Sagnir - 01.06.2013, Blaðsíða 153

154
til að örva söfnunina eftir fyrstu
viku hennar. Fréttir af stríðinu voru
vissulega ákveðinn hvati en auk þess
skrifuðu dagblöðin á hvet jandi hátt
um Finnlandssöfnunina og birtu nær
daglega söfnunarlista. Í blaða viðtali
í lok desember 1939 mat guð laugur
rósin kranz, ritari norræna félags ins,
örlæti þjóðar innar svo að henni fyndist
sem hún „[tæki] sjálf þátt í landvörnum
[Finnlands] með hinum glæsilegu
hetjum“ finnska hersins á vígvellinum.50
For svars menn rauða krossins túlkuðu
gjaf mildina sem „fullnægingu á sam-
úðar þörf“ hvers manns „sem með
rjettu ber Íslendingsnafn.“51
af vitnisburði samtímamanna af
dæma var hér sannarlega um tilkomu-
mikla söfnun að ræða enda varð Finn-
lands söfnunin stærsta fjár söfnun
sem farið hafði fram á Íslandi. Þetta
vekur enn fremur athygli í ljósi erfiðra
aðstæðna í atvinnu- og efna hagslífi.
til samanburðar má nefna að aðeins
söfnuðust rúmar 48 þúsund krónur til
þurfa fólks í reykjavík í Vetrar hjálpinni
fyrir jólin 1939 á meðan yfir 100 þúsund
krónur söfnuðust til Finnlands á sama
tímabili.52 Í því samhengi má einnig
geta þess að Finnlandssöfnunin nam
rúmlega þreföldum hæsta vinningi
Happ drættis Háskólans en fyrir þá
upp hæð var hægt að fá stórt steinhús í
reykjavík.53 Uppfært til verðlags ársins
2012 á grunni vísitalna nam Finnlands-
söfnunin um 33 milljónum króna.
Finnlandssöfnunin var jafnframt
fyrsta fjár söfnunin sem náði verulega út
til sveita landsins. Um 77% af heildar-
upphæðinni safnaðist utan reykjavíkur
og nemur það 1,54 krónu á hvern íbúa
lands byggðarinnar miðað við 1,09 krónu
á hvern reykvíking. Um 60% safnaðist
í dreif býli utan kaupstaða landsins.54
Vart kemur á óvart að hæsta upphæðin
safnaðist í reykjavík eða um 40 þúsund
krónur og þar á eftir fylgdu akureyri og
siglu fjörður. Áberandi minnst safnaðist
aftur á móti í Vestmannaeyjum eða
um eitt þúsund krónur og því næst í
Vestur-Húna vatnssýslu og á Ísafirði. Ef
söfnunar tölur eru skoðaðar með tilliti til
íbúa fjölda kemur í ljós að hlutfallslega
safnaðist mest á siglufirði. Þar í bæ
söfnuðust 3,08 krónur á hvern íbúa
en Dalamenn og akureyringar voru
einnig áberandi hátt yfir meðallagi. Í
Vestmanna eyjum nam upphæð á hvern
íbúa aðeins 30 aurum og munaði því
rúmum tveim krónum á hvern mann á
siglu firði og í Vest mannaeyjum.55 Það
liggur ekki fyrir hvað skýrir þennan
mikla mun. Forkólfar rauða kross ins
töldu velgengni söfnunar innar á siglu-
firði liggja í persónu legum kynnum sigl-
firðinga af Finnum en niður stöðurnar
eru einnig athyglis verðar í ljósi þess
að bærinn hafði verið eitt helsta
vígi kommúnista og síðar sósíalista-
flokksins.56 Það ber þó að fara varlega
við túlkun á slíkum meðal tal stölum.
rausnar legt framlag eins auðmanns gæti
hafa lyft meðal tali fámennra byggðalaga
úti á landi umtals vert.
Dropi í hafið
stærstur hluti söfnunarfjár Finn lands-
söfnunarinnar, hvort sem var í formi
peninga eða vara, barst Finnum ekki
fyrr en að stríðinu loknu. Hjálpin
hlýtur þó að hafa komið að gagni því
neyð þeirra var tals verð vegna stríðs-
skaða og fólks flutninga í kjölfar friðar-
samninganna.57 Það er erfitt að átta sig
á nákvæmu hlutfalli íslensku söfnunar-
Vor2013-A5-288+4bls-BN.indd 154 6/5/2013 5:20:16 PM