Ráðunautafundur - 15.02.1991, Síða 143

-135-
eru mjög margir eiginleikar metnir og maeldir á þann veg að þeir falla að allt öðrum
dreififölltmi. Tækni við mat á erfðastuðlum fyrir slíkar stærðir hefur einnig tekið
stórstígum framförum. Að vísu má um leið velta því fyrir sér hvaða merkingu hugtök
eins og arfgengi og líkir stuðlar hafa fyrir þess háttar eiginleika. Hér koma til
vandamál í sambandi við þann skala sem eiginleikinn er metinn eftir og hvert hið rétta
erfðalíkan er.
í umræðu síðustu ára gætir einnig nokkuð í búfjárerfðafræði tölfræði sem
nefnist Bayesar-tölfræði. Helstu frumkvöðlar hennar eru Bandarflqamaðurinn
Gianola og Frakkinn Foulley. Hér verður ekki gerð grein fyrir þessari tækni en hún
krefst ákveðinna þekktra skilyrða og ef þau eru gefin á ákveðinn hátt þá verða
matsstærðir þær sömu og fást með aðferð sennilegustu gilda (ML).
MAT Á KYNBÓTAGILDI GRIPA
Þegar val kynbótagripa fer fram er vandamálið oft það að verið er að velja úr hópi
gripa sem hafa búið við misjafnar ytri aðstæður, sem mismikið er vitað um og oft eru á
breytilegum aldri. Til að ná sem mestum árangri af úrvalinu, þarf að tryggja að sá
hópur sem valinn er til framhaldsræktunar hafi hæsta mögulegt kynbótagildi. Þess
vegna hefur umræða um aðferðir til mats á kynbótagildi ætíð verið snar þáttur í
kynbótafræði.
Til að eyða áhrifum umhverfisþátta er oft hægt að nota margháttaðar
leiðréttingar á afurðatölum áður en þær eru endanlega notaðar til úrvals. Hér verður
ekki fjallað um þau fræði. Þar hafa sífellt verið að koma fram endurbættar
tölfræðilegar aðferðir við mat á ýmsum þáttum og bætt reiknitækni gerir kleift að
leysa flóknari (og vonandi réttari) líkön en áður. Þetta eru hins vegar sérstök
úrlausnarefni í hverjum stofni og verða ekki tekin til almennrar umræðu.
Vandamálin við mat á kynbótagildi gripa eru mjög misflókin eftir búfjártegundum
og aðstæðum. Þróunarstarf á þessu sviði héfur að mjög miklu leyti verið unnið innan
nautgriparæktar og aðferðir hafa síðan verið yfirfærðar frá þeirri grein til annarra
búfjártegunda. Umfjöllun um mat á kynbótagildi, sem hér fer á eftir, verður því með
hliðsjón af þrótm innan nautgriparæktar.
Einfaldasta úrvalsdæmið sem við er að fást er þegar velja þarf úr hópi
einstaklinga sem allir hafa sömu upplýsingar að baki og hægt er að h'ta á hópinn sem
handahófsúrtak úr stofninum. Þá er mat á kynbótagildi einstaklingsins:
I =h2(P-M)