Skírnir - 01.01.1951, Blaðsíða 12
10
Sigurður Nordal
Skímir
sannfærast. Ekki er nema réttlátt að geta þess, að í þeirri rit-
gerð voru nýjar athuganir og röksemdir, sem voru enn greini-
legri en þær, sem áður voru komnar fram. Nú geta menn
undrazt, að Bjöm M. Ólsen skyldi ekki hafa veitt sumu af
því athygli fyrr. En því er til þess að svara, að aðrir menn
höfðu aldrei komið auga á það. Og svo er um margt, að það
virðist auðsætt, þegar á það hefur verið bent. Finnur sneri
nú alveg við blaðinu og lét ekki, fremur en hann var van-
ur, sitja við orðin tóm, heldur gaf þegar Þórðarbók út í heilu
líki árið eftir, 1921,. og tók efnisröð Melabókar upp í nýrri
Landnámuútgáfu, 1925. Hér skal ekki út í það farið, hvort
Finnur hélt með öllu vel á hinum nýju skoðunum sínum,
fremur en ástæða er til þess að geta um þau atriði, sem telja
má úrelt í ritgerðum Bjöms M. Ólsens. Ekki er heldur sagt
frá sinnaskiptum Finns sem neinum úrslitadómi. Þau em ein-
ungis talandi tákn þess, að þarna var ekki lengur hægt að
spyrna móti broddunum.
Nú mun óhætt að telja samband Landnámugerðanna nógu
rækilega athugað til þess, að því verði ekki héðan af hmndið,
að efnisröð Melabókar sé hin upphaflega og við hana verði
yfirleitt að styðjast eftir föngum, þegar gera skal sér hug-
mynd um elztu gerðina. En hvað um hlut Axa fróða í Land-
námu? Niðurstaða Bjöms M. Ólsens um það efni er að vísu
ekki órengd, enda mun verða torvelt að finna um það úrslita-
rök af þeim heimildum, sem kostur er á. En sumir þeirra
fræðimanna, sem síðast hafa um þetta fjallað, einkanlega
þeir Barði Guðmundsson og Jón Jóhannesson, hafa eindregið
tekið undir það og leitt að því ný rök, að Ari muni vera
aðalhöfundur elztu Landnámabókar, — og það er trúa mín,
að ekki verði héðan af alveg horfið frá þeirri skoðun í ein-
hverri mynd.
Landnámu-rannsóknir Björns M. Ólsens em því gott dæmi
þrautseigju í rannsóknum, sem uppsker laun sín að lokum.
Þær em dæmi þess, að ekki aðeins sjálfar rannsóknirnar
heimta mikla þolinmæði, heldur biðin eftir því, að þær verði
athugaðar, dæmdar og viðurkenndar. En þær sýna líka ann-