Norðurslóð - 26.04.1988, Blaðsíða 2

2 - NORÐURSLÓÐ
NORÐURSLÓÐ
Útgefendur og ábyrgðarmenn:
Hjörtur Þórarinsson, Tjörn, Svarfaðardal
Jóhann Antonsson, Dalvík
Afgreiósla og innheimta: Sigríður Hafstað, Tjörn
Sími 96-61555
Ljósmyndari: Rögnvaldur Sk. Friðbjörnsson
Prentun: Dagsprent
Öfiigsnúið
búskaparlag
Hér kemur lítil saga af sveitungum vorum Bakkabræðr-
um. I»eir áttu nokkrar kýr og lifðu af mjólkurfram-
leiðslu eins og svarfdælskir bændur gera enn í dag. Ein
kýrin þeirra, Ljómalind var mikill kostagripur. Nytin úr
lienni einni var jafnmikil og úr öllum hinum saman-
lögð.
En það einkennilega var, að þeim bræðrum þótti
ekkert sérstaklega vænt um þessa ágætiskú, þvert á
móti hálfsveltu þeir hana og gáfu henni ekki fóður í
neinu samræmi við nytina.
Aftur á móti dekruðu þeir við hinar kýrnar með fóðri
og aðhlynningu, jafnvel því meir sem þær voru nytja-
minni, enda voru þær bæði feitar og sællegar.
En Ljómalind, sem alltaf mjólkaði fulla nyt, horaðist
niður og Ijókkaði dag frá degi. Einn morguninn þegar
þeir koniu í fjósið lá hún í básnum með höfuðið niðri í
jötunni og gat með engu móti staðið á fætur, hvað sem
þeir reyndu til að örva hana til dáða. Þeir bræður litu
hver á annan og sögðu: „Gísli - Eiríkur - Helgi, bölvuð
kýrin er bara að drepast. Hvernig getur staðið á
þessu?“
Sagan er ekki lengri og vitum við ekki framhaldið, en
hræddir erum við um, að hún hafi endað með skelf-
ingu.
En það hörmulega er, að þetta öfugsnúna búskapar-
lag viðgengst enn á voru ástkæra landi. Og nú er þaö
sjálft þjóöarbúiö sem er rekiö á þennan hátt. Það er
alkunna að fáir eða engir eiga jafnmikið undir utanrík-
isviðskiptum og við íslendingar. Alkunn sannindi eru
það líka, að forsenda fyrir traustri utanríkisverslun er
öllug útflutningsstarfsemi. Og staðreynd er það einnig
að meöal útflutningsgreina er vinnsla fiskafuröa jafn-
þung á metum og öll önnur útflutningsstafsemi saman-
lögð, þótt smærri greinar leggi einnig lóð á vogarskál-
ina svo sem ullariönaöur, loðdýrarækt og margt fleira.
Samt haga stjórnvöld málum þannig með gengis-
skráningu, vaxtapólitík og fleiru, að útflutningsstarf-
semin er rekin með miklum halla, enda þótt launum við
hana sé haldið í lágmarki. Svo er nú komið, samkvæmt
upplýsingum Þjóðhagsstofnunar, að meðalfrystihús á
Islandi er rekið með 10% halla, og sumar aðrar útflutn-
ingsgreinar með ennþá lakari útkomu. Þetta er uppi-
staða atvinnulífs í dreifhýli öðru fremur.
Aftur á móti blómstrar margs konar önnur starfsemi
sem aldrei fyrr, innflutningsverslun, banka- og þjón-
ustustarfsemi ýmiss konar, sem helst er stunduö á
höfuðborgarsvæðinu.
Afleiðingar þessa búskaparlags láta ekki á sér
standa. Útflutningsstarfsemi dreyfbýlisins á í vök að
verjast, heldur naumast höfði, og fólk flykkist að kjöt-
kötlunum fyrir sunnan.
Þessi saga getur líka endað með skelfingu ef ekki
verður breytt um búskaparlag, og það strax. HEÞ.
Fljótuhjörninn frægi. Settur upp uf Steingrími.
