Gripla - 01.01.2003, Page 228
226
GRIPLA
Til eru útgáfur sem höfða til fleiri en eins hóps, svo sem íslenska hómilíu-
bókin sem Andrea de Leeuw van Weenen (1993) gaf út og Konungsbók
eddukvæða (sjá ÍM III), en þær eru í senn ljósprentaðar útgáfur og stafréttar
(önnur reyndar staftáknrétt og jafnframt með texta sem prentaður er með
samræmdri nútímastafsetningu). En þótt þessar útgáfur höfði til fleiri en eins
hóps er ekki hægt að gera öllum fræðimönnum jafnt til hæfis, þó ekki væri
nema vegna kostnaðar, en jafnvel þó að til væru fjármunir til að kosta fleiri en
eina fræðilega útgáfu yrði að velja og hafna. Æskilegt væri að til væru a.m.k.
ljósprentaðar útgáfur (ljósmyndir) fyrir skriftarfræðinga, stafréttar útgáfur á
handritum fyrir málfræðinga (111:2) og útgáfur á textum með samræmdri
stafsetningu fyrir aðra fræðimenn. En þar sem fjármagn er ekki óþrjótandi
verður að ætlast til þess að útgefendur hugi að því hvaða hópum fræðimanna
þeir vilji helst þjóna, og reyni að koma til móts við þá og aðra eftir því sem tök
eru á.
Góð lausn er stafrétt útgáfa þar sem upplausn banda er auðkennd (111:2),
auk lesbrigða úr öðrum handritum og nauðsynlegra skýringa og athugasemda.
Slík útgáfa þjónar ekki aðeins þeim fræðimönnum sem eru fyrst og fremst að
hugsa um efnið, þótt hún sé seinlesin, heldur einnig málfræðingum. Hér er
farið fram á mikla vinnu af hálfu útgefenda, og einnig gerðar nokkrar kröfur
til lesenda. Ég held þessu fram þrátt fyrir áðumefnd orð Finns Jónssonar (sjá
kafla 4.5.2) um það hvemig málfræðingar notuðu útgáfur og þá miklu vinnu
sem væri lögð á setjara o.fl., en benda má á að honum fannst aldur handrits
skipta máli og að eðlilegt sé að meðhöndla elstu handrit öðm vísi en þau sem
yngri em (1931:15):
Þar sem ekki er nema um eitt handrit að ræða og það gott og gamalt, t.
d. annað eins og homilíubókina í Stokkhólmi, þá er svo að segja sjálf-
sagt, að það sje gefið út með sem mestri nákvæmni, eins og líka var
gert með nefnt handrit.39
Þótt hér hafi verið stungið upp á ákveðinni lausn er ekki víst að allir fræði-
menn séu sammála henni, t.d. hefur Kirsten Wolf haldið því fram að bilið á
milli útgáfna sem þjóna t.d. málfræðingum og bókmenntafræðingum verði
ekki brúað svo auðveldlega, eða eins og hún segir (1993:346):
39 Útgáfan á íslensku hómilíubókinni sem Finnur nefnir er útgáfa Theodors Wiséns (1872) sem
fellur í flokk 111:2.