Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.03.1998, Blaðsíða 103

Tímarit Máls og menningar - 01.03.1998, Blaðsíða 103
„DORDINGULL HÉKK ÉG í LÆBLÖNDNU LOÉTI“ niður?) eftir tignarstiga orðanna: var fyrst ,hálfviti‘, þá ,vanviti‘, síðan ,þroska- heftur' en nú ,fatlaður‘. Samt er hann ætíð hinn sami“ (e 24). Til seinni hópsins teljast skaðvænni holdtekjur heimskunnar: þverúðarseggurinn [. . .] gengur um með augnblöðkur eins og veð- hlaupahestur og sér því aðeins í eina átt. Hann er bandingi skoðunar sem er óhult fyrir rökum. Kreddan er sá ás sem líf hans snýst um; trúin á hana gefur lífi hans gildi. [...] Dúllarinn er meinlausari þótt yfirborðsmennska hans geti oft gert manni gramt í geði. [...] Dúll- arann brestur þolinmæði til að sökkva sér svo djúpt niður í viðfangs- efnin að hann sjái þau nokkrun tíma í nýju eða frumlegu ljósi - en hefur kjafta- og skrýtluvit. Þá er hann venjulega kjölfróður um bækur. [...] Flathyggjumaðurinn er líkt og skilgetið afkvæmi ýmissa þátta nútímasamfélagsins, einkum forheimskandi fjölmiðla og þeirrar ofgnóttar margvíslegra áhrifa sem dynja nú á fólki. (e 25) Þverúðarsegginn, dúllarann og flathyggjumanninn má sjá sem fulltrúa þeirra fleðuffæða sem Kristján gagnrýnir í Lesbókar-greinunum. ,Heimska‘ þeirra er greind sem félagsleg afurð eða bundin við bresti í persónuleika. Ámælisverðari eru háðsglósurnar sem heimspekingurinn beinir að ,þroska- heftunT einstaklingum. Kristján hæðist að vafasamri upphefð ,fáráðsins‘ sem nú er lýst sem fötluðum ff emur en hálfvita. Slíkt sæmir ekki manni sem í nafhi menntunar sinnar skrifar í ,fagtímarit‘ um uppeldis- og kennslumál. Þótt erfðaefnið lúti ekki tungumálinu hafa orðin sem við notum til að skilgreina einstaklinga og hópa áhrif á sjálfsvitund þeirra og sýn okkar á þá. Hér er á ferðinni aukin siðmennt ekki kjánalegur orðhengilsháttur og sú skoðun Kristjáns að ,fáráðurinn’ sé ætíð hinn sami sýnir glögglega takmark- anir hefðbundinnar eðlishyggju. Fleðuffæðingurinn narrar þá sem ekki vita betur. Kristján vitnar í varn- aðarorð Sókratesar í Gorgíasi máli sínu til stuðnings (a257) ogíþví samhengi er fróðlegt að skoða nánar hvaða áhrif fleðulistir hafa á ,vitgrannan’ al- menning. Flaðrið „ber raunverulegan hag manna ekki á nokkurn hátt fyrir brjósti, en notar það sem þægilegast er hverju sinni sem tálbeitu fyrir heimskuna, með þeim afleiðingum að það sýnist vera ákaflega merkilegt“ (Platón 464). Þess má geta að Platón lætur Sókrates nefna fjórar megingrein- ar fleðulista í Gorgíasi, matreiðslu, mælskulist, fegrunarffæði og uppeldis- fræði. Þær hafa tekið á sig gervi raunverulegra lista, læknisfræði, réttvísi, líkamsræktar og löggjafar. Fleðuhstirnar lifa sníkjulífí á þessum listum og þannig er fegrunarffæðin „bæði meinfysin og fláráð, lítilmannleg og þýlynd og blekkir menn með magabeltum og axlapúðum, meiki, púðri og dressi, og leiðir þar með til þess að menn vanrækja hina eiginlegu fegurð sem fæst með TMM 1998:1 93
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132

x

Tímarit Máls og menningar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.