Peningamál - 04.11.2015, Blaðsíða 61

P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
1
5
•
4
61
Skekkjur í verðbólguspám yfir lengra tímabil
Við mat á verðbólguspám til lengri tíma er horft á meðalskekkju
spánna og staðalfrávik spáskekkjunnar. Meðalskekkja sýnir meðal-
frávik spánna frá mældri verðbólgu. Meðalskekkjan gefur vísbend-
ingu um hvort bjögun, þ.e. kerfisbundið ofmat eða vanmat, er fyrir
hendi. Staðalfrávik er mælikvarði á breytileika spáskekkjunnar og þar
með óvissuna í spánni. Spáskekkjan eykst jafnan eftir því sem spáð
er lengra fram í tímann.
Tafla 2 sýnir meðalskekkju og staðalfrávik í verðbólguspám
Seðlabankans allt að fjóra ársfjórðunga fram í tímann frá árinu 1994
til og með ágústspánni í ár, þ.e. samtals í 81 spá. Samkvæmt töflunni
hefur verðbólgu verið vanspáð tvo til fjóra ársfjórðunga fram í tím-
ann og því meira sem lengra er horft fram á veginn. Meðalskekkjur
spánna þrjá og fjóra ársfjórðunga fram í tímann reyndust vera töl-
fræðilega marktækar frá núlli miðað við 5% öryggismörk sem þýðir
að spárnar voru bjagaðar niður á við. Hins vegar finnst ekki marktæk
bjögun í skekkjum í spám einn og tvo ársfjórðunga fram í tímann.
Meðalskekkjan þrjá og fjóra ársfjórðunga fram í tímann litast mikið
af reynslu áranna 2008 og 2009. Ef horft er fram hjá spám sem
gerðar eru fyrir þau ár minnkar meðalskekkjan um 0,3 prósentur þrjá
ársfjórðunga fram í tímann en um 0,4 prósentur fyrir fjóra ársfjórð-
unga. Meðalskekkjan þrjá fjórðunga fram í tímann verður einnig töl-
fræðilega ómarktæk frá núlli miðað við 5% öryggismörk en meðal-
skekkjan fjóra fjórðunga fram í tímann er enn tölfræðilega marktæk.
Frá því að verðbólgumarkmið var tekið upp í mars árið 2001
hefur Seðlabankinn birt verðbólguspár tvö ár fram í tímann og þrjú
ár fram í tímann frá mars 2007. Tafla 3 sýnir meðalskekkju og staðal-
frávik spáskekkja frá því að bankinn tók upp verðbólgumarkmið.
Samanburður staðalfrávika eins árs spáskekkju í töflu 2 annars vegar
og í töflu 3 hins vegar sýnir að staðalfrávik eins árs spáskekkja er
meira eftir að bankinn tók upp verðbólgumarkmið í samanburði við
allt tímabilið, enda hafa sveiflur í verðbólgu þar til nýlega verið mun
meiri eftir að flotgengisstefnan var tekin upp en hún var á tímum
fastgengisstefnunnar á tíunda áratug síðustu aldar.2 Einnig er rétt að
RAMMAGREINAR
Tafla 1 Verðbólguspá fyrir árið 2014
Peningamál Endanleg
Breyting frá fyrra ári (%) 2014/1 2014/2 2014/3 2014/4 útkoma
Verðbólga 2,7 2,5 2,4 2,2 2,0
Verðbólga án áhrifa óbeinna skatta 2,6 2,4 2,4 2,1 2,0
Tafla 2 Skekkjur í verðbólguspám Seðlabankans frá 1. ársfj. 1994
Einn Tveir Þrír Fjórir
% ársfj. ársfj. ársfj. ársfj.
Meðalskekkja 0,0 -0,2 -0,6 -1,0
Staðafrávik 0,6 1,6 2,2 2,5
Tafla 3 Skekkjur í verðbólguspám Seðlabankans frá 2. ársfj. 2001
Fjöldi mælinga Meðalskekkja (%) Staðalfrávik (%)
Fjórir ársfjórðungar fram í tímann 52 -1,2 2,7
Átta ársfjórðungar fram í tímann 48 -2,1 3,9
Tólf ársfjórðungar fram í tímann 22 -1,1 2,1
2. Sjá umfjöllun í skýrslum Seðlabankans, „Peningastefnan eftir höft“, Sérrit nr. 4, og „Val-
kostir Íslands í gjaldmiðils- og gengismálum“, Sérrit nr. 7 (kafla 3, 4 og 12).