Morgunblaðið - 06.12.2013, Blaðsíða 14

14 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 6. DESEMBER 2013
BAKSVIÐ
Baldur Arnarson
baldura@mbl.is
Nærri sjö af hverjum tíu íbúðum í
eigu einstaklinga á Suðurnesjum
sem seldar voru á nauðungarsölu
2003-2011 höfðu verið í eigu þeirra
í fjögur ár eða
skemur.
Þetta kemur
fram í skýrsl-
unni Nauðung-
arsala íbúðar-
húsnæðis á
Suðurnesjum
2001-2011, en
hún var unnin af
Láru Kristínu
Sturludóttur fyr-
ir sýslumanninn
í Keflavík.
Ýmis tölfræði úr skýrslunni er
hér endurbirt, þ.m.t. varðandi
eignarhald í árum á eignum í eigu
einstaklinga sem fóru í nauðungar-
sölu.
374 af 544 eignum
Alls fóru 783 eignir á Suður-
nesjum í nauðungarsölu 2003-2011
og voru þar af 544 í eigu ein-
staklinga. Af þeim höfðu 374 verið
í eigu þeirra í fjögur ár eða skem-
ur, eða um 69% eignanna.
Á grafinu hér fyrir ofan má líka
sjá eignarhald í árum á eignum í
eigu lögaðila, þ.e. fyrirtækja og
lánastofnana, en úr því má lesa að
201 af 239 slíkum eignum sem fóru
í nauðungarsölu á tímabilinu hafði
verið í eigu þeirra í fjögur ár eða
skemur. Jafngildir það 84% eigna í
eigu lögaðila þessi fjögur ár. Sé
nánar rýnt í nauðungarsölur á
eignum í eigu einstaklinga, á öðr-
um stað í skýrslunni, kemur í ljós
að 368 eignir fóru á nauðungarsölu
2008, 2009, 2010 og 2011 sem
höfðu verið í eigu þeirra í fimm ár
eða skemur. Flestar sölurnar eru
því eftir hrun. Vikið er að nýrri
tölum um fjölda nauðungarsala á
Suðurnesjum hér fyrir neðan.
Grunsamlega skammur tími
Þórólfur Halldórsson, sýslumað-
ur í Keflavík, telur þann skamma
tíma sem oft líður frá því eign er
keypt og þar til hún er komin á
nauðungarsölu vekja áleitnar
spurningar um lánveitingarferlið.
„Það sem vakti mesta athygli
mína við lestur skýrslunnar er
hversu skammur tími leið frá því
að fólk keypti og tók lán og þar til
eignin var komin á nauðungarsölu.
Þegar það líða að meðaltali ekki
nema tvö til þrjú ár segir það
manni að það sé eitthvað að í kerf-
inu.“
– Hvaða ályktun dregurðu af
því?
„Ég freistast til að draga þá
ályktun að það greiðslumat sem
íbúðakaupendur fóru í á þessum
tíma hafi hvorki verið fugl né fisk-
ur. Ef fólk er hætt að ráða við af-
borganir þegar á öðru ári frá
kaupum í svo stórum stíl, að öðr-
um ástæðum óbreyttum, svo sem
áföllum, hlýtur að vera eitthvað
bogið við þetta greiðslumat.
Bankarnir hófu innreið sína á
íbúðalánamarkaðinn í ágúst 2004.
Maður veltir því fyrir sér hvort þá
hafi gildi greiðslumats byrjað að
breytast,“ segir Þórólfur sem telur
því að margir lántakar hefðu átt
að geta staðið í skilum.
„Maður ætti að geta gert þá
kröfu ef aðrar forsendur eru ekki
brostnar hjá fólki, eins og atvinnu-
missir eða heilsubrestur, eða eitt-
hvað því um líkt, að fyrstu árin
væri auðveldasti tíminn til að
borga af langtímalánum. Það væri
enda svo stutt síðan forsendur
voru lagðar í greiðslumatinu þar
sem ætti að hafa verið haft borð
fyrir báru,“ segir Þórólfur og
bendir á að íbúðalán hafi nær ein-
göngu verið verðtryggð á tíma-
bilinu sem um ræðir og gengislán
verið sjaldgæf á Suðurnesjum.
Tengsl við atvinnuleysi á
Suðurnesjum ekki könnuð
– Suðurnesjamenn hafa orðið
fyrir áföllum. Varnarliðið fór 2006
og árið 2008 skall hrunið á. Álver
hefur ekki risið í Helguvík. Verður
ekki að taka tillit til tekjubrests
hjá þúsundum Suðurnesjamanna?
„Það er ekki rannsakað í skýrsl-
unni hvort einmitt þessi hópur hafi
orðið fyrir atvinnumissi eða tekju-
missi. Auðvitað varð stór hópur
fyrir skakkaföllum vegna brott-
hvarfs hersins, sem er áhrifavald-
ur að einhverju marki.
Það er eðlilegt að það sé fylgni
milli atvinnumissis og nauðungar-
sala. Það sem er sérstakt við
skýrsluna er að hún tekur til allra
mála. Hún dregur því upp mjög
nákvæma mynd af stöðunni,“ segir
Þórólfur.
