Vísbending - 25.03.2013, Blaðsíða 2

2 V Í S B E N D I N G • 1 2 T B L 2 0 1 3
tókst að koma verðbólgu niður úr tugum
prósenta á ári niður í um 2,5% að
meðaltali árin 1992-1999. Í fimm ár af
þessum átta var árshraði verðbólgunnar
undir núverandi verðbólgumarkmiði
Seðlabankans. Þessu tímabili fylgdi
framan af ágætur hagvöxtur og jöfn og
stöðug kaupmáttaraukning.
Á þensluskeiði árin 1997-2000
missti þjóðin tökin að nýju. Ójafnvægi
myndaðist í efnahagslífinu með aukinni
Ný peningamálastefna er forsenda
efnahagslegs stöðugleika
Mynd 1: Tólf mánaða breyting á gengi
krónunnar og evrunnar 1993-2013
Mynd 2: Þróun launa, verðlags og
kaupmáttar 1990-2013
Þorsteinn Víglundsson
framkvæmdastjóri SA
Töluverður ágreiningur hefur verið um það undanfarin ár hvernig haga skuli fyrirkomulagi peningamála
hér á landi til framtíðar. Tekist hefur
verið á um þrjá meginkosti: Inngöngu
í Evrópusambandið og upptöku evru,
einhliða upptöku annars gjaldmiðils
eða sjálfstæða en endurskoðaða
peningamálastjórn með krónu.
Ljóst er að breytinga er þörf í þessum
efnum og um það eru flestir sammála,
óháð því hvaða leiðir menn kjósa að fara.
Eftir áralangan ágreining stöndum við
samt enn andspænis sömu vandamálum
og áður. Gengissveiflurnar eru litlu
minni nú en áður, verðbólga langt yfir
ásættanlegum mörkum og enn semja
menn um launahækkanir sem ekki
samrýmast verðstöðugleika til lengri tíma
litið. – Þjóðin er föst í víxlhækkunum
launa og verðlags.
Sama leið í upphafi
Ef nánar er litið á þær leiðir sem helst eru
nefndar í peningamálastjórn landsins má
samt sjá að þær eiga ýmislegt sameiginlegt.
Upptaka evru eða annars gjaldmiðils er
fastgengisstefna, en það á líka við um
þær leiðir sem helstar hafa verið nefndar
í tengslum við breytta peningamálastjórn
með krónu, myntráð eða gengismarkmið.
Þessar leiðir krefjast allar þess sama
af hagstjórninni, nefnilega að vextir
og verðbólga séu innan skilgreindra
vikmarka miðað við það myntsvæði sem
fastengisstefnan tengist; aga sé gætt í
opinberum fjármálum og hagstjórnin
styðji vel við gengismarkmiðið.
Sú vegferð sem leggja þarf í er því að
stærstum hluta sú sama, þó svo menn
greini á um endanlegan áfangastað. Að
ætla ekkert að hafast að, fyrr en endanleg
niðurstaða í því karpi liggur fyrir, er ámóta
skynsamlegt og að sitja í bíl á bensínstöð
á Ártúnshöfða og neita að leggja af stað,
fyrr en farþegar komi sér saman um hvort
haldið skuli til Akureyrar eða Húsavíkur.
Ef fastgengisstefna er sú leið sem við
teljum skynsamlegast að fara, er kominn
tími til þess að halda af stað.
Þær áskoranir sem blasa við okkur í
þeim efnum eru þær sömu og óháð öllu
öðru verðum við að sigrast á þeim, ætlum
við að eiga von um að ná hér sæmilegum
efnahagslegum stöðugleika. Um þessar
áskoranir vil ég fjalla stuttlega hér að
neðan.
Verðbólgan
Með þjóðarsáttarsamningunum 1990
tókst að stemma stigu við óðaverðbólgu
sem geisað hafði. Á skömmum tíma
Sýnd er tólf mánaða breyting á gengi krónu gagnvart evru (ECU áður en evra var tekin upp) og
samsvarandi breyting evrunnar gagnvart viðskiptavog. Heimild: Seðlabanki Íslands og ECB.
Heimild: Hagstofa Íslands. Vísitölur stilltar á 100 árið 1990.