Saga - 2007, Page 229

ma› ur í sjálf stæ› is bar átt unni, al fling is ma› ur Skaft fell inga, frum kvö› ull
fiing valla funda, me› al ann ars hins fyrsta 1848, og einn af for ystu mönn un -
um á fijó› fund in um 1851. fiátt tak an í fijó› fund in um reynd ist Jóni d‡r -
keypt. Hann missti emb ætti s‡slu manns í Skafta fells s‡slu og fékk ekki op -
in bert emb ætti eft ir fla›. Met ur Ein ar fla› flannig a› eng inn hafi ver i› „jafn
illa úti sem hann [JG] eft ir fram göngu sína sem ein ar› ur stjórn ar and stæ› -
ing ur á fijó› fund in um 1851“ (bls. xv). Sneri Jón sér flá a› bla›a mennsku og
var eig andi og rit stjóri fijó› ólfs í rúma tvo ára tugi e›a 1852–1874. Tel ur Ein -
ar reynd ar a› megi kalla hann fyrsta ís lenska bla›a mann inn (bls. xvii) og
var› fijó› ólf ur nú a› al mál gagn sjálf stæ› is bar átt unn ar.
Sí› ast en ekki síst var› Jón Gu› munds son nán asti sam starfs ma› ur Jóns
for seta á Ís landi, „ger› ist ein hver ötul asti stu›n ings ma› ur Jóns Sig ur›s son -
ar inn an lands“ eins og Ein ar or› ar fla› (bls. xi). Ekki voru fleir kump án ar
alltaf sam mála, eins og kem ur fram í fless um bréf um, og var fla› helst fjár -
klá›a mál i› sem fleir rifust um. Eitt sinn var Jón Gu› munds son kos inn for -
seti Al fling is (1859) og felldi flá gó› vin sinn Jón Sig ur›s son — me› eins at -
kvæ› is mun — og rek ur Ein ar fla› til mis sætt is sem kom upp í fjár klá›a -
mál inu (bls. xi).
A› ö›ru leyti ver› ur a› vísa les end um á grein ar gó› an inn gang Ein ars
Lax ness flar sem ger› er nán ari grein fyr ir ævi starfi Jóns og nánu sam bandi
vin anna. Eng inn hef ur rann sak a› Jón Gu› munds son eins mik i› og Ein ar
og kom rit verk hans Jón Gu› munds son al fling is ma› ur og rit stjóri. fiætt ir úr
ævi sögu út ári› 1960. Jafn framt hef ur Ein ar skrif a› um Jón Sig ur›s son bók -
ina Jón Sig ur›s son for seti 1811–1879. Yf ir lit um ævi og starf í máli og mynd um
sem kom út ári› 1979. Vand fund inn væri hæf ari fræ›i ma› ur til a› vinna
fletta verk en Ein ar Lax ness.
Hér er um frum heim ilda út gáfu a› ræ›a og ber ávallt a› fagna slíku.
Bréf in eru birt óstytt, or› rétt og staf rétt. Meiri kröf ur get ur sagn fræ› ing ur
varla gert. Bréf in eru fyrst og fremst ómet an leg ar heim ild ir um sjálf stæ› is -
bar áttu Ís lend inga á fless um árum. fiarna má finna upp l‡s ing ar sem gagn -
ast flest um fræ›i mönn um sem fást vi› fletta tíma bil. Eins og si› ur var á
fleim tíma er fjall a› um ve›r áttu, sótt ir, emb ætt is veit ing ar, afla leysi, hjóna -
bönd, hina látnu, ver› lag o.s.frv. Sem dæmi úr bréf un um vil ég nefna
tvennt í sam bandi vi› áhuga svi› mín: versl un ar sögu og sam skipti vi› um -
heim inn. fieg ar flessi bréf eru skrif u› er n‡ bú i› a› inn lei›a frjálsa versl un
á Ís landi ári› 1855. Hins veg ar fer Jón strax a› minn ast á d‡r tí› og a› flutn -
ings leysi (16. nóv. 1855, bls. 12–13). Hinn 1. mars 1856 skrif ar hann: „Vi›
erum enn a› mæna eft ir korn skip inu en fla› vill ekki koma“ (bls. 18).
Greini lega haf›i lít i› breyst. Mjög for vitni legt er upp haf bréfs, dags. 31.
ágúst 1860, flar sem Jón Gu› munds son seg ist vera bú inn a› fá fior láki Ó.
John son kaup manni, frænda Jóns Sig ur›s son ar, kassa merkt an JS en „í hon -
um eru fless ar 20 flösk ur, en und ir og ofan á er salt fiskr (3 skp) til fless a›
blekkja toll fljón ana, ef illa tæk ist til …“ Hva› er hér á sey›i? Smygl? Og
hva›a flösk um er ver i› a› smygla frá Ís landi til Dan merk ur? Er hér ein hver
ritdómar 229
Saga haust 2007 nota:Saga haust 2004 - NOTA 11/19/07 4:33 PM Page 229