Eignir fóru fljótt í nauðungarsölu
 Sjö af hverjum tíu eignum sem fóru í nauðungarsölu á Suðurnesjum voru keyptar fáum árum áður
 Sýslumaðurinn í Keflavík setur spurningarmerki við lánshæfismöt sem gerð voru hjá lántökum
Hlutfallsleg fjölgun íbúða á Íslandi
Íbúðir einstaklinga Íbúðir lögaðila Alls
Fjöldi Fjöldi Fjöldi
2001 22 1 23
2002 28 7 35
2003 34 4 38
2004 32 1 33
2005 12 3 15
2006 6 1 7
2007 20 6 26
2008 47 62 109
2009 59 15 74
2010 215 36 251
2011 120 109 229
Alls 595 245 8402001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Íbúðarhúsnæði selt nauðungar-
sölu á Suðurnesjum 2001-2011
Tímalengd eignarhalds íbúðar-
húsnæði einstaklinga og lögaðilaÁ árunum 2001–2010 flokkað eftir landsvæðum*
*Íbúðir varnarliðsins voru tæplega 2.000, um 1.500 voru skráðar
árið 2007 inn í Reykjanesbæ og nærri 500 til viðbótar árið 2008. Flokkað eftir ári nauðungarsölu og eigendum Eignir sem seldar voru nauðungarsölu 2003-2011**
**Alls 783 íbúðir
120
100
80
60
40
20
0
1 ár 2 ár 3 ár 4 ár 5 ár 6 ár 7 ár 8 ár 9 ár 10 ár
Íbúðir lögaðila
Íbúðir einstaklinga
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
Suðurnes með varnarliðsíbúðum
Suðurnes án varnarliðsíbúða
Suðurland
Vesturland
Höfuðborgarsvæði
Austurland
Norðurland
Vestfirðir
%
Heimild: Sýslumaðurinn í Keflavík
6
51
28
111
89
104
78
108
70
35
16 18
3
14
6
1
12
30
Þórólfur
Halldórsson
Baldur Arnarson
baldura@mbl.is
„Ég leyfi mér að vona það,“ segir
Þórólfur Halldórsson, sýslumaður
í Keflavík, aðspurður hvort þess
sé að vænta að boðaðar aðgerðir
ríkisstjórnarinnar í skuldamálum
hægi á nauðungarsölum í um-
dæminu á næsta ári.
Tölurnar í grafinu hér fyrir of-
an ná til ársins 2011 og segir Þór-
ólfur að á árinu 2012 hafi bæst við
233 íbúðir í eigu einstaklinga sem
fóru á nauðungarsölu og 51 íbúð í
eigu lögaðila. Frá áramótum og til
1. desember sl. hafi bæst við 202
íbúðir í eigu einstaklinga og 33
íbúðir í eigu lögaðila.
Að sögn Þórólfs fóru fram
nauðungarsölur í umdæminu sl.
laugardag eða sama daga og for-
ystumenn ríkisstjórnarinnar
kynntu boðaða skuldaaðgerð.
„Langflestir sem missa eignir á
nauðungarsölu flytja út af eigin
hvötum og margir eru fluttir út
áður en salan fer fram. Á laugar-
daginn kynnti ríkisstjórnin ráð-
stafanir í skuldamálum. Furðu fá-
ir gerðarþolar sem misstu eignir
sínar í þessari viku hafa nefnt
þessar aðgerðir sem leið til þess
að bjarga sér og láta eignina bara
fara. Þannig að fólk er búið að
ákveða þetta með sjálfu sér að
miklu leyti. Þetta kann þó að
breytast að einhverju marki í
samþykkisfresti uppboðanna sem
nær fram í seinnipart janúar.“
Þórólfur segir að til standi að
rannsaka afdrif fólks sem gengið
hefur í gegnum nauðungarsölur á
Suðurnesjum á síðustu árum.
Atvinnu- og íbúðarhúsnæði
selt á nauðungarsölu 2001-2011
Íbúðarhúsnæði Atvinnuhúsnæði Alls
Fjöldi Hlutfall (%) Fjöldi Hlutfall (%) Fjöldi Hlutf. (%)
Einstaklingar 595 70,8 25 20,3 620 64,4
Lögaðilar 245 29,2 98 79,7 343 35,6
Alls 840 100 123 100 963 100
Heimild: Sýslumaðurinn í Keflavík
Sárafáir telja leið-
réttingu bjarga sér
 Áhrif á nauðungarsölur eru lítil
Morgunblaðið/Sigurður Bogi
Reykjanesbær Margir hafa
misst eignir í nauðungarsölu.
Eins og sjá má hér fyrir ofan varð hlutfallslega langmest fjölgun
íbúða á Suðurnesjum á síðasta áratug, séu landshlutar bornir sam-
an. Er aukningin um 40%, eða um helmingi meiri en á höfuð-
borgarsvæðinu.
Árið 2006 fór varnarliðið af landi brott. Við þau tímamót bættust
um 2.000 íbúðir við framboðið suður með sjó, en þær voru ekki allar
íbúðarhæfar.
Fram kom í Morgunblaðinu í október sl. að um 700 af 900 fjöl-
skylduíbúðum á Ásbrú eru í útleigu og á annað hundrað af um 1.100
einstaklingsíbúðum.
Byggðu manna mest
FRAMKVÆMDAGLEÐI
Rau›arárstígur 14 · sími 551 0400 · www.myndlist.is
sunnudaginn 8. desember kl. 16
og mánudaginn 9. desember kl. 18
í Gallerí Fold, á Rauðarárstíg
G
unnlaugurBlöndal
G
unnlaugurBlöndal
Á uppboðinu verður gott úrval verka samtímalistamanna
svo og fjöldi frábærra verka gömlu meistaranna.
Forsýning alla helgina í Gallerí Fold
föstudag kl. 10–18, laugardag kl. 11–17, sunnudag kl. 12–15,
mánudag kl. 10–17 (einungis þau verk sem boðin eru upp á mánudag)
Hægt er að skoða uppboðsskrána á myndlist.is
Jólauppboð
í Gallerí Fold