Peningamál - 01.11.2006, Qupperneq 55

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
6
•
3
55
og hraðar. Nú virðist þurfa mun lægri stýrivexti til þess að ná mark-
miðinu en reiknað var með sl. sumar. Þótt vextir þurfi enn að hækka
samkvæmt fráviksspá má því segja að sjái fyrir endann á vaxtahækk-
unarferlinu. Þessi mikli munur undirstrikar auðvitað þá óvissu sem
jafnan ríkir um spárnar.
Að því mun koma að aðstæður skapist til að lækka stýrivexti.
Sá tími er þó enn nokkuð langt undan. Að gefnum stýrivaxtaferl-
inum sem grunnspáin gengur út frá næst verðbólgumarkmiðið ekki
á næstu tveimur árum, jafnvel þótt gengisbreytingar séu hóflegar. Þá
verður einnig að hafa í huga að þótt dregið hafi úr vexti eftirspurnar
er slíkt ójafnvægi enn til staðar í þjóðarbúskapnum að næsta víst má
telja að hratt minnkandi vaxtamunur við útlönd hefði í för með sér
verulega gengislækkun krónunnar með tilheyrandi verðbólguáhrifum.
Forsenda þess að hægt sé að lækka vexti umtalsvert án þess að fórna
verðbólgumarkmiðinu er að Seðlabankinn hafi náð tökum á verðbólgu
og verðbólguvæntingum. Það gerist tæplega nema innlend eftirspurn
dragist nægilega mikið saman til þess að hún samrýmist framleiðslu-
getu og ytri jöfnuður komist í sjálfbært horf.
Þegar verðbólguhorfur hafa batnað nægilega til þess að unnt
verði að lækka stýrivexti mun Seðlabankinn að óbreyttu taka fyrstu
skrefin af varfærni. Því hefur verið haldið fram að brýnt sé að Seðla-
bankinn lækki vexti hratt á næsta ári eða jafnvel fyrr, í því skyni m.a.
að verða fær um að auka aðhald á ný ef stórframkvæmdir hefjast árið
2008. Þessar staðhæfingar byggjast á misskilningi. Hafi vextir bankans
verið óþarflega háir í aðdraganda slíkra framkvæmda þýðir það ein-
faldlega að minni eða engin þörf verður fyrir hækkun þeirra þegar ný
fjárfestingarbylgja ríður yfir, enda hefði slík stefna skapað meira rými
fyrir framkvæmdirnar en ella. Aðhaldið er sprottið af því hversu háir
vextirnir eru á hverjum tíma en ekki af vaxtabreytingum sem slíkum.
Verðbólgumarkmiðið áfram í fyrirrúmi
Þótt verðbólguhofur hafi batnað frá miðju ári er lækkun stýrivaxta ekki
í augsýn. Eins og getið var hér að framan eru enn vísbendingar um
að stýrivextirnir þurfi að hækka nokkuð enn eigi verðbólgumarkmiðið
að nást innan tveggja ára. Sýn Seðlabankans á horfur í vaxtamálum
er því töluvert önnur en birtist í stýrivaxtaspám sumra greinenda,
sem gert hafa ráð fyrir hraðri lækkun stýrivaxta snemma á næsta ári,
jafnvel þótt það sé talið leiða til aukinnar verðbólgu síðar. Að mati
Seðlabankans væri slík framvinda með öllu óviðunandi. Markmið pen-
Mynd IX-11
Mismunandi stýrivaxtaferlar
%
Heimild: Seðlabanki Íslands.
Grunnspá
Fráviksspá með óbreyttum vöxtum
Fráviksspá með peningastefnuviðbrögðum
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
200820072006
Tafla IX-1 Útgáfudagar Peningamála og vaxtaákvörðunardagar
2006 - 2007
Vikur frá síðasta
Dagsetning vaxtaákvörðunar Greinargerð vaxtaákvörðunardegi
21. desember 2006 Fréttatilkynning 7
8. febrúar 2007 Fréttatilkynning 7
29. mars 2007 Peningamál 2007/1 7
17. maí 2007 Fréttatilkynning 7
5. júlí 2007 Peningamál 2007/2 7
6. september 2007 Fréttatilkynning 9
1. nóvember 2007 Peningamál 2007/3 8