Þjóðmál - 01.03.2015, Blaðsíða 89
88 ÞJÓÐMÁL VOR 2015
sem. þau. nefndust. —. gjaldeyrishöft,. inn-
flutn.ingshöft,. fjárfestingarhöft,. verð.lags-
höft .. Pólitískt. skipaðar. nefndir. úthlut.uðu.
leyfunum. og. ákváðu. hvað. mætti. flytja.
inn,. hvaða. framkvæmda. mætti. stofna. til.
og.á.hvaða.verði.mætti.selja.vörur ..Spill.ing.
grass.eraði. og. svartamarkaðsbrask .. Vöru-
skort.ur. og. biðraðir. voru. daglegt. brauð ..
Þetta. eru. augljóslega. ekki. þau. fjármagns-
höft. sem. almenningur. þekkir. fyrst. og.
fremst.af.afspurn. í.dag ..Höft.þessara. tíma.
gegn.um.sýrðu. daglegt. líf. fólks. og. sugu.
mátt.inn. úr. öllum .. Þess. aðdáunarverðara.
er. að. menn. eins. og. Óskar. skyldu. reyna.
að. stunda. sjálfstæðan. verslunarrekstur. í.
þessu. umhverfi .. Því. það. voru. ekki. bara.
höftin.og.verðlagseftirlitið.heldur.allskonar.
klíkuskapur. og. stjórnlyndi. sem. einnig. var.
við.að.eiga .
Árásir.á.kaupmenn
.
Það. blasir. við. að. þetta. umhverfi. hefur.
gert. Óskar. pólitískan. og. hann. upplifði.
miklar. árásir. á. kaupmenn .. Þær. voru. af.
stéttarlegum. toga. en. eru. líklega. að. mestu.
þagnaðar. í.dag ..Kannski.að.útgerðarmenn.
beri. þennan. kaleik. núna .. En. svona. lýsir.
Óskar.ástandinu:
„Á.minni.tíð.sem.kaupmaður.sættu.mat-
vörukaupmenn.linnulausum.árásum.vinstri.
manna ..Harðast.gengu.þeir.fram.sem.voru.
sannfærðir. um. að. eina. ráðið. til. að. gera.
Ísland.að.fyrirmyndarþjóðfélagi.væri.að.það.
fengi.inngöngu.í.hóp.hinna.hamingjusömu.
sovétríkja. og. auðvitað. yrði. þeim. sjálfum.
falið. að. stjórna. íslenska. sovétlýðveldinu.
um. ókomna. tíð,. í. umboði. hins. mikla. og.
dáða. leiðtoga. í. Moskvu .. Margir. af. for-
ystu.mönnum. íslenskra. kommúnista. og.
sósíal.ista. fóru. reglulega. til. Sovétríkjanna.
og. boðuðu. fagnaðarerindið. af. trúarlegri.
sannfæringu ..Þótt.þeir.hafi.alltaf.þrætt.fyrir.
það.hafa.nýlegar. rannsóknir. í. rússneskum.
skjalasöfnum.leitt. í. ljós,.að.æðsta. takmark.
þeirra.var.að.ganga.á.milli.bols.og.höfuðs.
á. „auðvaldinu“. á. Íslandi,. með. blóðugri.
byltingu.ef.ekki.dygði.annað .
Samkvæmt. kenningunni. voru. allir.
þeir. sem. stunduðu. verslun. og. viðskipti.
„auðvald“ .. Skilyrði. þess. að. hægt. væri. að.
bæta. hag. alþýðunnar. var. að. koma. „auð-
valds.öflunum“.fyrir.kattarnef ..Mikil.áhersla.
var.lögð.á.að.telja.fólki.trú.um.að.kaupmenn.
hefðu. stolið. frá. hinum. snauðu. og. að. það.
væri. ástæðan. fyrir. því. að. kaupmenn. væru.
rík.ir.en.almenningur.fátækur ..Margir.urðu.
til.að.trúa.því .“
Af. þessu. sést. að. í. aðra. röndina. er. saga.
Ósk.ars,. saga. stjórnmálabaráttu. síðustu.
aldar.þar.sem.tókust.á.stjórnlyndi.og.hafta-
stefna. annars. vegar. og. frelsi. og. framfara-
stefna.hins.vegar .
Víða. má. lesa. furðulegar. frásagnir. sem.
sýna. glögglega. hve. hagsmunir. neyt.enda.
voru.með.öllu.hundsaðir.í.því.reglu.gerðar-
fargani.sem.fylgdi.hafta.stefn.unni.og.verð-
lagsstýringu .. Sjálfsagt. verða. margir. hissa.
á. þeim. lýsingum,. en. frásögn. Óskars. ætti.
Hér.hefur.fyrst.og.fremst.verið.vikið.að.atvinnusögu.Óskars ..
Það.er.ekki.með.öllu.sanngjarnt.
gagnvart.bókinni.því.að.víða.má.lesa.
fjörlegar.og.skemmti.legar.lýsingar.
á.persónu.l.egri.nótum ..Þær.auðga.
bókina.sem.er.læsileg.og.skemmtileg.
aflestrar.í.alla.staði ..Frágangur.
er.góður.og.myndskreytingar.
ríkulegar. . . ..Þetta.er.verðug.saga.
kaup.mannsins.á.horninu.í.íslensku.
viðskiptalífi .