Skáldskaparmál - 01.01.1994, Page 225

Er Egilssaga „Norse“?
223
Andere wenn sie gegen die Bezeichnung jener Sprache als der islándischen ankámpfen,
lassen sich dabei, bewusst oder unbewusst, von dem Bestreben leiten, den nahezu
ausschliesslich islándischen Character der álteren nordischen Literatur in den
Hintergrund treten zu lassen, um dafiir diese sei es nun als eine spezifisch norwegische,
oder eine allgemeine nordgermanische geltend machen zu können. Gegen eine
derartige Verkehrung des Streitpunktes aber möchte ich hier schliesslich noch Verwah-
rung eingelegt haben. (bls. 50)
í Iauslegri þýðingu:
Þegar aðrir leggjast gegn því að tunga þessi sé nefnd íslenska, láta þeir vitandi eða
óvitandi stjórnast af þeirri viðleitni að dylja hið nálega al-íslenska eðli hinna fornu
norrænu bókmennta, til þess að geta í staðinn látið svo heita sem þær séu sér-norskar
eða þá almennt norðurgermanskar. En ég vil hér að endingu lýsa andstöðu minni við
slíkan öfugsnúning þessa ágreiningsmáls.
Síst var vanþörf á þessum varnaðarorðum, því að einmitt þeir sem töluðu þýska
tungu hylltust lengi vel til að innlima vorar fornu bókmenntir í sinn eiginn
menningararf. Fornsögur vorar og Eddukvæði voru þá skoðuð sem gildar heim-
ildir um forna ‘germanska’ menningu. Þannig er ein hin fyrsta yfirgripsmikla saga
íslenskra fornbókmennta, sem birtist á þýsku, hluti af ritsafni sem var upphaflega
gefið út af Hermann Paul 1891—93 og nefnist Grundriss der germanischen Philo-
logie, eða ‘Frumdrættir germanskrar málfræði’. Þessi sjálfstæði þáttur nefnist að
vísu Norwegisch-islandische Literatur, ‘Norsk-íslenskar bókmenntir’. Hann var
síðan aukinn stórlega af höfundinum, Eugen Mogk, í 2. útgáfu 1901-1909, að
miklu leyti samkvæmt hinni dönsku bókmenntasögu Finns Jónssonar sem ber
svipað heiti eins og fyrr getur. Síðar birti Andreas Heusler (1923) rit sem að
verulegu leyti fjallar um fornan norrænan kveðskap, en ritið ber það stóra nafn
Die altgermanische Dichtung.
Engu að síður gerðu Heusler og aðrir þýskutalendur sér vel ljóst hið norræna,
og þá einkum hið íslenska þjóðerni fornbókmenntanna og tungunnar. Árið 1896
birti Bernhard Kahle kennslubók í forntungunni með heitinu Altislandisches
Elementarbuch, og Heusler endurbætti hana og gaf út með sama nafni 1913.
Fornbókmenntir vorar eru fúllum fetum kallaðar Islandisch eða altisldndisch, en
ef grunur leikur á að Norðmenn eigi jafnframt nokkurn hlut í verkunum þá eru
þau einfaldlega kölluð nordisch eða altnordisch. Mikið og vandað safn íslenskra
fornsagna sem byrjað var í Þýskalandi 1892 nefnist Altnordische Saga-Bibliothek;
og Jan de Vries nefnir bókmenntasögu sína Altnordische Literaturgeschichte (1941-
42, 2. útg. 1964-67), enda er þar, auk íslenskra verka, fjallað um ýmis rit sem
sannanlega eru norsk.
Gallinn á orðinu altnordisch er sá að það getur einnig náð yfir danska og sænska
tungu og þá einnig þær — raunar heldur fáskrúðugu — bókmenntir sem á þeim
tungumálum voru skráðar á fornum u'mum. Ef nauðsyn krefst nákvæmni geta
þýðverskir þá bætt um betur og kallað rit vor westnordisch, „vestnorræn“, eða