Þjóðlíf - 01.11.1988, Page 63

Nýjar bækur
Bókaútgáfan FORLAGIÐ gefur út margt
bóka á þessu ári. Þar er að Finna íslcnskan
skáldskap, erlendar heimsbókmcnntir í ís-
lenskri þýðingu, æviminningar, viðtalsbæk-
ur og barna- og unglingabækur:
Minningar sr. Rögnvaldar
Finnbogasonar
Trúin, ástin og efinn nefnist fyrra bindi end-
urminninga sr. Rögnvaldar Finnbogasonar á
Staðastað. Guðbergur Bergsson rithöfundur
skráði. Sr. Rögnvaldur rifjar upp æskum-
inningar sínar í Hafnarfirði, námsárin í guð-
fræðideild Háskóla íslands og fyrstu prest-
skaparár í Bjarnarnesi. Hér er brugðið upp
ógleymanlegum myndum úr íslensku samfé-
lagi kreppuára og síðar stríðsgróða að
ógleymdum fyrstu embættisárum ungs prests
á árum kalda stríðsins.
Saga sr. Rögnvaldar er um margt frá-
brugðin hefðbundnum æviminningum ís-
lendinga. Hann segir frá af hispursleysi —
hvort heldur hann ræðir um róttækar lífs-
skoðanir sínar, tilfinningamál, efahyggju og
innri togstreitu eða lýsir samferðamönnum
sínum, mannkostum þeirra og ávirðingum.
Frásögnin ólgar af fjöri og kankvísi þótt und-
iraldan sé þung og þrungin alvöru.
íslensk skáldrit
Maðurinn er myndavél nefnist nýtt smá-
sagnasafn eftir Guðberg Bergsson. Safnið
hefur að geyma þrettán smásögur — mann-
lífsmyndir sem skáldið hefur safnað með tól-
um sínum og tækjum, minnugur þess sann-
leika sem hann leggur einum af sögumönn-
um sínum í munn — að minnið er næmara en
nokkur filma, því það er gætt tilfinningu.
Hér blandast myndir og minningabrot
bernskunnar sýn skáldsins á íslenskan sam-
tíma, tíma tilfinningadoða og upplausnar,
þar sem sjálfsvirðingin er létt fundin og lítils
metin. Fá skáld eru Guðbergi Bergssyni
snjallari í þeirri list að varpa nýju og óvæntu
ljósi á veruleikann. „Augun geta horft á fjar-
lægar stjörnur, en er meinað að gægjast yfir
nefið og sjá það sem þeim er næst,“ segir á
einum stað í bókinni. Sögur Guðbergs eru
þörf áminning til þeirrar þjóðar sem leitar
langt yfir skammt og reynist ófær um að
koma auga á ævintýrið hið næsta sér.
Hvíti trúðurinn er ný ijóðabók eftir Nínu
Björk Árnadóttur. Nína hefur fyrir margt
löngu skipað sér í fremstu röð íslenskra ljóð-
skálda. Fyrsta bók hennar, Ung ljóð, kom út
fyrir nær aldarfjórðungi en Hvíti trúðurinn
er sjöunda ljóðabók Nínu.
Bókin geymir þrjátíu ljóð þar sem skáld-
konan fjallar á nærfærinn og persónulegan
hátt um samband mannanna og sambands-
leysi, hina eilffu baráttu við óttann og það
óskiljanlega sem býr innra með hverjum
manni. í heimi óvissunnar grípur hún minn-
ingar um augnablik liðins tíma og leggur þær
í ljóð til að kveikja líf og gleði á ný.
Ljóð námu menn er annað bindi Ljóðnámu-
safns Sigurðar Pálssonar. Áður hefur Sig-
urður sent frá sér fjórar ljóðabækur sem eru
meðal þess lífvænlegasta og frumlegasta í
íslenskum skáldskap síðustu ára.
