki vita til
þess að lykilstjórnendur Eimskips
fengju eitthvað í staðinn fyrir kaup-
réttina sem þeir féllu frá.
Vilja að FME taki
útboð Eimskips
til rannsóknar
 „Nöturleg byrjun á endurreisninni“
Morgunblaðið/RAX
Eimskip Hlutafjárútboð Eimskips
var í gær kært af Festu til FME.
Hlutafjárútboð Eimskips
» Festa lífeyrissjóður óskaði í
gær eftir því að útboð Eim-
skips yrði tekið til rannsóknar.
» Framkvæmdastjóri Festu
segist vita til þess að aðrir líf-
eyrissjóðir séu að skoða að
gera slíkt hið sama.
» Deilt er um hvenær ákveðið
var að falla frá kaupréttum.
„Skaftárjökull hefur veitt kvísl sitt á
hvað í Hverfisfljót eða Skaftá, eftir
því hvernig hann stendur af sér. Ný-
lega fór kvísl, sem venjulega hefur
runnið í Skaftá, að renna í Hverf-
isfljót,“ segir Oddur Sigurðsson, sér-
fræðingur á sviði jöklarannsókna hjá
Veðurstofu Íslands, og bætir við:
„Hinsvegar hringdi í mig maður úr
Fljótshverfi og sagði mér að það
væri óskaplega lítið vatn, og tært, í
Skaftá núna miðað við venjulega en
hins vegar væri það eðlilegt í Hverf-
isfljóti.“
Búist við hlaupi úr
eystri katlinum
Aðspurður hvort hann hafi
áhyggjur af stöðu Skaftár segir
Oddur svo ekki vera. Hann bendir
þó á að honum þyki nauðsynlegt að
fylgst sé með þessum vatnsföllum og
hvernig þau skiptast.
Að sögn Odds er búist við hlaupi
úr svokölluðum eystri Skaftárkatli
enda séu rúmlega tvö ár síðan síðast
hljóp úr honum en lengsta hlé sem
áður sé þekkt hafi verið um þrjú ár.
„Núna er yfirvofandi hlaup í Skaftá
sem gæti þá hugsanlega farið í
Hverfisfljót að einhverju leyti, og
kannski miklu leyti, það er ómögu-
legt að segja til um fyrir fram, og
það gæti valdið ýmsum breytingum
sem eru til óþæginda,“ segir Oddur.
„Það verður yfirleitt nokkuð stórt
hlaup og það skiptir mjög miklu máli
hvort það fer sinn venjulega veg nið-
ur í Skaftá eða hvort það fer að ein-
hverju, eða miklu leyti, í Hverf-
isfljót. Því að aurinn sem þessi hlaup
bera með sér hefur heilmikil áhrif,
hvort sem hann lendir í Skaftá niður
hjá Kirkjubæjarklaustri eða annars
staðar, þá getur hann haft talsverð
áhrif á það hvernig áin leggst þar
upp að byggðinni og sömuleiðis í
Hverfisfljóti.“
Oddur segir að þetta valdi vand-
ræðum nú þegar og þau vandræði
myndu aukast verulega ef hlaupið
færi þeim megin í ána.
Skaftárhlaup yfirvofandi
Ljósmynd/Veðurstofan
Skaftá Vatnamælingamaður að
störfum við Skaftána.
 Rúm tvö ár
síðan hljóp síðast
Álfheiður Ingadóttir, þin ður VG,
segir að fyrirspurnin um fjölda
endurupptökumála fyrir Hæsta-
rétti hafi verið til að undirbyggja
enn frekar frumvarp sitt um end-
urupptöku mála. Það frumvarp
er nú komið til allsherjar- og
menntamálnefndar og fjallar um
breytt fyrirkomulag á afgreiðslu
beiðna um endurupptöku
dæmdra mála, þannig að óháð
stjórnsýslunefnd taki ákvörðun
um endurupptöku en ekki dóm-
arar Hæstaréttar. Í frumvarpinu
er ekki hróflað við lagaskilyrðum
um endurupptöku heldur aðeins
málsmeðferðinni þannig að í
stað Hæstaréttar sé það sérstök
endurupptökunefnd, sem taki
ákvörðun og hún lúti ákvæð-
um stjórnsýslulaga og birti
ákvarðanir sínar op-
inberlega.
Álfheiður segir að
málin sem fá samþykki
um endurupptöku séu
heldur færri en hún átti
von á, en línan sé
sú sama, fáar
eða engar
beiðnir séu
samþykktar.
Óháð stjórn-
sýslunefnd
FRUMVARPIÐ
Morgunblaðið/Brynjar Gauti
Hæstiréttur Sjaldgæft er að mál séu endurupptekin, eftir að dómar falla.
www.forlagid.is
Álfheiður
Ingadóttir