Frjáls verslun


Frjáls verslun - 01.07.2011, Qupperneq 24

Frjáls verslun - 01.07.2011, Qupperneq 24
24 FRJÁLS VERSLUN 7.tbl.2011 ég var barn og lék mér við Lauga veginn kynntist ég glaðlyndum leik fangasala sem nokkrum sinnum á ári kríaði út innflutningsleyfi og fékk send leikföng frá útlöndum í vold ugum trékassa með járngjörðum. Kaup maðurinn kom sjálfur út í portið með klaufhamar. Barnagull in voru vafin í hálmstrá. Ef ég var á vettvangi spurði ég ætíð sömu spurn ingarinnar: „Hvað er í kassan­ um?“ Og leikfangasalinn svaraði, móður og másandi: „Það er mosi frá kónginum, vinur minn.“ Hann var indæll maður og minnti mig dálítið á Gissur Gullrass úr teiknimyndun­ um. Í þessari ritgerð kíki ég ofan í kassann sem hnattvæðing viðskipta­ lífsins sendi okkur á nýrri öld og spyr: Hvað er í kassanum? Er evran verðlaus mosi frá kónginum? Og hvað með efnahagsbylt inguna í Kína og stöðu Bandaríkjanna? Allt mosi frá kónginum? Á mörkuðum fyllast menn stundum óvissu og á þá rennur æðibunugang ur. Fyrirvaralaust getur eitthvert smá ræði fyllt kaupendur eða selj end ur skelfingu og upp úr því fær enginn ráðið við atburðarásina, þar til lægir aftur. Þarna gilda óræð lög mál hjarðhyggj- unnar og ógerlegt er að spá nákvæm­ lega um upphaf, um fang og endalok slíkra atburða. Við þessar aðstæður eru hagfræðingar í svipaðri stöðu og jarðfræðingar. Jarð fræðingar eru vel upplýstir um orsakir og eiginleika jarðskjálfta og hvar þeirra er helst að vænta – vegna misgengis jarðlaga og annarra þátta – en fræðingarnir geta ekki tímasett skjálftana og spáð stærð þeirra. Eigi að síður er enginn skortur á kokhraustum hagfræðingum sem allt vita. Þeir eru ósparir á hrunspár, vita nákvæmlega til hvaða úrræða á að grípa og sjá greinilega fyrir hvernig ráðvilltur markaðurinn bregst við bjargráðum af ýmsu tagi. Þetta eru kranahagfræðingarnir, sem ég nefni svo eftir erlendum hag fræðingi, vitrum og gamalreynd um, sem heimsótti Ísland nokkrum miss erum fyrir hrun. Hann spáði því að íslenska hagkerfið væri yfirkeyrt og komið að fótum fram og nefndi því til staðfestingar frum skóg bygg ingar krana á leiðinni frá Leifsstöð til Reykjavíkur. Nú hef ég slegist í leikinn; hér kemur smá skammtur af kranahagfræði. Fyrst fáein orð um horfurnar í Kína og Banda ríkjunum og síðan hugleiðingar um evruna og Evrópusambandið. Kaupmaðurinn kom sjálfur út í portið með klaufhamar. Barna­ gullin voru vafin í hálmstrá. Ef ég var á vettvangi spurði ég ætíð sömu spurningarinnar: „Hvað er í kassanum?“ Og leik fangasalinn svaraði, móður og másandi: „Það er mosi frá kóng inum, vinur minn.“ kína: púðurkerling? Undanfarna áratugi hafa Kínverjar ekki látið sér nægja að skreyta lands- lagið með byggingarkrönum; þeir hafa á einu bretti og fyrir framtíðina byggt borgir sem bíða mannlausar en rólegar eftir borgurunum – með öllu sem tilheyrir, svo sem miðbæ, úthverf­ um, einbýlishúsum, íbúðarblokkum, verslunarhúsnæði, opinberum bygg­ ing um og samgöngukerfi. Ég trúði þessu tæplega, þegar ég las frásögn um málið í erlendu stórblaði, en þarna kemst kranahagfræðin vissulega í feitt, ef satt reynist! Uppgangurinn mikli í Kína undanfarna áratugi er reistur á útflutningi og innlendri fjár festingu svo sem í samgöngum og öðr um máttar­ viðum kerfisins, stóriðju og húsnæði. Neysluútgjöldum hefur verið haldið niðri. Í Kína er hlutfall einkaneyslu af þjóðarframleiðslu um 1/3, en það er sem næst helmingur sama hlutfalls í Bandaríkjunum og um það bil 2/3 hlutfallsins í Japan og flestum ríkjum Vestur-Evrópu. Kínversk stjórnvöld hafa nýlega sett sér það markmið að auka hlut neytenda í þjóðarframleiðsl- unni til að tryggja stöðugan hagvöxt til langs tíma – en það er nauðsynlegt ef hægir á vexti útflutningsgreina. Kínverjar hafa þróað nær óskilj an - lega blöndu af sósíalísku og kapí tal- ísku hagkerfi sem vaxið hefur með ógnarhraða undanfarna áratugi. Ef Þráinn Eggertsson hagfræðingur metur hér horfurnar í efnahagsmálum heimsins fyrir Frjálsa verslun. Hann kíkir ofan í kassann sem hnattvæðing viðskiptalífsins sendi okkur á nýrri öld og spyr: Hvað er í kassanum? Er evran verðlaus mosi frá kónginum? Og hvað með efna hagsbyltinguna í Kína og stöðu Bandaríkjanna? Allt mosi frá kónginum? MOSI FRÁ KÓNGINUM? HOrfur Í EfnaHagsMáluM HEiMsins Og staða Evrunnar Þegar Greinarhöfundur, Þráinn Eggerts­ son, er prófessor í hagfræði hjá Hagfræðistofnun Háskóla Íslands og Hertie School of Governance í Berlín. Hann var um árabil alþjóðlegur heiðursprófessor við New York University og gistiprófessor við Columbia University í New York og ýmsa aðra bandaríska há skóla. Hann hefur einn ig starf ­ að hjá Max Planck­stofn un inni í Þýskalandi og verið gesta pró­ fessor við Hong Kong háskóla.
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84

x

Frjáls verslun

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Frjáls verslun
https://timarit.is/publication/282

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.