Peningamál - 04.11.2015, Blaðsíða 10

P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
1
5
•
4
10
EFNAHAGSHORFUR OG HELSTU ÓVISSUÞÆTTIR
Bandaríkjadals hefur reynt á þolrif efnahagsreikninga í mörgum
þessara ríkja, einkum þar sem fjármálalegt ójafnvægi hefur byggst
upp undanfarin ár, og bæst ofan á lækkun hrávöru- og olíuverðs.
Væntingar um hækkun vaxta í Bandaríkjunum hafa að sama skapi
dregið verulega úr fjármagnsflæði til þeirra og aukið hættuna á bak-
slagi í brothættum efnahagsbata, sérstaklega ef vaxtahækkanir færu
saman við enn frekari hækkun Bandaríkjadals. Óvissa í alþjóðastjórn-
málum er enn nokkur og þótt hún hafi líklega minnkað á heildina
litið frá því sem hún var fyrir ári, hefur mikill flóttamannastraumur
frá botni Miðjarðarhafs skapað nýja núningsfleti. Litið lengra fram
á veginn gætu erfiðleikar við að þoka verðbólgu upp í markmið og
óhagstæð þróun í aldurssamsetningu í mörgum iðnríkjum einnig bent
til þess að alþjóðlegar hagvaxtarhorfur séu of bjartsýnar. Alþjóðlegur
hagvöxtur gæti þó orðið meiri en grunnspáin gerir ráð fyrir ef t.d. áhrif
lækkunar hrávöru- og olíuverðs á eftirspurn í helstu iðnríkjum verða
meiri en gert er ráð fyrir eða ef nýlegar eftirspurnarörvandi aðgerðir
Seðlabanka Evrópu reynast árangursríkari en talið hefur verið. Eftir
sem áður er talin meiri hætta á að alþjóðlegar efnahagshorfur séu of
bjartsýnar í grunnspánni en að þær séu of svartsýnar.
Óvissa um gengisþróun
Í grunnspánni er sem fyrr gert ráð fyrir að gengi krónunnar haldist
stöðugt út spátímann. Um þessa forsendu ríkir óvissa. Gengið gæti
orðið lægra en hér er gert ráð fyrir ef t.d. viðskiptakjör verða óhag-
stæðari. Mikil hækkun innlends launakostnaðar í kjölfar kjarasamninga
nýverið mun einnig leiða til hækkunar raungengis sem skapa mun
vaxandi þrýsting til nafngengislækkunar, sérstaklega til lengri tíma
litið.
Gengi krónunnar gæti hins vegar einnig orðið hærra en gert
er ráð fyrir í grunnspánni. Nýlega gengishækkun má að nokkru leyti
rekja til þess að efnahagsþróun hér á landi hefur verið hagfelldari en
í nágrannaríkjum og ekki er útilokað að svo verði áfram. Gengið gæti
einnig hækkað ef fjármagnsinnflæði í leit að betri ávöxtun eykst enn
frekar eða ef viðskiptakjör þjóðarbúsins batna meira en gert er ráð
fyrir í grunnspánni.
Óvissa gæti aukist tímabundið við uppgjör slitabúa
Framundan er uppgjör slitabúa fallinna fjármálafyrirtækja í tengslum
við losun fjármagnshafta. Í spánni er áætlað að uppgjörið eigi sér m.a.
stað með greiðslu svokallaðs stöðugleikaframlags sem getur valdið
verulegum breytingum á innlendum efnahagsreikningum meðan
á uppgjörinu stendur.2 Markmiðið er að beita markaðsaðgerðum
Seðlabankans þannig að uppgjörið muni ekki hafa áhrif á lausafé í
umferð eða peningamagn og þannig á aðhaldsstig peningastefn-
unnar miðað við það sem peningastefnunefnd bankans stefnir að.
Umbreytingarnar gætu hins vegar orðið það miklar að ekki takist fylli-
lega að vinna á móti þeim. Uppgjörið gæti því valdið tímabundnum
breytingum á lausafé og aðhaldsstigi sem gæti aukið óvissu tíma-
2. Sjá t.d. umfjöllun í Þorvarður Tjörvi Ólafsson (2015), „Economic analysis of capital account
liberalisation in Iceland“. Seðlabanki Íslands Sérrit (væntanlegt).
1. Vegið meðaltal staðalfráviks í hagvaxtarspám þeirra spáaðila sem
Consensus Forecasts tekur saman fyrir G7-ríkin (vegið með kaup-
máttarleiðréttri landsframleiðslu). 2. Afleitt flökt S&P500-hlutabréfa-
vísitölunnar (Chicago Board Options Exchange).
Heimildir: Consensus Forecasts, Macrobond.
Mynd I-12
Óvissa í hagvaxtarspám og flökt í
hlutabréfaverði
Janúar 2004 - október 2015
Staðalfrávik (%)
Sundurleitni í hagvaxtarspám (v. ás)¹
VIX-flöktvísitalan (h. ás)²
Vísitala
0,2
0,3
0,4
0,5
0,6
0,7
0,8
0
10
20
30
40
50
60
70
‘15‘14‘13‘12‘11‘10‘09‘08‘07‘06‘05‘04
0,9