Skagfirðingabók - 01.01.1967, Blaðsíða 97
MÁNAÞÚFA OG TRÖLLA—LÖGRETTA
Nú er það staðreynd, að mörg örnefni á landi hér hafa varðveitzt
í minnum fólks í nærliggjandi byggðum, þótt oft sé þeirra örnefna
lítt getið í öðrum heimildum en Landnámabók. Þannig er þessu farið
með Mánaþúfu. Mánaþúfunafnið hefur allt frá landnámsöld geymzt
í vitund og minni íbúanna á Skaganum, þótt hinum „hálærðu" fræði-
mönnum hafi ekki fundizt ómaksins vert að leita fróðleiks um það hjá
„búandkörlum" þar.
Fyrir nokkrum árum átti ég tal um það við Stein hreppstjóra
Sveinsson á Hrauni á Skaga, hvar Mánaþúfa væri, en hann og lang-
feðgar hans eru fæddir og uppaldir á Út-Skaganum. Steinn var fljótur
að svara því. Hann sagði, að Mánaþúfa vceri hcesti og austasti hóllinn
á Ketubjörgum.
Steinn hreppstjóri var prýðilega greindur maður, fróður um margt
og minnugur. Hann var líka grandvar maður, sem ekki vildi vamm sitt
vita í neinu og fór því ekki með annað en það, sem hann vissi, að var
rétt.
Síðar hef ég spurt fleiri menn, sem fæddir eru og uppaldir þar út-
frá, um þetta, og þeim hefur öllum borið saman við Stein hreppstjóra
um það, hvar Mánaþúfa væri. Þetta örnefni hafa einmitt íbúar byggð-
arinnar þarna varðveitt kynslóð eftir kynslóð allt fram á þennan dag.
Ef til vill segja nú einhverjir, að það, sem Skagamenn segja um
Mánaþúfu, sé „ekkert annað en munnmæli," sem ekkert mark sé
takandi á. En hvað eru munnmæli? Það var ekki venja á fyrri öldum -
og er jafnvel ekki enn - að skrifa allt niður jafnóðum og það gerðist.
Þá var ísland ekki orðið skrifstofuveldi (bureaukrati). Þá gengu menn
ekki með þá firru, að allt yrði að standa skrifað til þess að taka mætti
það trúanlegt. En hafa menn athugað það, að jafnvel sjálf Landnáma-
bók varðveittist í full 200 ár í minni og „munnmælum" þjóðarinnar,
áður en hún var skráð á blöð? Þó er hún enn í dag talin eitt áreiðan-
legasta sagnarit okkar, sem enginn hefur enn leyft sér að vefengja.
Það mætti því ætla, að heiti á stöðum, sem kynslóðirnar höfðu dag-
lega fyrir augum, hefðu ekki síður geymzt í minnum fólks, sem bjó
nálægt þeim. Þannig er því einmitt farið með Mánaþúfuörnefnið.
95