Orð og tunga - 01.06.2016, Qupperneq 145

Ingibjörg Elsa Björnsdóttir: Vélþýðingar á íslensku 135
þýðing. Til þess að tölfræðileg þýðingarkerfi geti náð árangri verða
tvímála málheildir að geyma hundruð milljóna orða. Sem dæmi má
nefna að The Cambridge International Corpus-málheildin telur núna
um það bil einn milljarð orða (O’Keefe og McCarthy (ritstj.) 2010:5).
Þess vegna henta tölfræðileg þýðingarkerfi oft ekki fyrir önnur mál-
samfélög en þau sem hafa aðgang að stórum málheildum.
Fyrstu tölfræðilegu vélþýðingarnar voru kynntar til sögunnar af
hópi vísindamanna hjá IBM á árunum 1980–1990 (Goutte, Cancedda,
Dymetman og Foster (ritstj.) 2009:2). Eftir það hafa tölfræðilegar vél-
þýðingar tekið miklum framförum, einnig í blönduðum kerfum.
3.3 Vélþýðingar með regluaðferð
Í vélþýðingum með regluaðferð eru setningafræðireglur, orðmynd-
un ar reglur og beygingarreglur upprunamálsins skráðar inn í þau
tölvu forrit eða einingar sem annast vélþýðinguna.
Vélþýðingarkerfið notar málfræðireglurnar ásamt tvímála orða-
bók um, tveimur eða fleiri. Orðabækur í vélþýðingum líkjast hefð-
bundn um orðabókum. Þær innihalda uppflettimyndir orða og stund-
um einnig stakar setningar eða setningarhluta úr upp runa mál inu.
Orða bækurnar geyma auk þess þýðingar orðanna yfir á mark málið.
Öll orð í orðabókunum eru flokkuð málfræðilega.
Vélþýðingarhugbúnaðurinn greinir hverja einstaka setningu sem
skal þýða og setur inn merki sem tengist sérhverju orði til að auð-
kenna setningafræðilega eiginleika þess (t.a.m. orðflokk og setn ing ar-
hluta). Oft eru einnig skráðar upplýsingar um beygingu. Vél þýð ing-
arkerfið leitar síðan að þýðingu þessara vélgreindu og merktu orða í
þeim orðabókum sem tölvan hefur aðgang að. Að lokum raðar tölvan
orðunum aftur saman í setningu og notast þar við setningafræðiregl-
ur markmálsins til þess að setningarnar verði sem réttastar, málfræði-
lega. Vönduð orðabók eða tvímála málheild þarf að vera tiltæk fyrir
hvert tungumálapar sem þýða skal.
Kostir þýðingarkerfa með regluaðferð eru þeir helstir að þau halda
sig nær frumtextanum við þýðingar. Tölfræðileg þýðingarkerfi hafa
aftur á móti tilhneigingu til að leggja of mikla áherslu á að þýðingin
verði þjál (Forcada o.fl. 2011:128). Það er einnig auðveldara að ritstýra
og prófarkalesa texta úr þýðingarkerfum með regluaðferð en úr hin-
um tölfræðilegu þar sem þeir eru aðeins nær frumtextanum og kerf-
ið hefur ekki reynt að gera textann þjálli. Að lokum má nefna að
sérfræðingar eiga auðveldara með að finna og leiðrétta villur í þýð-
tunga_18.indb 135 11.3.2016 14:41:19