Tímarit UNIFEM - 01.01.2004, Qupperneq 61

Konur eru 50% smitaðra í heiminum.
Konur eru fyrstar til að hugsa um sjúka og deyjandi, en síðastar til
að fá lífsnauðsynlega læknismeðferð.
Í löndum sunnan Sahara eru konur 57% alnæmissmitaðra.
Ungar stúlkur smitast mjög fljótt eftir að þær byrja að stunda kynlíf.
Rannsókn í Zambíu sýndi fram á að 18% ungra stúlkna greindust
HIV-jákvæðar á innan við ári eftir að þær misstu meydóminn.
Að hugsa um eyðnismitaða ættingja og vini tekur 60% af tíma ungra
stúlkna og kvenna sem þær eyddu áður í önnur heimilisstörf.
Á árinu 2001 voru 35 milljónir manna með HIV/alnæmi og árið
2003 var talan komin upp í 38 milljónir. Sama ár dóu um 3 millj-
ónir af völdum sjúkdómsins.
Meira en 20 milljónir manna hafa látist af völdum alnæmis síðan
fyrst varð vart við sjúkdóminn árið 1981.
Á síðasta ári dóu um 1,3 milljónir kvenna úr alnæmi.
Um 16,4 milljónir kvenna um allan heim eru með HIV/alnæmi.
Í löndum sunnan Sahara eru unglingsstúlkur fimm sinnum líklegri
en unglingsdrengir til að smitast. Unglingsstúlkur smitast ekki af
drengjum á sama aldri, heldur eldri mönnum.
Meira en 14 milljónir barna undir 15 ára aldri eru munaðarlaus
vegna HIV/alnæmis.
Í Zimbabve var gerð rýnihópakönnun sem leiddi í ljós að konur
voru 77,6% þeirra sem fengu minni tekjur eftir að þær greindust
með HIV/alnæmi.
Rannsókn UNIFEM í Senegal leiddi í ljós að ef konur fengju
aðgang að kvensmokkum, þjálfun í notkun þeirra og þjálfun í
samræðutækni (negotiation skills) gátu 80% þeirra varið sig gegn
óöruggu kynlífi.
Í Úganda, þar sem flest forvarnaverkefni gegn HIV/alnæmi
eru framkvæmd, fækkaði smitum meðal menntaðra kvenna um
helming á árunum 1995-1997.
A› hafa áhrif á löggjafarvald og stefnumótun me› flví
a› taka mi› af alfljó›legum sáttmála um afnám mis-
réttis gegn konum (CEDAW) og auka flannig jafnrétti
kynjanna og völd kvenna og draga úr neikvæ›um vi›-
horfum sem HIV-smita›ar konur, og konur sem eiga á
hættu a› smitast, flurfa a› glíma vi›.
A› s‡na fram á a› kynjami›u› flróunarverkefni geta
skapa› grundvöll til a› bæta forvarnir gegn HIV/al-
næmi, og me›fer› og umönnun smita›ra sem bæ›i
dregur úr áhrifum faraldursins og breytir félagslegum
tengslum milli kynjanna.
A› efla flátttöku ey›nismita›ra kvenna og kvenna sem
eiga á hættu á a› smitast í samfélaginu. Tryggja ver›ur
a› flær taki flátt í ákvar›anatöku og flróun stefnu og
verkefna sem snúast um HIV/alnæmi.
A› vera í samstarfi vi› stofnanir Sameinu›u fljó›anna og
sjá til fless a› kynjajafnrétti og mannréttindi kvenna séu
samflætt öllum verkefnum, stefnumótunum og áætlunum
sem snúa a› HIV/alnæmi.
A› styrkja frjáls félagasamtök, stjórnvöld og stofnanir
Sameinu›u fljó›anna til a› flau taki tillit til kynjasjónar-
mi›a og mannréttinda kvenna í baráttu sinni gegn HIV/
alnæmi. Sérstök athygli er vakin á hlutverki kvenna sem
umönnunara›ila og a›stæ›um unglingsstúlkna og ungra
kvenna.
A› halda áfram a› standa vör› um mannréttindi kvenna
og fjárhagslegt öryggi fleirra og tryggja a›gang kvenna
a› ákvar›anatökuferli og völdum í samfélögum sem hafa
or›i› illa úti vegna alnæmisfaraldursins.
UNIFEM starfar eftir áætlun sem leggur grunninn a› fleim fjölda verkefna sem sjó›urinn styrkir og ætla› er a› auka
áhrif kvenna í samfélögum, koma í veg fyrir alnæmissmit og milda áhrif HIV/alnæmis á konur. Áætlunin hefur sex
meginmarkmi›:
Vi›brög› UNIFEM
1
2
3
Staðreyndir eftir löndum
Í Nígeríu, Senegal, Rúanda, Kenía, Zimbabve, Tælandi, Kambódíu,
Indlandi, Brasilíu og Hondúras vinnur UNIFEM að því að endurskoða
löggjöf og stefnu landanna hvað snertir forvarnir gegn HIV/alnæmi og
umönnun og meðferð sjúkra. Verið er að móta áætlanir sem taka mið
af aðstæðum og stöðu kvenna hvað varðar HIV/alnæmi og sem munu
auka skilning stefnumótandi aðila á áhrif HIV/alnæmis á konur.
Á Indlandi stendur UNIFEM fyrir því að koma kynfræðslu inn í
stundaskrá skólanna og veitir unglingum ráðgjöf. UNIFEM hvetur
einnig til umræðna milli stjórnvalda og verkalýðsfélaga um nauðsyn
þess að skapa kynjajafnrétti í þjóðfélaginu til að hægt sé að hamla
útbreiðslu HIV/alnæmis.
UNIFEM heldur úti heimasíðunni www.genderandaids.org þar sem
HIV/alnæmi er skoðað í kynjafræðilegu ljósi.
Í samstarfi við áætlun SÞ gegn alnæmi (UNAIDS) og Mannfjöldasjóð
SÞ (UNFPA) hefur UNIFEM þróað þjálfunaráætlun sem er notuð um
allan heim við að þjálfa fólk á vettvangi um kynjafræði, HIV/alnæmi
og mannréttindi. Þjálfunaraðferðir UNIFEM hafa verið kenndar í
háskólastofnunum víða um heim.
UNIFEM um allan heim
Staðreyndir um HIV/alnæmi
Lönd sunnan Sahara eru verst stödd hvað varðar HIV/alnæmi. Þar hafa
17 milljónir manna látist og næstum 30 milljónir eru smitaðar, þar af
eru 15 milljónir konur.
Í Botswana, Lesotho, Swasiland og Zimbabve er þriðji hver fullorðinn
einstaklingur smitaður.
Í löndum við Karabíska hafið er einn af hverjum 50 smitaður, en á því
svæði er ástandið verst á eftir löndunum sunnan Sahara.
Í Asíu eru Kambódía, Myanmar og Tæland verst stödd hvað varðar
HIV/alnæmi.
Í Asíu býr um 60% mannskyns og er víst að alnæmisfaraldur þar hafi
mikil og slæm áhrif á heimsmælikvarða.
Í Austur-Evrópu og Mið-Asíu fjölgar smituðum mjög hratt, einkum
meðal þeirra sem stunda vændi og nota eiturlyf.
36
35
3
4
60 61