Jökull - 01.12.1988, Page 17

borealskeiði og í samræmi við geislakolsaldur
Búðaraðarinnar.
Það er athyglisvert á hve þröngt aldursbil allar
aldursgreiningamar á Suðurlandi falla. Hæsta sjáv-
arstaða í ísaldarlok við Island virðist hafa orðið á
Alleröd eða fyrr. I Borgarfirði eru hæstu strandlínur
frá eldra-dryas eða jafnvel Bölling (Olafur Ingólfs-
son 1987). Suðurlandsundirlendi ætti að hafa verið
undir sjó mest allan síðjökultímann, hafi það á annað
borð verið jökullaust þá. Allmargar aldursgreining-
ar voru gerðar vítt og breitt um Suðurland í leit að
setlögum frá síðjökultíma (Lu-2405, Lu-2406, Lu-
2596, Lu-2597, Lu-2598 og Lu-2600), en eins og
sést á töflu II gáfu þær allar svipaðar niðurstöður.
Meginniðurstaðan er sú að allt sjávarsetið sé mynd-
að á 1.100 árum milli 10.100 og 9.000 BP. Aðgengi-
legasta skýringin á þessu er sú að Suðurlandsjökull-
inn hafi hulið landið að mestu eða öllu leyti á
yngra-dryas og sópað öllu eldra seti út í hafsauga og
jafnframt komið í veg fyrir að sjávarset settist til þar
til í blálok yngra-dryas.
Þessar niðurstöður eru í samræmi við ýmsar vís-
bendingar sem fram hafa komið á síðustu árum við
rannsóknir á jarðlögum frá síðjökultíma og nútíma á
ýmsum stöðum á landinu. Þær rannsóknir benda til
mun meiri útbreiðslu jökla í ísaldarlok en gert hefur
verið ráð fyrir hingað til. Arni Hjartarson (1987) og
Andersen o.fl. (í prentun) hafa aldursgreint skeljar úr
Fossvogslögunum í Reykjavík. Þær reyndust vera
um 11.000 ára BP eða frá Alleröd stigi en ekki frá
Eem hlýskeiðinu eins og áður var talið. Þeir komust
einnig að þeirri niðurstöðu að jökull hafi gengið út
fyrir núverandi strönd á Reykjavíkursvæðinu eftir
11.000 BP og að Álftanesgarðurinn, sem lengi hefur
verið talinn einkennisjarðmyndun eldra-dryas stigs-
ins á Islandi, sé í raun frá yngra-dryas eða preboreal.
Ólafur Ingólfsson (1985, 1987) telur að í Borgar-
firði hafi jökull teygt sig út fyrir núverandi strönd
meira eða minna allt tímabilið 12.000 - 10.300 BP.
Þar eru einnig merki um tvær jökulframrásir sem
samsvara í stórum dráttum eldra- og yngra-dryas
stigunum í norðvestur Evrópu. Hann telur einnig að
jökuljaðarmyndanir í Borgarfjarðardölum sem taldar
hafa verið frá eldra-dryas séu frá preboreal (Ólafur
Ingólfsson, í prentun).
Halldór G. Pétursson (1986) telur að síðustu jökl-
ar hafi ekki horfið af Melrakkasléttu fyrr en fyrir um
10.000 BP, en áður var talið að þeir hefðu verið
horfnir þaðan fyrir 12.000 BP (Þorleifur Einarsson,
1979)
Hreggviður Norðdahl og Hjort (1987) komust að
sams konar niðurstöðum í Vopnafirði og telja að
jöklar hafi skriðið þar út dali á yngra-dryas.
Aldursgreining á sýni undan Þjórsárhrauni við
Búðafoss (Lu-2601) sýnir að það er 7.800 ára BP.
Um Búðaröðina segir þessi greining ekki annað en
að á þessum tíma voru leifar ísaldarjökulsins yfir Is-
landi horfnar af upptakasvæði hraunsins á slóðum
Veiðivatna og sjór kominn niður fyrir núverandi
mörk við ströndina. 1.800 árum áður hafði jökullinn
staðið við Búðaröðina 80 - 100 km sunnar og vestar,
við 100 m hærra sjávarborð. (Á.H.)
JÖKULL, No. 38, 1988 15