Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.09.1998, Side 88

Einar Sigurbjörnsson
í framhaldi þessara orða ræðir Lúther um kenninguna um réttlætingu af
trú. En niðurlag þess hluta bréfsins sem fjallar um þessa spurningu er þetta:
Það er málefnið sjálft sem krefst þess að maður segi: Trúin ein réttlætir. Þýsk tunga
krefst þess einnig að vér tölum þannig. Auk þess er ég studdur dæmum heilagra
feðra. Svo er það líka sú hætta sem fólk er statt í sem knýr oss, til þess að fólk
haldi ekki áfram að hanga í verkum sínum og villist þannig frá trúnni og týni
Kristi. Hættan er sérstaklega mikil nú á dögum þegar menn hafa vanist svo við
verkin að það verður að rífa þá frá þeim. Þess vegna er það ekki aðeins rétt heldur
beinlínis nauðsynlegt að vér segjum hátt og skýrt: Trúin ein frelsar án allra verka.
Eg sé mest eftir því að hafa ekki bætt við orðunum allir og sagt: An allra verka
og alls lögmáls til þess að þetta megi hljóma eins skýrt og framast er unnt. Þess
vegna mun þetta áfram standa í mínu Nýja testamenti og þó að allir asnar páfans
verði óðir, mun þeim ekki takast að taka það frá mér. Látum þetta nægja í bili.
Ef Guð lofar mun ég síðar fjalla um þetta í riti um réttlætinguna.
IV
Þannig lauk Lúther greinargerð sinni fyrir orðnotkun í 3. kapitula Rómverja-
bréfsins. Rit það um réttlætinguna sem hann lofar í lokin, skrifaði hann ekki.
Hins vegar kom árið 1535 út stóra skýringarrit hans við Galatabréfið þar sem
kenningin um réttlætingu af trú skipar höfuðsess.
Að síðustu er fróðlegt að líta á, hvernig þeir ritningarstaðir sem Lúther
gerir að umræðuefni hafa verið þýddir á íslensku. Oddur þýðir umræddan stað
í Rómverjabréfinu. Það er greinilegt að hann þýðir ekki samkvæmt texta
Lúthers heldur að líkindum beint úr latínu, en versið hljóðar hjá honum á þessa
leið:
Því að vér höldum manninn réttlætast án lögmálsins verka fyrir trúna.
Sama gildir um Matteusartextann (Mt 12.34) sem Oddur þýðir á þessa leið:
Því að munnur mælir af gnægð hjartans.
Þessum textum var hins vegar breytt með Þorláksbiblíu til samræmis við
þýðingu Lúthers. Þar hljóða textarnir á þessa leið:
Svo höldum vér nú að maðurinn verði réttlátur án lögmálsins verka, fyrir trúna
alleina.
Það sem hjartað er fullt af, það flýtur út af munninum.
Kveðja engilsins hjá Lúkasi er líka áhugaverð í ljósi orða Lúthers. Oddur
þýðir samkvæmt latínunni: „Heil sért þú náðarfulla.“ Þeirri þýðingu er ekki
86