Morgunblaðið - Sunnudagur - 07.04.2013, Blaðsíða 44

44 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 7.4. 2013
S
amfylkingarfélagið í Reykjavík hefur
nýlega samþykkt ályktun þar sem
þess er krafist að ríkisstjórn Sjálf-
stæðisflokks og Samfylkingar verði
slitið. Fyrir utan Þjóðleikhúskjallar-
ann, þar sem fundurinn fer fram, er
múgur sem slær taktfast í potta og pönnur. Heyrast
mikil fagnaðaróp þegar fréttirnar berast út af fund-
inum.
Stór hluti viðstaddra fer á næsta bar til þess að
fagna sigri, ríkisstjórnin getur varla lifað þetta áfall
af. Aðrir hyggjast láta kné fylgja kviði og fara á Aust-
urvöll. Þar bíður þeirra óeirðasveit lögreglunnar sem
hefur þann starfa að verja Alþingishúsið. Þar endur-
tekur sig sagan frá því kvöldið áður, þorri mótmæl-
enda kveikir varðeld og dansar í kringum hann. Aðrir
sjá sér leik á borði og sækja hart að lögreglunni.
Öllu tiltæku er kastað að lögreglumönnunum,
grjóti, málningu, skyri, þvagi og saur. Flugeldum er
skotið á þá og sparkað er í skildi þeirra. Einhverjir
rífa upp gangstéttarhellur sem hver um sig vegur
rúm þrjú kíló. Grjóti rignir yfir lögreglumennina. Um
2-300 manna hópur króar á þriðja tug lögreglumanna
af við vesturhlið Alþingishússins og slær í bardaga
þar sem lögregluþjónarnir þurfa að beita skjöldum
sínum og piparúða til þess að halda vell. Um miðnætti
er allur tiltækur piparúði á þrotum. Mótmælendur
skynja það og færast í aukana. Stórt bál logar á
miðjum Austurvelli. Garðbekkjum í eigu borgarinnar
og ýmsu lauslegu úr grenndinni er kastað á það. Ein-
hver tekur sig til og hellir olíu á framhurð Alþing-
ishússins og leiðir olíuna að bálinu. Fljótlega leika
eldtungurnar um dyrnar og reykur berst inn í húsið.
Brunakerfið fer af stað og slökkviliðsmenn vara við
því ef eldurinn berist inn að þá muni hann læsa sig í
viðarklæðningar á veggjunum og gjöreyðileggja allt
húsið. Lögreglumennirnir eru að verða undir í bar-
daganum við mótmælendur þegar óskað er eftir leyfi
til að beita táragasi, í fyrsta sinn í Reykjavík í sextíu
ár. Leyfið er veitt nær samstundis. Í þann mun sem
lögreglumennirnir eru að búa sig undir að beita tára-
gasinu eykst grjótkastið um allan helming. Þá flýgur
ein gagnstéttarhella í gegnum loftið og beint í höfuðið
á lögreglumanni. Félagar hans bregða skjótt við og
koma honum í var þrátt fyrir að þeir séu einnig grýtt-
ir óspart.“
Sjálfsprottið? Skipulagt?
Þetta er spennandi en óhugnanleg lýsing og hún er
frá nýliðnum tíma. Ekkert er ýkt. Ekki fremur en í
bókinni sjálfri sem hún opnar. Búsáhaldabyltingin
eftir Stefán Gunnar Sveinsson sagnfræðing er slá-
andi lesning, skrifuð af varfærni og þar er forðast að
draga glannalegar ályktanir. Á forsíðu bókarinnar er
spurt hvort hin svokallaða búsáhaldabylting hafi ver-
ið sjálfsprottin eða skipulögð. Í bókarlok svarar höf-
undur fyrir sig með því að segja að svarið sé: „Bæði
og.“ Búsáhöld voru ekki hættulegustu vopnin sem
notuð voru í atlögunni að Alþingishúsinu og öðrum
stofnunum, eins og framangreind lýsing undirstrikar
rækilega. Þeir sem fylgdust með því daglega þegar
fjórum mönnum var stillt upp með járnstangir til að
berja blikkstromp við hús Seðlabankans þykir allt tal
um búsáhöld næsta hjákátlegt. Lögreglumönnum
sem sátu undir lífshættulegu grjótkasti er sjálfsagt
misboðið með svo mjúkri einkunnagjöf sem felst í
gæluheitinu. Sama gildir um þá sem fylgdust með því
í skelfingu þegar engu mátti muna að óþjóðalýð tæk-
ist að brenna Alþingishúsið til grunna. Það var ekki
ólívuolía úr eldhúsinu sem reynt var að nota til þess
ódæðis.
En samt er svarið sem bókarhöfundur gefur sér,
„bæði og,“ ekki fráleitt. Allur þorri þess fólks sem
flykktist í miðbæinn þessa dagana kom þangað í eðli-
legum erindum og nýtti sér lögverndaðan rétt til að
mótmæla. Einhverjir úr þeim hópi kunna að hafa æst
upp undir öfgaræðum og í hita þess leiks gengið
lengra en þeir ætluðu sér eða ættu vanda til að gera.
En samt var djöfulgangurinn þaulskipulagður. Og
hann þreifst í skjóli saklauss fjöldans og var sýnu
hættulegri af því að hann naut fjöldans. Herópin og
svívirðingarnar, sem sjálft Ríkisútvarpið sendi út og
hefur enn ekki beðist afsökunar á, voru úr munni sér-
valinna manna, sem allir voru í pólitískum erindum,
þótt sumir væru að auki að draga athyglina frá raun-
verulegum pörupiltum hrunsins. Þar var kynt ræki-
lega undir og þegar lygin var ekki ein á ferð, sem oft-
ast var, glumdu þeir hæst síamstvíburarnir,
hálfsannleikur og dylgjur. Grímuklæddir menn voru
* Í aðdraganda þeirra kosningasem loks eru að bresta á fer þvífjarri að gefin séu glögg skilaboð um
hvernig treysta megi vöxt og viðgang
í landinu. Sumir láta þannig að allan
vanda megi leysa með galdrakúnst-
um svipuðum þeim sem erlendir
skemmtikraftar seldu inn á í Austur-
bæjarbíói forðum tíð.
Reykjavíkurbréf 05.04.13