Jökull - 01.12.1999, Síða 45

ÁGRIP
Flókin mynstur misgengja og bergganga einkenna
rofinn hraunlagastafla Borgarfjarðar. Höggun og
margbreytilegt jarðhnik innan þriggja gosbelta hafa
markað þetta svæði á löngum tíma. Elstu jarðlög-
in, neðan Hreðavatnsmislægisins, urðu til innan Snæ-
fellsnes rekbeltisins fyrir 6-15 milljónum ára. Yngri
hraunin, ofan mislægisins, tilheyra aftur á móti
Reykjanes-Langjökuls rekbeltinu, sem í dag er oft-
ast kallað vestara gosbeltið, en þar hófst gosvirkn-
in fyrir um 6 milljón ára og Snæfellsnes jaðarbelt-
inu, sem er allt að tveggja milljón ára gamalt. Mæld
voru sex snið utan helstu megineldstöðva svæðisins.
Neðsti hluti sniðanna hefur legið á allt að 1300-1500
m dýpi þar sem stilbít, sem myndast á u.þ.b. 800-1700
m dýpi, er til staðar neðan mislægisins. Mælingar
á 158 berggöngum, 122 misgengjum og 58 skriðrák-
um sýna að siggengi eru algengust beggja vegna and-
hverfuássins í ofanverðum Borgarfirði. Sniðgengi eru
þó líka til staðar. Flest misgengin hafa VNV-ASA og
NNA-SSW stefnu en flestir bergganganna stefna N-S
og NNA-SSW. Mælingarnar gefa til kynna að NNA
misgengin, sem liggja samsíða og eftir gosbeltunum,
hafa verið virk frá því snemma á tertíer, þar sem gos-
beltaflutningurinn og ferging vegna upphleðslu hafa
ekki breytt halla þeirra. Halli og lóðrétt færsla mis-
gengja, tíðni og halli ganga og þverbrot benda til þess
að sprungukerfið sé myndað í nokkrum fösum. Þrátt
fyrir að einstaka tektónískir atburðir hafi ekki verið
nákvæmlega aldursákvarðaðir þá má af mótum ganga
og misgengja sjá að N-S, NNA-SSV og NV-VNV brot
eru elst. Sniðgengi fylgdu síðan í kjölfar siggengja
og hefur þessi þróun endurtekið sig á mismunandi
tímum.
REFERENCES
Aronson, J. L. and K. Sæmundsson 1975. Relatively old
basalts from structurally high areas in central Iceland.
Earth Planet. Sci. Lett. 28, 83-97.
Bergerat, F., J. Angelier and T. Villemin 1990. Fault sys-
tems and stress patterns on emerged oceanic ridges: a
case study in Iceland. Tectonophysics 179, 183-197.
Bjamason, I. Th., R Cowie, M. H. Anders, L. Seeber and C.
H. Scholz 1993. The 1912 Iceland earthquake rupture:
Growth and development of a nascent transform system.
Bull. Seismol. Soc. Am. 83, 416M35.
Einarsson, P., F. W. Klein and S. Bjömsson 1977. The Borg-
arfjörður earthquakes of 1974 in west Iceland. Bull.
Seismol. Soc. Am. 67, 187-208.
Einarsson, P. 1979. Seismicity and earthquake focal mech-
anisms along the Mid-Atlantic plate boundary between
Iceland and the Azores. Tectonophysics 55, 127-153.
Einarsson, P. and J. Eiríksson 1982. Earthquake fractures in
the districts Land and Rangárvellir in the South Iceland
Seismic zone. Jökull 32, 113-120.
Einarsson, P. 1991. Earthquakes and present-day tectonism
in Iceland. Tectonophysics 189, 261-279.
Flóvenz, Ó. G. and K. Gunnarsson 1991. Seismic crustal
structure in Iceland and surrounding area. Tectono-
physics 189, 1-17.
Forslund, T. and A. Guðmundsson 1992. Structure of Ter-
tiary and Pleistocene normal faults in Iceland. Tectonics
11,57-68.
Franzson, H. 1978. Structure and petrochemistry of the
Hafnarfjall-Skarðsheiði central volcano and the sur-
rounding basalt succession, western Iceland. Univer-
sity of Edinburgh, Scotland, Ph.D. Thesis, 264 pp.
Friðleifsson, G. Ó. 1983. The geology and the alteration
history of the Geitafell central volcano, Southeast Ice-
land. University of Edinburgh. Ph.D. Thesis, 371 pp.
Grellet, B. 1983. Rðle et influence du contexte géody-
namique sur les structures et l'évolution des rifts, ex-
emples de l'Islande et des Afars. Bull. Centres Rech.
Explor.-Prod. Elf Aquitaine 1, 1, 191-200.
Guðmundsson, A. 1992. Formation and growth of normal
faults at the divergent plate boundary in Iceland, Terra
Nova 4, 464M71.
Guðmundsson, A. 1995. Infrastructure and mechanics of
volcanic systems in Iceland. J. Volcanol. Geotherm.
Res. 64, 1-22.
Guðmundsson, A. 1996. Geometry, displacements anddriv-
ing stresses of seismogenic faults in Iceland. Seismol-
ogy in Europe, XXV General Assembly, 9-14 Septem-
ber 1996, Reykjavík, Iceland, 193-198.
Guðmundsson, A. and K. Báckström 1991. Structure and
development of the Sveinagja graben, Northeast Ice-
land. Tectonophysics 200, 111-125.
Helgason, J. and M. Zentilli 1985. Field characteristics
of laterally emplaced dikes: Anatomy of an exhumed
Miocene dike swarm in Reydarfjörður, eastern Iceland.
Tectonophysics 115, 247-274.
Jakobsson, S. P. 1972. Chemistry and distribution pattern of
recent basaltic rocks in Iceland. Lithos 5, 365-386.
JÖKULL, No. 47 43