Læknablaðið - 15.03.2005, Síða 29

FRÆÐIGREINAR / KRÍLFISKIEITRUN
leggjum. Við lungnahlustun voru væg önghljóð og
aðeins lengd útöndun. Púls var 105/mínútu, blóð-
þrýstingur 130/65 og súrefnismettun 99%.
Talið var að um bráðaofnæmi væri að ræða og
henni var gefið Solu-Cortef 200 mg, Tavegyl 2
mg og Zantac 50 mg, allt saman í æð. Næstu fimm
kukkustundir var hún til eftirlits á bráðamóttök-
unni og höfðu einkennin þá horfið en hún fann
fyrir slappleika næsta dag. ítarleg ofnæmisrann-
sókn mánuði síðar var neikvæð.
Umræða
Krflfiskieitrun er ein af mörgum þekktum eitrunum
sem geta komið upp við neyslu sjávarfangs. Krfl-
fiskieitrun minnir verulega á bráðaofnæmi því bæði
einkennin og tíminn sem líður frá neyslu matarins
þar til einkennin koma fram eru svipuð. Árið 1997
veiktust 94 börn á barnaheimili í Taiwan af völdum
krflfiskieitrunar. Einkenna varð vart 40-50 mfnútum
eftir neysluna. Algengasta einkennið var roði, eink-
um í andliti og á hálsi (95%). Önnur einkenni voru
ógleði og uppköst (17%), magaverkur (17%), kláði
(4%), höfuðverkur (4%) og niðurgangur (3%) (11).
Meðal annarra einkenna sem lýst hefur verið eru
mæði, þyngsli fyrir brjósti og málm- eða kryddbragð
í munni (12). Histamínmagn í fiski sem neytt var á
barnaheimilinu mældist 2104 ppm í hráum fiski og
1980 ppm í soðnum fiski (7). Þótt einkenni krflfiski-
eitrunar séu yfirleitt ekki alvarlegs eðlis hefur þó
verið lýst alvarlegum truflunum á hjartastarfsemi
með langvinnu blóðþrýstingsfalli (13, 14), einkum
hjá einstaklingum með undirliggjandi hjartasjúk-
dóma. Það er því ástæða til að fylgjast vel með þeim
einstaklingum sem eru veikir fyrir þar til einkenni
eru gengin yfir.
Sem mismunagreining kemur fæðuofnæmi fyrst
upp í hugann en aðrir sjúkdómar koma einnig
til greina, svo sem bráðaofnæmi, mastfrumnager
(mastocytosis), mígreni,krómfíklaæxli (pheochromo-
cytoma), serótónínheilkenni (carcinoid syndrome)
og intracranial blæðingar. Það sem helst virðist
greina einkenni krflfiskieitrunar frá einkennum
bráðaofnæmis er samfelldur roði í stað ofsakláða
og ofsabjúgs þótt síðarnefndu einkennunum hafi
einnig verið lýst (14). Kláði er ekki áberandi ein-
kenni, gagnstætt því sem er við bráðaofnæmi, held-
ur hiti og brunatilfinning í húðinni (15). Við með-
ferð á krflfiskieitrun eru andhistamín í fyrsta sæti en
H2 blokkar koma einnig að gagni (15,16). Að öðru
leyti er farið eftir klínískum einkennum varðandi
meðferðina. Oft nægir þó að fylgjast vel með sjúk-
lingnum meðan einkennin ganga yfir.
Histamín getur myndast í fiskinum hvenær sem
er í vinnsluferlinu, frá því hann veiðist þar til hann
hafnar á diski neytandans. Túnfiskur er sérstak-
lega viðkvæmur þegar hann er veiddur í heitum
sjó og líkamshiti hans er nokkrum stigum hærri
en gerist hjá öðrum fisktegundum (17). Eitrunin
kemur fyrir við neyslu á hráum fiski, niðursoðnum
eða matreiddum með öðrum hætti. Mest er hættan
ef hann er frystur og þíddur aftur og aftur.
