Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.03.1998, Blaðsíða 29

Tímarit Máls og menningar - 01.03.1998, Blaðsíða 29
EFÍNN ER ÆÐSTUR ALLRA GILDA ekki er hægt að miðla til ungra höfunda. Sá sem fæddist sex árum síðar í Þýskalandi, sá sem sleit barnsskónum uppúr stríðinu sér hlutina strax í allt öðru ljósi. Klofningur eins og styrjöld eða harðstjórn rýfur hið eðlilega miðlunarsamband kynslóðanna. Á tímabili voru rof af þessu tagi tíðari en áður hafði verið og áhrifa þessa gætir enn í þýskum bókmenntum. L.P.: Lítum á fyrstu tvær setningarnar í þessari frásögn: „Gærdagurinn verður það sem morgundagurinn var. Sögur dagsins í dag þurfa ekki að gerast í dag.“ Þessar tvær setningar birta í hnotskurn það sem ég leyfí mér að kalla „skáldsögulega heimspeki“ þína um mannkynssöguna. Strax í Blikktromm- utmi skrifaðirðu ekki um miðbik aldarinnar sem röð atburða, heldur óreiðu sem orsakaðist af hinum sjóðbullandi huga dvergsins Óskars. í Der Butt (Flyðrunni, 1977) tekst þér að þjappa allri mannkynssögunni, frá forsögu- legum tíma til okkar daga, saman á níu mánuði, meðgöngutíma barns. í Hundejahre (Hundaárunum, 1961) hefur maður á tilfinningunni að hálf öld sé dregin saman í myndhverfingar um hund. Og í síðustu skáldsögunni, Víðáttunni, er eins og við séum ennþá stödd í rúmlega hundrað ára gamalli skáldsögu eftir Theodor Fontane. Rétt eins og í hugarheimi hverrar mann- eskju, og þar af leiðandi í skáldverkum, væri flestum spurningum um liðna tíma enn ósvarað. Rétt eins og mannkynssagan, fortíðin, gæti aldrei orðið endanleg... G.G.: í annarri frásögn, stuttri bók sem nefnist Kopfgeburten oder Die Deutschen sterben aus (Óforml.: Fæðing út um höfuðið eða Þjóðverjarnir deyja út, 1980) ímyndaði ég mér nýtt tímaskyn, bókmenntalegt, ef svo má segja: forsamframtíð. Með þessu hugtaki langaði mig til að undirstrika að bæði sem einstaklingur og þátttakandi í mannkynssögunni liti ég svo á að hin hefðbundna röð þátíðar, nútíðar og framtíðar, þar á meðal kvíði, væri ekkert annað en þvingandi, þrúgandi tilbúningur og að eitt af því sem bókmenntirnar gætu gert væri að leysa upp og losa um tímann. Hugsanir okkar, hugleiðingar og draumar lúta heldur ekki neinni tímaröð. Löngu liðnir atburðir geta orðið svo áleitnir að þeir yfirskyggja nútímann. Fólk getur líka kviðið framtíðinni svo mjög að það hættir að sjá núveruleikann sem umlykur það. Allt blandast þetta saman, og þannig lít ég líka á mann- kynssöguna þegar ég skrifa. Sagnfræðingnum ber að safna heimildum og skrá þær og verður þar af leiðandi að vinna í tímaröð. En einnig hann áttar sig síðan á því að tiltekið tímaskeið sem hann skynjaði fyrst sem nútíma var aðeins framlenging á fortíð. í nýjustu skáldsögu minni, Víðáttan, vann ég kerfisbundið með þetta tímaskyn. Aðalpersónan mín, Theo Wuttke, sem allir kalla Fonty, er uppi samtímis á 19. og 20. öld. Hann segir setningar sem byrja TMM 1998:1 19
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132

x

Tímarit Máls og menningar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.