Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.09.1998, Qupperneq 66

Clarence E. Glad
er um baksviðstexta, t.a.m. texta sem birta apokalyptískar hugmyndir, speki-
hugmyndir og hellenískar hugmyndir um eilíft líf og fullkomnun. Að lokum
er fjallað um merkingarsvið upprisunnar í samtímanum og spurt hvort hægt
sé að lesa hina fornu texta og heimfæra þá á okkar aðstæður. Spurt er hvemig
menn tjá upprisuhugmyndir og hvernig slík tjáning tengist sannfæringu þeirra
og lífsspurningum.
Samhliða textalestri úr Nýja testamentinu er þannig málfar upprisunnar í
sögu og samtíð sérstaklega kannað. Áherslan í þeim áföngum sem fjallað hafa
um stef í guðfræði Nýja testamentisins hefur verið á hugtök sem eru talin
mikilvæg fyrir boðskap og innihald textanna og tengjast jafnframt tilvistar-
spurningum nútímalesenda. Hins vegar er erfitt að komast hjá þeirri ályktun
að hugtökin sem fjallað er um séu valin í ljósi fyrri skilnings á því hvert hið
eiginlega viðfangsefni Nýja testamentisins sé.
Jón Sveinbjörnsson hefur tengt þýðingarstörf sín við námsgreinina
Guðfræði Nýja testamentisins. Að þessu leytinu til hefur hann nokkra sérstöðu
á alþjóðavettvangi. Litið er á stefin sem merkingarsvið.2S Sem slík eru þau
tengiliður milli fortíðar og samtíðar er gera mönnum kleift „að búa til nýjan
texta“ sem nútímalesandinn skilur. Jón hefur sérhæft sig í þýðingaraðferð
Eugene A. Nida. Sú aðferð er nátengd málmyndunarfræði Noam Chomsky.
Heimspekilegar forsendur beggja er að algildar kjarnasetningar ólíkra mála
birta sammannlega þætti merkingar.29 Slíkir þættir tryggja bæði að hægt sé
að þýða úr einu máli yfir á annað og að lesendur geti skilið texta ólíkra mál-
og menningarsvæða. Aðferð Nida gerir þannig fræðimönnum kleift á
hlutlægan hátt að brúa bilið milli frumtexta og viðtökutexta. Aðferðin á að
afklæða frumtextann og formeinkenni hans og semja nýjan texta óháðan
einkennum frumtextans. Forsendan er að form frumtextans sé hluti af goð-
sagnarveruleika liðins tíma sem nauðsynlegt er að afklæða áður en hægt er
að klæða textann nýjum búningi sem nútímalesandi fær ráðið við og skilið.
Markmiðið er að þýðingin hafi sem líkust áhrif á nútímalesendur og ætla
má að frumtextinn hafi haft á upphaflega lesendur. Þótt við höfum takmark-
aðar upplýsingar um félagslegar aðstæður manna á 1. öld e.Kr. birta textarnir
sammannlega þætti sem gera lesendum kleift að setja sig inn í hugsanir og
viðhorf þeirra og brúað bilið milli kynslóða og alda. Til þess að geta nálgast
28 Þegar fjallað hefur verið um hugtök sem merkingarsvið hefur Jón notast við orðabókina
Greek-English Lexicon ofthe New Testament based on Semantic Domains I-II (New York:
United Bible Societes, 1988) eftir Johannes P. Louw og Eugene A. Nida (ritstj.). Orðabók
þessi er einn afraksturinn af áratuga langri vinnu Nida að þýðingarrannsóknum.
29 Sjá Clarence E. Glad, Eugene A. Nida. Merking og þýðingar. B.A.-ritgerð í heimspeki.
Háskóli íslands, 1983.
64