Saga - 2007, Page 116

væri ómark viss og stjórn ar at hafn ir handa hófs kennd ar. Kjör dæma -
pot og hrepp a r íg ur væri ríkj andi og lít i› færi fyr ir yf ir veg u› um
rök ræ› um um stefnu mál og hug sjón ir. Meg in hreyfi afli› í ís lensk -
um stjórn mál um var a› mati flre menn ing anna har› vít ug bar átta
um sér hags muni og völd.
fieg ar bet ur er a› gá› kem ur í ljós a› meg in á stæ› an fyr ir flví a›
fljó› ræ› is menn irn ir flrír komust a› sömu ni› ur stö›u um ví› tæka
stjórn mála spill ingu í land inu var í raun harla ein föld: fieir höf›u
rétt fyr ir sér. Ég hygg einnig a› kenn inga smi› ir fling stjórn ar inn ar
hef›u ekki or› i› undr andi yfir mik illi spill ingu á Ís landi sam fara
sterk ari fling stjórn. Í land inu voru kjöra› stæ› ur fyr ir tölu ver›a
stjórn mála spill ingu, sem áttu sér ræt ur í upp hafi fling stjórn ar í
land inu á heima stjórn ar tíma:
(1) Op in ber stjórn s‡sla var mjög ósjálf stæ› og há› rá› herra -
valdi. Rá› herra var æ›sti ma› ur stjórn s‡sl unn ar og beitti m.a.
rá›n inga valdi sínu í flokkspóli tísk um til gangi. Eft ir menn fyrsta
rá› herr ans fylgdu dyggi lega í fót spor hans. Flokka stjórn mál gegn -
s‡r›u allt hi› op in bera emb ætt is manna kerfi. Me› ís lenskri fling -
stjórn dró úr a› haldi danskr ar stjórn s‡slu gagn vart ís lenskri stjórn -
s‡slu uns flar kom a› a› hald var ekk ert.
(2) Ís lensk ir stjórn mála flokk ar ur›u ekki fjölda flokk ar held ur
fyr ir grei›slu flokk ar. Harla óljóst var hverj ir voru í flokkn um og
hverj ir ekki. Hvorki fylg is menn Heima stjórn ar flokks né and stæ› -
ing ar fleirra mynd u›u sam stæ› an stjórn mála flokk á grund velli
sam eig in legra hug sjóna. Me› nokkrum ‡kj um má segja a› valda -
set an hafi hald i› stjórn ar flokkn um sam an á me› an flrá in eft ir a›
kom ast til valda hafi ver i› sterkasta lím efni stjórn ar and stö› unn ar.
N‡ir flokk ar — Fram sókn ar flokk ur (1916), Al fl‡›u flokk ur (1916),
Íhalds flokk ur (1924) og Frjáls lyndi flokk ur inn (1926) — breyttu
ekki miklu í fless um efn um. Í öll um flokk um var uppi sta› an í starfi
flokks ins á hverj um sta› ekki form legt flokks fé lag held ur ví› tækt
tengsla net for ystu manna og skjól stæ› inga fleirra á grund velli fyr ir -
grei›slu stjórn mála.24
(3) Ósjálf stæ› stjórn s‡sla og fyr ir grei›slu flokk ar unnu hvort
um sig og sam eig in lega gegn mark mi› um fling stjórn ar um l‡› ræ› -
is lega stjórn ar hætti. Hér á landi nær›i ósjálf stæ› stjórn s‡sla fyrstu
svanur kristjánsson116
24 Lbs. Ólaf ur Ragn ar Gríms son, Network Parties. Effects of small ness and for-
mation processes on par ty org an ization. The case of Iceland ([Reykja vík]
1978). (Fjöl rit a› ur rá› stefnu papp ír ECPR Works hop.)
Saga haust 2007 nota:Saga haust 2004 - NOTA 11/19/07 4:32 PM Page 116