Fróðskaparrit - 01.01.1962, Blaðsíða 43

Ov høgt blóðtrýst
49
tá ið læknin er varur við, at sjúklingurin er sissaður. Sama
ger um sjúklingurin liggur ella situr, meðan blóðtrýstið er
mátað. Men hann eigur als ikki at fáa at vita, hvussu høgt
blóðtrýstið er, serliga tá ið tað er »viðtalsblóðtrýst«, ið um
er at røða. Tað kundi ørkymlað sjúklingin og fingið blóð»
trýst hansara at hækka. Eg haldi, at tað er ikki beint, at
sjúklingarnir fáa so nógv at vita um, hvussu høgt blóð*
trýst teirra er, serstakliga, um bert er sagt teimum frá saman*
tøkublóðtrýstinum. Samantøkublóðtrýstið er eins og um<
røtt mest ávirkað av árinum uttanífrá, men útgevingarblóð*
trýstið er at kalla óávirkað av slíkum. Tað er hættisligari
at hava høgt útgevingarblóðtrýst enn at hava høgt saman»
tøkublóðtrýst. Tað er t. d. ólíka verri at hava samantøku*
/útgevingarblóðtrýst á 180/140 enn á 240/90. Menn eru farnir
at nýta hugtakið miðalblóðtrýst. Við tað meinast xh av
muninum á samantøku» og útgevingarblóðtrýstinum, saman*
lagdur við útgevingartrýstinum. Hevur sjúklingur eitt nú
blóðtrýst á 190/130, er miðalblóðtrýstið 150 (190= 130 =
60. 60 : 3 = 20. 20 + 130 = 150). Miðalblóðtrýstið er hildið
at vera ov høgt, tá ið tað fer upp um 140 mm Hg. Nær
er so blóðtrýst ov høgt? Hesum er ilt at svara, og spurn*
ingurin er veruliga eisini settur skeivt fram, men soleiðis
verður hvønn dag spurt í viðtalsstovum og á sjúkrahús*
deildum. Tí aðalmálið er, um blóðtrýstið er hækkað so
mikið, at tað kann vera hjarta sjúklingsins ella æðralag at
meini. Tí eigur at verða greint væl ímillum, um tann blóð»
trýsthækkan, ið mátað er hjá sjúklinginum, bert er meina*
leyst og lítið týðandi fyribrigdi, ella um hon er sjúka, ið
veldur sjúklinginum sjálvkend sjúkueyðkenni og ring fylgi«
brek í hjarta* og æðralagnum, sum heilabløðing, blóðtøpp
í hjartaæðrunum ella hjartasvíkur, so at sjúklingurin verður
óarbeiðisførur ella kanska doyr ungur. Tí er neyðugt at
gera mun á ovtrýsti, ið ikki tørvar viðgerð, og á ovtrýsti,
ið vindur upp á seg og krevur viðgerð; hetta er nevnt
hypertensio arterialis essentialis. Eg skal minna á, at hetta
er sjáldsamt brek. Tað er løgið, at so mong halda seg
4