Saga - 2007, Side 59

hin um í róm an tísku stefn unni; Clausen hef ur flannig ‡m ist ver i›
tal inn skil get i› af kvæmi upp l‡sts ra sjóna l isma e›a und ir ein dregn -
um áhrif um frá fl‡skri róm an tík í anda Schleiermachers.53 Svip a›
sam spil áhrifa frá upp l‡s ingu og róm an tík má einnig finna í skrif -
um Tómas ar Sæ munds son ar um trú mál og trú ar leg ar bók mennt -
ir,54 hvort sem fla› er kom i› frá Clausen bein lín is e›a Tómas hef ur
sjálf ur kom ist a› svip u› um ni› ur stö› um af eig in hug lei› ing um og
lestri bóka á flessu svi›i.
Hafa ber í huga a› flokk un hug mynda í sk‡rt af mark a› ar stefn -
ur er ekki alltaf gagn leg i›ja, flví a› fáir lifa óskipt inn an lok a›ra
hug mynda kerfa — og Tómas er aug ljós lega und ir ‡m iss kon ar
áhrif um sem hann grein ir ekki sk‡rt á milli. Hér er flví ekki ger› til -
raun til a› setja sko› an ir hans í sam hengi vi› trú ar leg ar kenn ing ar,
held ur ver› ur reynt a› greina hvern ig trú in verk a›i á sam fé lags -
hugs un Tómas ar og hvern ig hún mót a›i fljó› fé lags lega s‡n hans og
ætl un ar verk í líf inu. fia› sem vek ur kannski mesta at hygli í flessu
sam bandi er grí› ar leg áhersla hans á mann legt si› fer›i og hlut verk
trú ar inn ar og kirkj unn ar í flví a› kenna fólki a› hemja lík am leg ar
lang an ir sín ar. Í mann skepn unni tog ast á tvær kennd ir, seg ir
Tómas á ein um sta›, „ödru meg in er ætíd heim ur inn og hid lík am -
lega edli manns ins med til hneigíng um sín um og girnd um,
hinumeg in er gud og flad, sem hann hef ur gjefid mann in um af edli
síns sjálfs, hid and lega edli manns ins og skin sem in.“55 Tómas kem -
ur hva› eft ir ann a› inn á flessa tvö földu nátt úru manns ins í trú ar -
leg um ræ› um sín um og flá ekki síst fla› hvern ig lei›a átti ein stak -
ling ana frá hinni brei›u braut lík am legra f‡sna yfir á hinn mjóa stíg
gu› legr ar skyn semi. „Madur inn er hálf ur dír og hálf ur ein g ill“,
pré dik a›i hann yfir ferm ing ar börn um sín um á Brei›a bóls sta› ári›
1839, „og hans ætl un ar verk í heim in um er nú fletta, ad láta and ann
ná sem full komn ustu valdi ifir hin um jar dneska hlut an um, ad end -
ur n í ast til flekkíng ar ept ir fless mind, sem hann hef ur skapad.“56
tómas sæmundsson 59
53 Sjá t.d.: Søren Holm, H. N. Clausen. Bi drag til en Karakt er istik (Kaup manna höfn
1945).
54 Sjá t.d. um fjöll un hans um fl‡ska gu› fræ›i, flar sem hann legg ur áherslu á a›
krist in dóm ur inn sam eini til finn ing ar og skyn semi, Fer›a bók Tómas ar Sæ -
munds son ar, bls. 136–146, og um postillu sr. Árna Helga son ar, sem hon um
fannst skorta alla trú ar lega til finn ingu, „Bók ment irn ar ís lend sku“, bls.
114–128.
55 Tómas Sæ munds son, Ræd ur vid íms tæki færi, bls. 1.
56 Sama rit, bls. 123.
Saga haust 2007 nota:Saga haust 2004 - NOTA 11/19/07 4:32 PM Page 59