Dagbók Jóhanns
á Hvarfi
- Anno 1891 -
1. janúar. Messað á Urðum, fór
fólk héðan til kirkju, ég var
heima og hvíldi mig í rúminu yfir
daginn eftir vökur og þreytu.
Kom Ólafur, gengu ekki kýrkaup
þar fremra.
2. janúar. Fór með Ólafi í Tjarn-
argarðshorn, þar keyptist kýr fyr-
ir 100 kr. Borguð í gulli. Seld
Hýra með 10 merkum. Sent í
Syðra-Hvarf að fá Arngrím, lagði
hann á stað með Hýru inn í Hall-
gilsstaði, en Jón á Jarðbrú með
kúna úr Tjarnargarðshorni og
Ólafur líka.
3. janúar. Færði jafnaðarreikning
Sparisjóðs og skrifaði í nokkrar
viðskiptabækur.
7. janúar. Fórum við Nonni með
Syðra-Hvarfs feðgunt út að Völl-
um til að ráðfærast og tilgjöra
viðgerð kirkjunnar að innan.
8. janúar. Fór Sólveig og Nonni
að Brekku að sækja kvígu þá er
ég keypti. Verð 28 kr. Hún 32
vikna. Kom Arngrímur (A. Por-
kelsson, bróðir Þorsteins sálna-
skálds) heim frá Hallgilsstöðum,
færði mér 50 kr. ]A verð, hitt
eftirlátið til Ólafs og Jórunnar af
okkur.
11. janúar. Fór Stefanía á
Klængshóli ofan til kaupstaðar-
ferðár. Fór Nonni ofan frá Syðra-
Hvarfi til að teikna hvelfingu í
Vallakirkju.
12. janúar. Kom Rögnvaldur
Skáldalæk (R. Kvíabekk síðar) í
nótt og sótti mig til að líta á kú.
13. janúar. Kúnni fór batnandi.
Fengu stíflur gang.
17. janúar. Fór út að Hofsá að
bón Þorkcls, (Þorkell var
blindur) til að lesa reikning hans
og skrifa bréf fyrir hann.
21. janúar. Kom séra Tomas úr
húsvitjun, var í nótt á Sveinsstöð-
um.
27. janúar. Fóru drengir til
rjúpna, fengu 22, er þá alls búið
að skjóta hér 876 rjúpur.
2. febrúar. Fundur í Árgerði.
Ráðið að Jón á Hreiöarsstöðum
og Jóhann á Böggv. færu yfir að
Höfða með vörupöntunarlista.
3. febrúar. Söngæfing á Völlum
fóru 5 frá Hvarfi.
9. febrúar. Byrjað að bera lifur í
hey sauða.
11. fcbrúar. Byrjað að vefa.
19. febrúar. Ólafur fór að Tungu-
felli til kennslu og Tryggvi (9 ára)
litli minn líka til aö njóta tilsagn-
ar þar.
27. febrúar. Kontu menn úr Hrís-
ey, fylgt á hestum yfir ána, voru
vestur á leið með vaðmál í pressu
(að Viðvík).
2. mars. Kom Jón á Hreiðars-
stöðum í dag. Gerðum upp
reikninga fyrir tillag okkar viö
fiskibátsútaldið sem við seldum í
vetur Guðjóni á Skáldalæk (G.
Skjaldarvík, Dalvík. Kona Ingi-
björg).
6. mars. Þeir sömu 4 hríðtepptir í
nótt. Verða aftur í nótt komandi.
7. mars. Rofbjartur. Páll fylgdi
Gunnu og Önnu út að Brautar-
hóli (kona hans og dóttir eru í
Garðakoti). Enti Jón viö vefinn
(Jón Hofi, Hjarðarholti síðast).
9. apríl. Kom Stefán í Hofsárkoti
heim úr kaupstað og hér suður-
eftir strax sagði hann komna á
land 800 höfrunga við Laxamýri
(Á Kaldbaksvík og Saltvík) og
200 á Bakka á Tjörnesi. Lítill ís
til hafs en varð vart undan Eski-
l'irði og talsvert á Seyðisfiröi.
