Skírnir - 01.01.1959, Blaðsíða 147
Skirnir
Skozka þjóðskáldið Robert Bums
141
byggjast á þeim ljúfa yl einfaldleikans, sem tengdur er minn-
ingum frá gömlum tíma, þegar vináttan var einskorðuS, fals-
laus, náin og óbrigðul í skozku þjóðlífi, líkt og milli Gunnars
og Njáls eða Egils og Arinbjarnar í meðvitund Islendinga.
En þetta ljóð er ekki eingöngu verk Burns. Kjama þess eða
kveik tilfinningahitans sótti Burns í gamalt kvæði eftir óþekkt-
an höfund, en uppruna þess má aftur rekja til ævaforns og
glataðs fmmtexta. Á svipaðan hátt orkuðu þjóðlögin á Bums.
Ýmis dýrlegustu ljóð sín hefði hann aldrei ort, ef hann hefði
ekki þekkt lögin, sem urðu honum tilefni textans.
Það, sem gerði Bums auðið að varðveita ferskan uppmna-
leika og látleysi þjóðkvæðanna, en um leið fága þau á allan
hátt líkt og hrjúfa gimsteina, voru að öðmm þræði náin
tengsl hans sem húandmanns að bamfæðslu og lífi við þá
jörð, er þau vom sprottin úr, en hins vegar fádæma ljóðræn
snilld hans, djúp samúð með öllu lífi, mikill tilfinningahiti,
skörp kímnigáfa og óhrigðul smekkvísi.
Mál og stíll Bums fælir margan enskulesandi mann
frá ljóðum hans. Mörg þeirra eru óskiljanleg án skýr-
inga eða jafnvel orðahókar yfir skozkuna, sem hann
yrkir á. En einmitt við móðurmál skáldsins er yndi ljóða
þess bundið fyrst og fremst. Eftir Burns liggja einnig ljóð
á hreinni ensku. En á því máli tókst honum aldrei vem-
lega upp. „Þú mátt ekki búast við, að ensku textarnir hafi
æðra listrænt gildi,“ ritar hann Thomson, „láttu þér lynda,
að þeir séu þolanlegir. Mér dauðleiðast þessir ensku textar.
Ég hef ekki sama vald á þeirri tungu sem mínu móðurmáli.
Reyndar hygg ég, að hugmyndir mínar séu fátæklegri, klædd-
ar í enskan búning en á skozku.“
Honum sómdi bezt að koma til dyra í heimaunnum fötum,
líkt og bóndastaðan hefur verið í meira samræmi við hans
innsta eðli en lífið í borginni. Þar gat hann orðið rótarslit-
inn visir.
1 einn af bréfum Bums er til vitnisburður þess efnis, að
hann ungur hafi sett sér háleitt markmið sem skáldi. Miklar
líkur benda til, að Burns hafi þá haft í huga áform um leik-
ritagerð. Og víst er, að til hennar hefur hann haft mikinn