Niðurlag
Lýst er histamíneitrun hjá þremur gestum á veit-
ingahúsi í Reykjavík ásamt rannsóknum á hista-
míninnihaldi í sýnum sem tekin voru úr túnfiski á
veitingahúsinu. Einnig er lýst tilfelli þar sem neytt
var niðursoðins túnfisks í blöndu af salati. Lýst
var helstu einkennum og orsökum fyrir histamín-
eitrun sem er kölluð „scombroid“ eitrun vegna
þess að hún kemur oft fyrir í fiski af makrflætt
(Scombridae). Þegar grunur vaknar um eitrun af
þessu tagi er mikilvægt að sjá til þess að sýni séu
tekin úr þeim fiski, sem neytt var, ef eitthvað er
enn til af honum, til mælingar á magni histamíns.
Helmildlr
1. Hughes JM, Potter ME. Scombroid-físh poisoning: From
pathogenesis to prevention. N Engl J Med 1991; 324: 766-8.
2. Jóhannsson JH. Heilsuvísir. Læknablaðið 2004; 90: 509.
3. Taylor SL, Stratton JE, Norlee JA. Histamine poisoning
(scombroid fish poisoning): an allergy-like intoxication. J
Toxicol Clin Tocicol 1989; 27: 225-40.
4. Muller GJ, Lamprecht JH, Barnes JM, De Villiers RV, Honeth
BR, Hoffman BA. Scombroid poisoning. Case series of 10
incidents involving 22 patients. S Afr Med J 1992; 81: 427-30.
5. Fleming LE, Washington G. Scombroid fish poisoning.
Shoreland's Travel Medicine Monthly 1998; 2:2.
6. Cichy MA, Stegmeier DL, Veening H, Becker HD. High perfor-
mance liquid chromatographic separation of biogenic polyamines
using 2-(l-pyrenyl)ethyl chloroformate as a new fluorogenic
derivatizing reagent. J Chromatography 1993; 613:15-21.
7. Corbin JL, Marsh BH, Peters GA. An improved method for
analysis of polyamines in plant tissue by precolumn derivatiza-
tion with o-phthalaldehyde and separation by High Performance
Liquid Chromatography. Plant Physiol 1989; 90:434-9.
8. Gouygou JP, Sinquin C, Durand P. High Pressure Liquid
Chromatography determination of histamine in fish. J. Food
Science 1987; 52: 925-7.
9. Sjaastad ÖV, Underdal B. Matvareforgiftning med histamin
og andre biogene aminer. Smitsomme sykdommer fra mat.
Höyskoleforlaget 1999; 299.
10. Food and Drug Administration. Proposed Rules, Center for
Food Safety and Applied Nutrition. Washington DC: FDA;
1994: Publication HFS-401.
11. Wu SF, Chen W. An outbreak of scombroid fish poisoning in a
kindergarten. Acta Paediatr Taiwan 2003; 44:297-9.
12. Becker K, Southwick K, Reardon J, Berg R, MacCormack JN.
Histamine Poisoning Associated With Eating Tuna Burgers.
JAMA 2001; 285:1327-30.
13. Tursi A, Mofeo ME, Cascella MA, Cuccoresa G, Spinazzola
AM, Miglietta A. Scombroid syndrome with severe and pro-
longed cardiovascular involvement. Recenti Prog Med 2001;
92: 537-9.
14. Grinda JM, Bellefant F, Brivet FG, Carel Y, Deloche A.
Biventricular assist device for scombroid poisoning with refrac-
tory myocardial dysfunction: A bridge to recovery. Crit Care
Med 2004; 32; 1957-9.
15. Kim R. Flushing syndrome due to mahimahi (scombroid fish)
poisoning. Arch Dermatol 1979; 115: 963-5.
16. Guss DA. Scombroid fish poisoning: a successful treatment
with cimetidine. Undersea Hyperb Med 1998; 25:123-5.
17. Lobez-Dabater EL, Rodriquez-Jeres JJ, Roig-Sagues AX,
Mora-Ventura MT. Bacteriological quality of tuna fish destin-
ed for canning: effect of tuna handling of presence of histidine
formation during controlled decomposition of tuna. J Food
Prot 1994; 57: 318-23.
Læknablaðið 2005/91 253