Fóru menn á nótabát héðan til
Laxamýrar. Komu þeir á nóta-
bátum nteð nálægt 20 höfrunga
frá Laxantýri og á Hólsbátnum
það sem hann bar. Sendi ég
Nonna ofaneftir að fala höfr-
unga. í fyrrakvöld lánaði ég 15
kr. í peningum þeim hér út á bæj-
urn sem fóru að sækja höfrung.
Fór Páll ofan á Sand að sækja
höfrung sem Nonni keypti. Líka
keypt salt. Fórum við hjón gang-
andi að jarðarför Páls Syðra-
Holti (Jónsson bóndi þar langafi
Páls ættfróða). Sveinn og Leifi
fengu 4 kr. fyrir öll hrafnseggin
(þau voru 5).
5. maí. Sigurður á Urðunt hvað
hafa farið vestur með veturgamla
sauði sem hann keypti hér í dal
fyrir Borgfirðinga, verð 12-14 kr.
Áður sótti Þorgils á Kambi í
Deildardal ær og gemlinga á
Árskógsströnd og nokkra hingað
í dalinn. Rak vestur alls 95 kind-
ur allt borgað í peningum ær 15-
16 kr. Héðan úr sveit 60 fjár.
6. maí. Lét Nonna fara að efna
niður í kistu handa Gísla í Gröf
sem hann vill hafa tilbúna handa
sér.
12. Jóhann og Baldvin á Böggvis-
stööum fóru upp í Héðinsfjörð,
Baldvin með 3 seli og Jóhann 2.
Fleiri fengu sel. Gunnlaugur
Árgerði, Jón Stefánsson, Jón
Ingvörum. Fékk blöð að sunnan
og vestan. Stefán stoppaði lengi
og við lásum blöðin. Frost og
snjór í mestallri norður-álfu
næstliðinn vetur frusu menn og í
hel á ýmsum stöðum og fé fennti
í Grikklandi ásamt urðu þar
snjóskriður að tjóni á mönnum
og húsum.
15. E nn unnið að smíðum i
Skriðukoti. (Jóhannes og Kristín
að flytja fljótlega.)
26. maí. Kom Jóhannes í Skriðu-
koti með brúna hryssu vestan að,
5 vetra á 60 kr.
28. maí. Allir í landi. Sóttum við
kapisu út á Möl og settum í
Jóhannsbúð á Sandinum. Komu
nteð síldina kl. 1. Fóru allir að
beita.
29. maí. Smátt, þó góður hlutur.
31. niaí. Hvass austan. Lágunt
við í búð. Messað á Upsum og
Völlum. Gústi fór í kirkju.
3. júní. Settar niður kartöflur.
10. júní. Fréttist síldarfengur við
Sandinn. Fór ég ofan kl. 8, lenti á
Jóhannsbát, afli góður.
12. júní. Kippað og seilað á báta.
Chr. Hafstein kom á Sandinn.
21. júní. Páll fór á stað í grenja-
leit ásamt Jóni á Syðra-Hvarfi
upp í hraun.
24. júní. Síld fékkst við Sandinn,
fóru sumir ofan frá vegabót.
1. júlí. Fór ég og 2 stúlkur ofan
að þvo út fisk.
2. júlí. Kom Lovísa og Snorri á
Oddeyri á leið vestur að Hólum
(Snorri að smíða).
10. júlí. Fóru Vallahjón vestur á
Sauðárkrók, (prestshjónin).
Liggur Lukkan og skip Faktora
hér við Sandinn, komnir utan af
Ólafsfirði. Þessi vertíð hefir verið
hvað afla áhrærir, einhver sú
besta sem veri hefir til nokkurra
ára.
11. júlí. Sólveig fór ofan á Sand
og lagði í Lukkuna 52 pund ull og
til faktora það sem eftir var, tók-
unt þar ýmislegt. Fórum heint að
kvöldi og Nonni með okkur eftir
5 vikna vertíð án þess að koma
heim.
13. júlí. Fór ég með Jóni á Hvarfi
út að Völlunt, þar kom prófastur.
Álitin kirkja og bækur kallsins,
börn yfirheyrð. Fórum hingað og
gisti prófastur hér. Var sunnan
gola og þurkað frá hádegi.
Bólstrað og tekið í föng.
14. júlí. Fór með prófasti fram að
Melum.
