Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2001, Blaðsíða 122

Brian Mcíarlane
um tdl að koma sögunni til skila og aðrir komi jafa vel til greina. I þessu
efai kemur í hugann háðsk lýsing Anthonys Burgess sem sagði: „Efðr
sérhverri metsöluskáldsögu verður að gera k\nkmynd út frá þeirri skoð-
un að bókin sjálf kveiki löngun til hinnar sönnu svölunar - orðaskugginn
verður að ljósi, orðið gerist hold“.22 Og kannski er hér að finna samsvör-
un við það fyrirbæri nítjándu aldar sem Michael Chanan lýsti í Draumn-
um sem sparkar ['The Dream that Kicks\, þegar bókmenntaverk voru gefin
út með myndskreytingum eins og tímaritin þar sem miklar skáldsögur
birtust íyrst sem framhaldssögur. Svo virðist sem þarna sé á ferðinni
hvöt til að holdi klæða orðuð hugtök svo þau verði skynjuninni áþreif-
anleg.
Hvað svo sem fær kvikmyndagestd til að vilja sjá aðlaganir skáldsagna
og kvikmyndagerðarmenn til að framleiða þær og hvaða hættur sem bíða
þessara hópa, blasa staðreyndirnar við. Svo dæmi sé tekið greinir Morr-
is Beja frá því að síðan Kvikmynda-akademían tók að veita verðlaun sín
veturinn 1927-1928 „hafa verðlaunin íýrir „bestu myndina“ í meira en
þrjú skipti af hverjum þórum gengið til aðlagana ... [og] söluhæstu
myndirnar frá upphafi eru jafavel enn oftar gerðar eftir skáldsögum“.23
Sé þess gætt að vinsælustu frásagnaraðferðirnar á nítjándu og tuttugustu
öld hafa verið skáldsagan og kvikmyndin í þessari röð er kannski engin
farða þótt k\dkmyndagerðarmenn hafi leitast við að nýta sér þau við-
brögð sem skáldsagan vekur. I henni hafa þeir séð tilbúið hráefai í þeim
grófa skilningi að hún geymi þegar prófaðar sögur og persónur án þess
þó að þeir velti sér of mikið upp úr því að hve miklu leytd vinsældir frum-
verksins megi beinlínis rekja til þess að sagan sé í orðum.
Orðræða aðlögunarinnar
Um það að vera trúr
Er þetta í alvöru líkt James? Fylgir hún „Lawrence af tryggð“? Nær hún
„anda Dickens“? A hverju stigi, allt frá gagnrýni í dagblöðum til lengri
ritgerða í fræðilegum sýnisbókum og tímaritum, er tryggð við upphaf-
legu skáldsöguna sú mælistika sem flestir dómar um kvikmyndaaðlögun-
22 Anthony Burgess, „Um það vonlausa verk að gera kvikmynd upp úr góðri bók“
[,,On the Hopelessness of Turning Good Books into Films“], New York Times, 20.
ap. 1975, s. 15.
23 Morris Beja, Kvikmyndir og bókmenntir [Film and Literature], Longman: New York,
1979, s. 78.
120