Eins og í fyrri ljóðabókum sínum velur
skáldið sér hversdagsmyndir að yrkisefni og
bregður á leik með þær. En það er skapheit-
ur og alvöruþrunginn leikur. Hér er fjallað
um mannlegt hlutskipti og mannleg sam-
skipti og höfðað jöfnum höndum til tilfinn-
inga og vitsmuna lesandans. Sem fyrr er það
höfuðviðleitni skáldsins að gefa orðunum
skarpa merkingu — vinda hvers konar vana-
viðjar utan af tungumálinu. Ljóð Sigurðar
eru árás á sljóleika hversdagsins, áskorun
um að vakna til lífsins — vakna til fegurðar-
innar.
íslenskir utangarðsunglingar
— vitnisburður úr
samtímanum
Svo nefnist viðtalsbók sem Sigurður Á. Frið-
þjófsson hefur tekið saman. Bókin geymir
tíu frásagnir af lífsbaráttu óharðnaðra ungl-
inga. Unglingarnir sem segja frá hafa af ein-
hverjum ástæðum kiknað undan ofurálagi í
lífinu. Sum hafa farið of geyst, ætt beint af
augum án þess að huga að stefnunni, þar til
þau voru komin í blindgötu sjálfseyðingar-
innar. Önnur urðu fórnarlömb ofbeldis og
skeytingarleysis, enn önnur guldu þess bein-
línis að vera öðruvísi en fjöldinn.
Hér er rætt við það fjölmarga fólk sem
vinnur ráðgjafar- og hjálparstarf meðal ís-
lenskra unglinga, oft á tíðum við lítinn skiln-
ing þeirra sem með völd fara hér á landi. En
fyrst og fremst er það unga fólkið sem hefur
orðið: —
Þau sem hvergi eiga höfði sínu að halla—
Unglingar sem leiddust út á afbrotabraut —
Kornungir vímuefnaneytendur—
Fórnarlömb kynferðisofbeldis—
Samkynhneigðir unglingar—
Fórnarlömb eineltis í skólum—
Fatlaðir unglingar
Hér er sagt frá lífi sem oft er reynt að þegja
í hel í þjóðfélagi sem á hátíðastundum á það
til að kalla sig„ hamingjusömustu þjóð í
heimi“. Bók þessari er ætlað að skírskota til
allra þeirra sem láta sig mannleg örlög að
„Lesið Kaldaljós.
Það verður enginn
svikinn afþví.“
Eiríkur Brynjólfsson, Alþýðubladið.
Kaldaljós eftir Vigdísi
Grímsdóttur 453 bls.
Verð kr. 2.290.-
„Þessi fyrsta skáldsaga Vigdísar Grímsdóttur
er mikið verk og vel unnið. Hæfileikar hennar
njóta sín hér mjög vel. Kaldaljós er saga sem er
skrifuð af miklum næmleik; tilfinningarík.
sterk og snertir rnann."
Margrét Eggertsdóttir, Þjóðviljinn.
„Frásagnarandinn í bókinni er einstakur. Mér
fannst ég ekki vera að lesa heldur var eins og
einhver hvíslaði að mér. Hún talar við les-
andann, þessi bók, því hún á við okkur erindi.
Bókin byggir á sannsögulegum atburðum en
þeir eru færðir til í tíma og rúmi þannig að þær
fyrirmyndir skipta ekki máli lengur. Aðeins
örlög fólksins skipta máli, og manni er ekki
sama um Grím Hermundsson en verður samt
að játa fyrir sér í lokin að öðruvísi gat ekki
farið."
Eiríkur Brynjólfsson, Alþýðublaðið.
„Kaldaljós er óður til fegurðar, trúnaðar,
grimmdar, óvenjulega margslungin saga, saga
ástar og dulúðar og þó raunsæis. Unnin af
mikilli list. Henni skal ekki líkt við neitt. Um
sumar bækur á ekki að nota of mörg orð. Því
að eins og Vigdís Grímsdóttir skilur manna
bezt; orð geta verið hættuleg. Og stöku höf-
undum tekst svo að það er sálarbætandi að lesa
orðin og allt sem að baki þirra felst. Þannig er
Kaldaljós fýrir mér. Listaverk eftir Grím sem
ég vildi hafa upp á vegg."
Jóhanna Kristjónsdóttir, Morgunblaðið.
. ,
Svartáfmtu
^------------------------
63