18. júlí. Fóru rnargir ofan að sjó
að þvo fisk. Fórunt við Nonni
ofan fluttum við fram í skip fisk
okkar sem þur var 448 mál, 23
undirmál fluttum það blauta á
stakkstæði.
23. júlí. Vantaði 6 ær í gær, þorði
ekki að láta drengi ganga í hnjúk-
inn fyrir hruni.
31. júlí. Fór ofan á Sand að vigta
saltfisk minn. Gisti í Háagerði.
14. ágúst. Kom Júlíus í Sand-
gerði frá Urðum og sló fyrir mig.
17. ágúst. Fór Júlíus eftir að hafa
verið 3 virka daga sem öll dags-
verk eru af mér óborguð, hann
óskar að fá veturgamla kind í
haust.
7. september. Tekinn grunnstað-
ur yndir þinghúsið á Ytra-Tungu-
koti. Páll frá mér við það. Fór
Nonni og ég ofan á Sand. komst
hann á Jóhanns bát, var fjöldi
manns ofan komnir svo ekki
rúmaðist á báta. Réri ég hjá
Guðjóni.
16. september. Markaður á
Hofsrétt. Skotskir fjárkaupmenn
buðu 12,50-13 kr. í sauðinn,
vildu ekki veturgamalt (svo ekki
samdist).
21. september. Kom læknir í
Háagerði.
22. september. Komið að sækja
mig úr Háagerði til að vera hjá
Jóhanni veikurn fór læknir frá
honum kl. 10.
23. september. Vakti yfir
Jóhanni, þrautir ákafar. líf-
himnu- og garnabólga. Kom séra
Kristján kl. 4 og bjóst við að vera
hjá mér næstu nótt.
24. september. í nótt kl. 4V5 sál-
aðist Jóhann bóndi í Háagerði 49
ára gamall í höndum okkar séra
Kristjáns úr þrautasjúkdómi inn-
vortis. Um miðjan dag bárum við
hann fram og fórunt svo báðir
heimleiðis.
25. september. Var ég heima las-
inn af svefnleysi og þreytu.
26. september. Fór Páll ofan með
hesta og Sólveig í Háagerði.
29. septcmber. Fór fólk héðan í
veislu að Urðum, giftist Jóhannes
og Oddný, (síðar á Syðra-Hvarfi)
ég var kyrr heima til kl. 2 og bjó
Pál á stað með sauð til Júla í
Sandgerði.
6. október. Kontu Tungufells-
hjón og Halldór á Melunt. Fór
með þeinr að útför Jóhanns sál.
Fór ég í Karlsá og gisti þar. En
Sólveig gisti í Háagerði ekkjunni
til fróunar, og svo að gera ýmis-
legt.
7. október. Fórum við hjónin frá
Háagerði kl. 12 á h. og fram að
Völlum, svo út að Hamri í brúð-
kaupsveislu Guðjóns og Ingi-
bjargar þar (síðast Svæði) kom-
um heim kl. 3 um nótt.
12. október. Kom Halldór á Mel-
um til niðurjöfnunar.
13. október. Niðurjöfnun mestu
lokið að kvöldi en Baldvin og Jón
á Hvarfi voru hér kyrrir og skrif-
uðu útsvarsseðla. í fyrsta sinn
brúkaðir hér í hrepp prentaðir
útsvarsseðlar, flýtti það mikið
fyrir verkurn.
18. nóvember. Kom Stefán með
prjóna sína og tafði þetta kvöld.
29. nóvember. Messað á Völlum.
Kom Jón á Jarðbrú (faðir Krist-
ínar á Bakka) bað okkur hjónin
að koma í skírnarveislu, átti að
skíra barn Vilhjálms og Kristín-
ar. (Sigríður). Korn Einar í
Brekkukoti færði okkur Sólveigu
blöð. Kom messufólk með blöð:
Austra, Norðurland og Þjóðvilj-
ann.
15. desember. í gær fóru þeir hér
af austurbæjum ofan á Hamars-
báta til kaupstaðarferðar. Síld
rnikil á Eyjafirði og Gufuskip O.
Wathnes frá Seyðisfirði er hér að
sækja síld og síldar úthaldsmenn
Framhald á bls. 5